Podstawy do odebrania dziecka matce

Statystyki mówią wprost — w Polsce zjawisko odebrania matce dziecka jest wciąż rzadkie. Aby mogło się to wykonać, wymagane jest udowodnienie poważnych wykroczeń i skuteczna interwencja sądu.

Ten za główną zasadę przyjmuje zapewnienie jak najlepszych relacji z rodzicami. Rozwiązania kategoryczne przychodzą, dopiero gdy powstaje realne zagrożenie dla dobra małoletniego.

Najważniejsze jest dobro dziecka

Podstawy do odebrania dziecka matce sprowadzają się do braku zapewnienia małoletniemu przestrzeni do właściwego rozwoju. Dotyczy to zarówno strefy emocjonalnej, jak i fizycznej oraz ekonomicznej.

Do najczęściej spotykanych powodów zaliczamy przede wszystkim zaniedbanie lub przemoc. Jeżeli przed sądem zostanie udowodnione, że matka stosuje przemoc lub nie opiekuje się należycie dzieckiem, tworzą się podstawy do odebrania jej opieki.

Podobnie jest z niewłaściwymi warunkami codziennego życia. Gdy istnieją czynniki zagrażające zdrowiu lub życiu dziecka, powstaje przesłanka do rozważenia utraty opieki przez matkę.

Kolejnym czynnikiem jest uzależnienie matki od substancji psychoaktywnych. Jak każda choroba i to wpływa negatywnie nie tylko na relacje z dzieckiem, ale i jego bezpieczeństwo.

Często obchodzą do tego jeszcze inne poważne naruszenia praw dziecka, do których należy doliczyć również systematyczne naruszanie prawa dziecka polegające na uniemożliwianiu kontaktu drugiemu rodzicowi.

Jaki zakres praw ma sąd?

Jednym z elementów rozprawy rozwodowej jest ustalenie opieki nad małoletnimi. W najlepszym scenariuszu rodzice sami się dogadują między sobą, ustalając opiekę naprzemienną.

Jest ona najlepszym sposobem na rozdzielenie dzieci od jednego z rodziców, rekomendowanym zarówno przez psychologów jak i prawników. Czasem jednak rodzice nie umieją dojść do porozumienia, a wtedy sprawą zajmuje się sąd.

Organ sprawiedliwości w drodze postępowania może pozostawić władzę rodzicielską obu rodzicom albo też powierzyć ją tylko jednej ze stron. Sąd wskazuje również, przy którym rodzicu dziecko będzie mieszkało i kto będzie sprawował nad nim opiekę. Sytuacje kiedy sąd odbiera dziecko matce są wyliczone w polskim ustawodawstwie bardzo wyraźnie.

Nadużywanie władzy i inne grzechy

Kodeks rodzinny i opiekuńczy w artykule 111 par 1 wskazuje trzy ważne przesłanki, które decydują o tym, w jakich przypadkach sad może odebrać dziecko matce.

Jako pierwsze wymieniana jest niemożność wykonywania władzy rodzicielskiej z powodu trwałej przeszkody. Drugi, to nadużywanie władzy rodzicielskiej. Ostatni to rażące zaniedbanie obowiązków względem swojego dziecka.

Tu warto rozgraniczyć dwa pojęcia — ograniczenie władzy rodzicielskiej i pozbawienie tej władzy. Ta pierwsza sprawia, że rodzic ma prawo do decydowania o istotnych sprawach dziecka, działając w porozumieniu z drugim rodzicem. Pozbawienie władzy rodzicielskiej równa się całkowitemu braku wykonywania jakiejkolwiek władzy. Czyli rodzicowi w tej sytuacji nie przysługują żadne prawa.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej

Sytuacja kiedy ojciec może odebrać dziecko matce, następuje w konsekwencji wydania orzeczenia przez sąd rodzinny. Ten może wszcząć postępowanie na wniosek ojca, albo też z urzędu.

W każdym z tych przypadków sąd stara się zebrać jak najwięcej informacji odnośnie bezpieczeństwa, zdrowia i warunków bytowych dziecka. W tym celu często zasięga informacji u innych instytucji publicznych takich jak szkoła, policja, szpital, opinia psychologa i innych.

Sąd jednak stoi na stanowisku, że całkowite pozbawienie władzy rodzicielskiej to ostateczność, którą poprzedza wiele prób załagodzenia i naprawienia zaistniałej sytuacji.

Trwała przeszkoda jako przesłanka

Kodeks rodzinny i opiekuńczy mówi jasno, że matka lub ojciec mogą być pozbawieni władzy rodzicielskiej w sytuacji, gdy występuje trwała przeszkoda. Może ona być konsekwencją bardzo odmiennych sytuacji.

To chociażby choroba, długa nieobecność, wyrok za przestępstwo albo uzależnienie od alkoholu i narkotyków. Przeszkodą tego typu jest też choroba psychiczna i inne zaburzenia uniemożliwiające właściwe wypełnianie obowiązków rodzicielskich.

Niedopuszczalne zachowania — przemoc

Ojciec może odebrać dziecko matce również w przypadku, gdy ta nadużywa władzy rodzicielskiej wobec małoletniego. Działanie to może przyjmować różne formy — od przemocy fizycznej, psychiczne i emocjonalnej, przy naruszaniu podstawowych praw dziecka.

Należą do nich odpowiednie odżywianie, zapewnienie komfortowego ubrania dostosowanego do warunków atmosferycznych, a także zdrowia i bezpieczeństwa. Warto podkreślić, że jeżeli matka dopuszcza się przemocy fizycznej wobec dziecka lub też wykorzystuje je seksualnie, prócz całkowitej utraty władzy rodzicielskiej, będą jej postawione zarzuty karne.

Inną, choć wydającą się mniej agresywną formą nadużywania przemocy wobec dzieci jest uporczywe odmawianie dziecku prawa do kontaktu z drugim rodzicem.

Jakakolwiek forma presji czy manipulacji bardzo źle wpływa na kształtowanie się psychiki dziecka. I to również może być powodem, choć nie bezpośrednim, do odebrania dziecka matce. Ostatnią przesłanką jest zaniedbanie.

Kiedy matka nie dba o dziecko

W polskim ustawodawstwie ogólne założenie dotyczące opieki nad dzieckiem zakładają, że oboje będą dokładać należytej staranności w duchu szacunku i wspierania małoletniego. Do tego rodzic musi troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka, przygotowując go na wejście w dorosłość. Kolejny aspekt związany jest z troską o jak najlepsze zarządzanie majątkiem dziecka.

W przypadku, gdy matka zaniedbuje ten obowiązek względem dziecka w sposób rażący, sąd opiekuńczy może wydać orzeczenie o pozbawieniu jej władzy rodzicielskiej. Sąd rozstrzygając sprawę, będzie miał głównie na uwadze dobro dziecka, jego bezpieczeństwo i właściwy rozwój. Odebranie praw rodzicielskich jednemu z opiekunów nigdy nie powinno być traktowane w kategoriach kary.

Na koniec warto podkreślić, że aby udowodnić zaniedbanie, przemoc czy trwałą przeszkodę uniemożliwiającą sprawowanie władzy rodzicielskiej, przed sądem rodzinnym trzeba przedstawić twarde dowody.