Czym jest dowód w postępowaniu podatkowym?

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej za dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Dlatego też, katalog dowodów w postępowaniu podatkowym nie jest zamknięty, a w ustawie wskazane są przykładowe dowody, takie jak: księgi podatkowe, deklaracje podatkowe, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny czy informacje podatkowe, takie jak faktury czy paragony.

Warto wiedzieć, że nie można modyfikować dowodów określonych przez prawo, na przykład przez zastępowanie dowodów z przesłuchania świadków odbieraniem od świadków oświadczeń.

Ważne jest, aby dowód nie był sprzeczny z prawem. Dlatego też, nie są nimi działania naruszające obowiązujące przepisy, przykładowo materiały zebrane w toku czynności bez zgody prokuratora lub działania dokonane przez nieupoważnionych pracowników.

Dodatkowo, dowodami nie są te zdobyte z naruszeniem norm postępowania podatkowego, choć z punktu widzenia celu procedury mogą być bardzo użyteczne. Tego typu dowody to na przykład uniemożliwienie czynnego udziału strony w przesłuchaniu świadka przez wadliwe zawiadomienie lub jego brak.

Organ podatkowy w toku postępowania podatkowego musi w sposób wyczerpujący rozpatrzeć każdy dowód, tak aby zebrany materiał dowodowy pozwolił wyciągnąć odpowiednie wnioski.

Każdy z dowodów ma równą moc dowodową, czyli żaden z dowodów w sprawie nie jest ważniejszy, gorszy czy lepszy od innego. Choć i od tej zasady jest wyjątek, co do szczególnej roli dokumentu urzędowego i księgi podatkowej.

Strona postępowania podatkowego powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu. Ustawa przyznaje jej prawo do czynnego udziału w czasie przeprowadzania dowodu, zadawania pytań świadkom czy biegłym, a także może ustosunkować się składając odpowiednie wyjaśnienia co do zebranego materiału w sprawie.

Istotne jest, że niektóre fakty nie muszą być udowadniane w toku postępowania, a więc nie stanowią dowodów. Do tej grupy faktów należą te powszechnie znane i znane organowi z urzędu.

Przykładowe dowody:

Zeznania świadków. Świadkiem może być każdy, kto jest zdolny do postrzegania i komunikowania swoich spostrzeżeń, a więc np. osoby które nie są chore psychicznie czy upośledzone. Dodatkowo, ustawa wskazuje, iż świadkami nie mogą być osoby obowiązane do zachowania tajemnicy, co do informacji niejawnych, jeżeli nie zostały zwolnione od tego obowiązku oraz duchowni, co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.

Ogólną zasadą jest, iż nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka. Jednak, przepisy Ordynacji podatkowej wskazują wyjątki od tej reguły, czyli w sytuacji, kiedy dotyczy to małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także gdy odpowiedź mogłaby narazić świadka lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, karną skarbową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania ustawowo chronionej tajemnicy zawodowej – wówczas osoba taka może odmówić składania ze znań w postępowaniu podatkowym.

Deklaracje podatkowe. Jeżeli chodzi o deklaracje, są to zarówno zeznania podatkowe, jak i wykazy oraz informacje, co do których istnieje obowiązek podatkowy. Co ważne, każdy dokument tej rangi pełni inną rolę w zależności od danego rodzaju, na przykład zeznanie podatnika podatku od spadków i darowizn, a informacje przesyłane przez notariuszy, banki czy sądy.

Istotną kwestią, jest fakt, jeżeli dane zawarte w deklaracji zostały uznane za nierzetelne, to w takim przypadku deklaracja nie stanowi dowodu, chyba że podatnik dokona odpowiedniej korekty. Dowodem nie jest również deklaracja, w której informacje są sprzeczne z tymi zawartymi w dokumencie urzędowym. Warto pamiętać, że do dokumentu urzędowego stosuje się domniemanie prawdziwości. Z góry przyjęto jego prawdziwość bez wcześniejszego jej udowadniania.

Dowód z oględzin. Organ podatkowy może przeprowadzić oględziny, które stanowią dowód pozwalający ustalić dany stan faktyczny sprawy. Przedmiotem oględzin są rzeczy, dokumenty, nieruchomości, osoby i miejsca. Oględziny polegają na ujawnieniu i utrwaleniu cech, stanu i miejsca położenia przedmiotów w celu wyjaśnienia okoliczności, które są przedmiotem postępowania. Oględziny to również ustalenie rzeczywistego stanu rzeczy i porównanie go ze stanem pożądanym.