Czym jest i jak sporządzić zapis windykacyjny i jak dochodzić w sądzie?

Z dniem 23 października 2011 r. pojawiła się możliwość sporządzenia tzw. zapisu windykacyjnego. Przygotowany przeze mnie wzór zapisu windykacyjnego pobierzesz poniżej:

Zapis windykacyjny – wzór przykład

Czym jest zapis windykacyjny?

Zapis windykacyjny polega na tym, że spadkodawca może wskazać, jaki konkretnie składnik jego majątku, jakiej osobie zostanie po jego śmierci przekazany.

Zapis windykacyjny to postanowienie testamentu, na podstawie którego konkretnie wskazana osoba, która nie musi, ale może, być spadkobiercą, nabywa z chwilą otwarcia spadku z mocy prawa konkretny przedmiot należący do spadkodawcy.

W „zwykłej sytuacji” dziedziczenia spadkobierca nabywa jedynie udział w pewnej masie majątkowej – spadku, nie wie jednak, które konkretnie przedmioty przypadną mu później w wyniku ewentualnego działu spadku.

W sytuacji natomiast sporządzenia zapisu windykacyjnego zapisobiorca wie, który składnik majątku spadkodawcy przypadnie mu po jego śmierci – przy spełnieniu pozostałych warunków poniżej opisanych.

W odróżnieniu od „zwykłego” spadkobiercy zapisobiorca nie dziedziczy długów, które podlegają dziedziczeniu przez spadkobierców. Zapisobiorcy dotyczy jedynie cała sytuacja prawna związana z przedmiotem zapisu.

W jakiej formie, czyli gdzie musi być sporządzony zapis windykacyjny?

Zapis windykacyjny musi być sporządzony w testamencie w formie aktu notarialnego. Niezbędna jest wizyta u notariusza. Wszystkie inne rozrządzenia spadkiem mogą zostać ustalone w testamencie sporządzonym w dowolnej formie, także w zwykłej formie pisemnej.

Co może być przedmiotem zapisu windykacyjnego?

Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być oznaczona co do tożsamości rzecz ruchoma lub nieruchoma – mieszkanie, dom, samochód itp. Zapis windykacyjny nie może obejmować kwot pieniędzy, ponieważ jest to rzecz oznaczona co do gatunku, czyli zasadniczo nie można odróżnić jednej kupki 100 tysięcy od drugiej takiej samej kupki.

Zapis windykacyjny może dotyczyć nie tylko całej rzeczy, ale również jej części w określonym ułamku.

Zapis windykacyjny nie może dotyczyć rzeczy przyszłej, która miałaby pojawić się dopiero po otwarciu spadku (śmierci spadkodawcy).

Co do małżonków to warto znać stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym zapisem windykacyjnym mogą być objęte przedmioty majątkowe wymienione należące do majątku wspólnego małżonków pozostających w ustroju wspólności ustawowej.

Nie ma w związku z tym wątpliwości, że osoba pozostająca w związku małżeńskim może swobodnie rozrządzić w drodze zapisu windykacyjnego przedmiotami wchodzącymi w skład jej majątku osobistego

Stwierdzenie w sądzie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego lub u notariusza

Po śmierci spadkodawcy stwierdzenie nabycia przedmiotu, którego dotyczył zapis windykacyjny musi się odbyć, albo w sądzie poprzez wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku albo poprzez sporządzenie przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia.

Z uwagi na to, że u notariusza do aktu poświadczenia dziedziczenia muszą się stawić wszystkie osoby, które wchodzą w grę jako spadkobiercy i zapisobiorcy, dlatego w większości przypadków łatwiejsze jest uzyskanie stwierdzenia praw do zapisu w toku postępowania spadkowego o stwierdzenie nabycia spadku, gdyż w tym postępowaniu wymagane jest jedynie prawidłowe zawiadomienie osób, wchodzących w grę jako spadkobiercy.

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd stwierdza także nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego, wymieniając osobę, dla której spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, oraz przedmiot tego zapisu.

Przed sądem może to również nastąpić przez wydanie tzw. postanowienia częściowego.

Jeżeli sąd w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku nie orzekł o zapisie windykacyjnym, uczestnik postępowania może wystąpić z odrębnym wnioskiem o stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego.

Stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia i w ramach tego stwierdzenie nabycia przedmiotu, którego dotyczy zapis windykacyjny, nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy oraz zapisobiercy zapisu windykacyjnego złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku oraz zapisu windykacyjnego.

Zapis windykacyjny a zachowek?

Dochodzenie przez osobę uprawnioną do zachowku przysługującego jej roszczenia w pierwszej kolejności następuje przeciwko spadkobiercom zmarłego, w drugiej kolejności w stosunku do osób, na których rzecz zostały uczynione zapisy windykacyjne (art. 999¹ k.c.), w trzeciej natomiast do osoby obdarowanej.

Osoba uprawniona musi wykazać, że nie może uzyskać zaspokojenia swego roszczenia od osoby zobowiązanej z mocy art. 991 k.c., następnie od osoby zobowiązanej na podstawie art. 999¹ k.c., by móc zażądać całej lub części kwoty od obdarowanego. Odpowiedzialność obdarowanego względem uprawnionego ogranicza się jednak do wzbogacenia, będącego skutkiem darowizny.