Wymuszenie na funkcjonariuszu publicznym zaniechania czynności

W dzisiejszym wpisie poddamy analizie przesłanki odpowiedzialności za przestępstwo stosowania przemocy lub groźby bezprawnej wobec funkcjonariusza publicznego (art. 224 § 2 Kodeksu karnego).

Czynność sprawcza polega na stosowaniu przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego albo przybranej mu do pomocy osoby do podjęcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej.

Przedmiotem wykonawczym przestępstwa jest funkcjonariusz publiczny lub przybrana mu do pomocy osoba; może nim być także rzecz, np. gdy sprawca barykaduje drzwi w celu uniemożliwienia policjantowi przeprowadzenia interwencji.

Przypominamy, że funkcjonariuszem publicznym jest:

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
• poseł, senator, radny,
• poseł do Parlamentu Europejskiego,
• sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,
• osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,
• osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,
• osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,
• funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej,
• osoba pełniąca czynną służbę wojskową,
• pracownik międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe.

Stosowana w celu zmuszenia funkcjonariusza do podjęcia lub zaniechania czynności służbowej groźba bezprawna to zarówno groźba karalna(zapowiedź popełnienia przestępstwa na szkodę osoby, do której groźba jest skierowana lub jej osoby najbliższej), jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej (z wyjątkiem zapowiedzi spowodowania postępowania karnego mającej na celu wyłącznie ochronę naruszonego przestępstwem prawa).

Zmuszanie funkcjonariusza to przestępstwo kierunkowe, popełniane z zamiarem bezpośrednim w celu skłonienia go do określonego zachowania. Przestępstwo ma charakter bezskutkowy, tzn. jest dokonane z chwilą zastosowania przez sprawcę przemocy lub groźby w celu zmuszenia funkcjonariusza lub przybranej mu do pomocy osoby do podjęcia lub zaniechania czynności służbowej. Do zaistnienia przestępstwa wymuszenia na funkcjonariuszu zaniechania czynności nie jest zatem konieczne, by funkcjonariusz dokonał czynności służbowej, do której był zmuszany albo od niej odstąpił; nie jest także konieczne, by zastosowana w celu zmuszenia funkcjonariusza do podjęcia lub zaniechania czynności groźba bezprawna wzbudziła w nim obawę, że zostanie spełniona (co odróżnia przestępstwo z art. 224 § 2 Kodeksu karnego od przestępstwa groźby karalnej z art. 190 § 1 Kodeksu karnego).

Bierny opór, np. położenie się osoby zatrzymywanej na ziemi nie wypełnia znamion przestępstwa.

Najczęstsze przypadki popełnienia tego przestępstwa wiążą się z próbą udaremnienia przeprowadzenia interwencji policji. Do popełnienia przestępstwa dochodzi często np. w sytuacji uderzenia policjanta albo najechania na niego samochodem w celu uniemożliwienia mu przeprowadzenia czynności zatrzymania lub przeprowadzenia kontroli drogowej.

Przestępstwo wymuszenia na funkcjonariuszu zaniechania czynności jest zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności. Jeżeli następstwem przestępstwa jest ciężki lub średni uszczerbek na zdrowiu, sprawca odpowiada za typ kwalifikowany przestępstwa, zagrożony karą od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.

Jeśli sprawca, wypełniając znamiona przestępstwa, nieumyślnie spowoduje wystąpienie skutku w postaci ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu, jego czyn zostanie zakwalifikowany z art. 224 § 3 Kodeksu karnego (tzn. jak kwalifikowany typ przestępstwa zmuszenia funkcjonariusza do podjęcia lub zaniechania czynności służbowej); jeśli skutek w postaci ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu zostanie wywołany umyślnie, sprawca odpowie zarówno za przestępstwo zmuszania funkcjonariusza do dokonania lub zaniechania określonej czynności służbowej, jak i za przestępstwo spowodowania uszczerbku na zdrowiu.