Groźba karalna – warunki odpowiedzialności za przestępstwo

W dzisiejszym wpisie poddamy analizie zasady odpowiedzialności za groźbę karalną – art. 190 § 1 kodeksu karnego. Odpowiemy na pytanie o to, czym jest groźba karalna, jakie są najczęstsze sposoby działania sprawców i na jaką karę naraża się osoba dopuszczająca się groźby.

Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Groźba to zapowiedź, że popełni się przestępstwo na szkodę osoby, do której groźba jest skierowana lub jej osoby najbliższej, jeśli wzbudza u osoby zagrożonej poczucie uzasadnione obawy. Groźba oddziałuje na psychikę osoby pokrzywdzonej przez wzbudzenie obawy, że zostanie spełniona.

Zapowiedź popełnienia przestępstwa dotyczy popełnienia zbrodni, występku lub przestępstwa skarbowego; nie jest groźbą karalną zapowiedź popełnienia wykroczenia lub tzw. deliktu (zawinionego czynu wyrządzającego szkodę).

Groźba karalna może zostać wyrażona w jakikolwiek sposób zrozumiały dla pokrzywdzonego. Może przybrać postać wyraźną lub dorozumianą. Możliwe jest grożenie ustne, pisemne, gestem.

Groźba karalna może zostać skierowana do pokrzywdzonego lub jego osoby najbliższej bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób. Uznaje się, że groźba karalna skierowana pośrednio jest podstawą do przypisania grożącemu odpowiedzialności karnej, gdy pomiędzy grożącym a pośrednikiem istnieje porozumienie dotyczące przekazania groźby lub gdy grożący informując pośrednika o groźbie przynajmniej przewidywał, że dojdzie ona do wiadomości pokrzywdzonego i godził się na to.

Kodeks karny przyjmuje także, że nie stanowi przestępstwa wyrażona wobec pośrednika groźba popełnienia przestępstwa, jeśli została skierowana przeciwko osobie niedostatecznie zindywidualizowanej (np. poinformowanie osoby trzeciej o zamiarze wysadzenia w powietrze „jakiegoś”, nieokreślonego budynku administracji rządowej, nie stanowi groźby karalnej, choćby osoba trzecia miała uzasadnioną obawę spełnienia zapowiedzi).

Groźba karalna nie może zostać skierowana przeciwko osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej, gdyż nie mogą one odczuwać lęku (obawy spełnienia groźby). Adresatem groźby karalnej może być osoba reprezentująca jednostkę organizacyjną.

Dla przyjęcia odpowiedzialności za groźbę jest konieczne stwierdzenie, że groźba karalna wywołała u pokrzywdzonego uzasadnione uczucie obawy spełnienia groźby. Obawa spełnienia groźby jest uzasadniona, jeśli pokrzywdzony traktuje groźbę poważnie i uważa, że sprawca może ją spełnić. Nie jest konieczne, by pokrzywdzony miał pewność, że groźba karalna zostanie spełniona.

Obawa spełnienia groźby jest trudna do zweryfikowania. Ocena, czy pokrzywdzony w konkretnych okolicznościach sprawy mógł zasadnie obawiać się spełnienia groźby, odbywa się przez porównanie, czy przeciętna osoba o podobnych cechach osobowości uznałaby groźbę za realną i wzbudzającą obawę.

Dla przyjęcia odpowiedzialności sprawcy za popełnienie przestępstwa groźby karalnej nie ma znaczenia zamiar popełnienia zapowiedzianego przestępstwa; wystarczy, że zapowiedź popełnienia przestępstwa wywoła u pokrzywdzonego obawę, że groźba zostanie spełniona.

Groźba karalna to przestępstwo umyślne, popełnione z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym. Jest ścigana na wniosek pokrzywdzonego. Sprawca groźby podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.

Z praktyki sądowej.

Przypisanie odpowiedzialności karnej za przestępstwo wymaga nie tylko zrealizowania czynności wykonawczych groźby, ale spowodowania stanu, w którym groźba wzbudziła w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona. Ujęty w opisie typu przestępstwa zwrot „uzasadniona obawa” jest zatem warunkiem koniecznym karalności zachowania polegającego na grożeniu innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub osoby jej najbliższej. Uzasadniona obawa, w konstrukcji przepisu art. 190 § 1 Kodeksu karnego, jest tym elementem, który pozwala ująć i zweryfikować, czy subiektywna odczucie obawy pokrzywdzonego co do spełnienia groźby miało obiektywne (uzasadnione) podstawy.

Jeżeli oskarżyciel zarzucił oskarżonemu groźbę bezprawną skierowaną wobec jednej osoby, a sąd skazał go za groźby kierowane do dwóch osób, to sąd wyszedł poza zdarzenie historyczne opisane w akcie oskarżenia.

Z jednej strony postępowanie sądu winno zmierzać do ustalenia, czy pokrzywdzony w rzeczywistości bał się, że zapowiedź przestępczego działania zostanie spełniona, z drugiej zaś do zrelatywizowania obawy pokrzywdzonego w oparciu o zobiektywizowane kryteria pozwalające stwierdzić, że każdy przeciętny człowiek, o podobnej do ofiary osobowości, cechach psychiki, intelektu, umysłowości i warunkach wedle wszelkiego prawdopodobieństwa uznałby tę groźbę za rzeczywistą i wzbudzającą obawę zrealizowania.

Jeżeli groźba nie wzbudziła uzasadnionej obawy, a sprawca do jej wywołania bezpośrednio zmierzał, można mówić o usiłowaniu popełnienia tego przestępstwa.

Słów „znajdę cię” z pewnością nie można rozumieć jako groźby pozbawienia życia. Słowa te wyrażają groźbę niedookreśloną, nie wyrażającą niczego konkretnego. Upatrywanie w nich groźby pozbawienia życia jest niedopuszczalnym domniemaniem przeciw oskarżonemu (art. 5 § 2 k.p.k.).

About the author

Jako legalnie działająca firma pod numerem NIP: 665-259-59-85, REGON: 369166329 dostarczamy produktów najwyższej jakości.