Jak uzyskać zwrot kosztów wynajmu samochodu zastępczego?

Zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w przypadku konsumenta czyli osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

Musisz wiedzieć, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej, miejskiej.

Właściciel eksploatujący rzecz w celach niezarobkowych nie może być traktowany gorzej niż właściciel przedmiotu przeznaczonego do celów zarobkowych. Ci ostatni już od dawna mieli taka możliwość.

Polska Izba Ubezpieczeń opracowała wytyczne określające „Zasady wynajmu pojazdu zastępczego w ramach OC posiadacza pojazdów mechanicznych”. Wytyczne nie mają charakteru normatywnego, nie mogą w szczególności korygować zasad ustawowej odpowiedzialności odszkodowawczej, mogą natomiast wpływać na praktykę zakładów ubezpieczeń przez określenie „standardów” ujednolicających postępowanie likwidacyjne.

Warto wiedzieć, że aby móc skuteczniej później dochodzić zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, należy podjąć przed jego wynajęciem pewne kroki prawne zabezpieczające możliwość pojawienia się późniejszego sporu z zakładem ubezpieczeń.

W tym celu powinieneś zażądać od zakładu ubezpieczeń niezwłocznego potwierdzenia na piśmie, że w danym przypadku zakład uzna koszt wynajmu pojazdu zastępczego za uzasadniony. Co prawda nie jest to warunek niezbędny późniejszego dochodzenia zwrotu poniesionych kosztów, jednak znacznie ułatwia sprawę.

Bez względu na to pamiętaj, aby należycie dokumentować wszystkie czynności związane z najmem pojazdu celem późniejszego udowodnienia zasadności wynajmu pojazdu zastępczego. Wiedz również, że jeżeli wykorzystujesz swój wypożyczony pojazd z niewielką intensywnością lub na krótkie odległości (np. raz w tygodniu do zaspokajania osobistych potrzeb – do wyjazdu w celu wypoczynku na działkę, dojazdu do kościoła), wskazane okoliczności mogą nie uzasadniać roszczenia o pokrycie kosztów wynajmu pojazdu zastępczego.

W takim przypadku innym sposobem naprawienia szkody umożliwiającym zaspokojenie jego potrzeb konsumpcyjnych i życiowych może być skorzystanie przez poszkodowanego z innego środka transportu (np. z przejazdów taksówką lub innych środków komunikacji publicznej), jeżeli w warunkach konkretnej sprawy, alternatywny środek transportu jest dostępny dla poszkodowanego, a korzystanie z niego będzie dla poszkodowanego dogodne w stopniu zbliżonym do korzystania z własnego pojazdu.

Adwokat zwraca uwagę na ostatnio wydaną uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r. sygn. III CZP 20/17, gdzie Sąd Najwyższy stwierdził, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.

Również nowsze orzecznictwo sądowe utrzymuje ten sam trend w przypadku zwrotu kosztów wynajmu samochodu zastępczego: Np. Uchwała Sądu Najwyższego z 15.02.2019 r. (III CZP 84/18): Odpowiedzialność ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego obejmuje także celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, poniesione przez poszkodowanego na najem pojazdu zastępczego w okresie przedłużającej się naprawy, chyba że są one następstwem okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi poszkodowany lub osoba trzecia. 

Wskazujemy również, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.

Zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w przypadku przedsiębiorcy

Wiedz, że poniesienie przez przedsiębiorcę kosztów wynajęcia samochodu zastępczego na skutek wypadku celem kontynuowania działalności gospodarczej pozostaje w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym i stanowi stratę, którą to firma ubezpieczeniowa jest zobowiązana ponieść.

Związane jest to z tym, że wynajmowanie samochodu zastępczego do dalszego prowadzenia działalności gospodarczej w sytuacji, w której uszkodzony pojazd służył poszkodowanemu w takim właśnie celu, należy ocenić jako prawidłowe jego działanie, minimalizujące szkodę, ponieważ dochody utracone w wyniku zawieszenia działalności gospodarczej mogłyby przewyższyć koszty wynajęcia samochodu zastępczego.

W związku z tym, normalnym następstwem zniszczenia pojazdu, służącego do prowadzenia działalności gospodarczej, jest wynajęcie pojazdu zastępczego w celu kontynuowania tej działalności do czasu naprawienia szkody.

Poszkodowanemu przysługuje wówczas od zakładu ubezpieczeń zwrot wydatków koniecznych, ale tylko za okres między dniem wypadku a dniem, w którym może nabyć analogiczny pojazd, nie dłuższy niż do zapłaty odszkodowania. W przypadku definitywnej utraty rzeczy odszkodowanie przysługuje za okres od jej utraty do uzyskania odszkodowania (zwrotu innego przedmiotu), a w przypadku utraty czasowej – do chwili odzyskania rzeczywistej możliwości korzystania z niej.

Pamiętaj o niezwłocznym zgłoszeniu szkody zakładowi ubezpieczeń, jeżeli w tym okresie zamierzasz wynająć pojazd zastępczy. Za typowy czas zgłoszenia przyjmuje się okres do 3 dni.

Pamiętaj również, że za szkodę można uznać tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego, którego to obciążać będzie ciężar udowodnienia wysokości tej szkody. Zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego obejmuje tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy samochodu uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym.

Jest to newralgiczny moment, aby uzyskując poradę prawnika czy adwokata dopytać, jakie działania podjąć na tym etapie, na co zwracać uwagę, aby obecne wydatki były później uwzględnione przez firmę ubezpieczeniową. Aby zaoszczędzić sobie kosztownych i długotrwałych procesów sądowych.

W doktrynie prawa występuje zgodność poglądów co do objęcia odpowiedzialnością odszkodowawczą adekwatnych wydatków związanych ze zniszczeniem lub uszkodzeniem samochodu w wypadku komunikacyjnym, jeżeli samochód był wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej.

Nie wszystkie jednak wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek poszkodowanego zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów.

Na zakładzie ubezpieczeń ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią jednej strony a obciążeniem drugiej.

Wiedz również, że strata majątkowa powstaje dopiero z chwilą poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Wskazujemy również, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.