Co to oznacza, że nauczyciel jest chroniony tak jak funkcjonariusz publiczny i jakiej ochronie podlega?

Jakiej ochronie podlega nauczyciel?

Zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w Kodeksie karnym.

W związku z tym zakres ochrony nauczyciela określają przepisy Kodeksu karnego. Przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom publicznym uregulowane są w rozdziale XXIX kodeksu karnego – art. 222-224 § 2 i art. 226 k.k.).

Kto stoi na straży tej ochrony?

Ze zdania drugiego art. 63 Karty Nauczyciela wynika, iż organy prowadzące szkoły (wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, starostowie, marszałkowie województw) oraz dyrektorzy szkół zobowiązani są do podejmowania aktywnych działań mających na celu ochronę uprawnień nauczycieli, w szczególności wynikających z przepisów Karty Nauczyciela.

A skoro tak, to organy te powinny stać na straży przestrzegania uprawnień przysługujących nauczycielom i z urzędu występować o ich ochronę. Z prawnej ochrony zawartej w Kodeksie karnym mogą korzystać wszyscy nauczyciele, którzy podlegają przepisom Karty Nauczyciela.

Również sam nauczyciel, który czuje się pokrzywdzonym może złożyć bezpośrednio na policji lub w prokuraturze zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

Jaka jest ochrona nauczyciela jako funkcjonariusza publicznego?

Ochrona funkcjonariusza publicznego (nauczyciela) z tytułu naruszenia nietykalności cielesnej:

Naruszenie nietykalności cielesnej nauczyciela

Art. 222 Kodeksu karnego

1. Kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

Różnica w ochronie jest znaczna jeśli porówna się ochronę przewidzianą dla „zwykłego” obywatela z tytułu naruszenia nietykalności:

Art. 217 Kodeksu karnego

1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Inny jest również tryb ścigania. W „zwykłym” naruszeniu nietykalności cielesnej z art. 217 kodeksu karnego występuje tzw. prywat­noskargowy tryb ścigania, który charakteryzuje się tym, że po­krzywdzony sam może wnieść do sądu skargę prywatną (prywatny akt oskarżenia) i popierać oskarżenie jako oskarżyciel prywatny. Natomiast w przypadku naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego z art. 222 kodeksu karnego to prokurator na skutek zawiadomienia występuje z oskarżeniem publicznym i proces karny toczy się z urzędu.

Pozostałe przepisy dotyczące ochrony funkcjonariusza publicznego maja brzmienie następujące.

Znieważenie, zniewaga nauczyciela

Ochrona funkcjonariusza publicznego w przypadku znieważenia:

Art. 226 Kodeksu karnego

Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Dla porównania warto zauważyć jaka jest rożnica w zakresie odpowiedzialność z tytułu znieważenia „zwykłego” obywatela:

Art. 216 Kodeksu karnego

Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Tu również jest inny tryb ścigania niż w przypadku „zwykłego” obywatela – tak jak powyżej w przypadku w przypadku zniesławienia funkcjonariusza ściganie odbywa się z urzędu przez prokuratora, natomiast w przypadku „zwykłego” obywatela przy przestępstwie znieważenia lub zniesławienia ukaranie sprawcy następuje poprzez prywatny akt oskarżenia. 

Natomiast nie jest przewidziana żadna szczególna ochrona w przypadku przestępstwa zniesławienia i stosuje się przepisy te co do każdego.

Pomówienie nauczyciela

Art. 212 Kodeksu karnego

1.Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Czynna napaść na nauczyciela

Ochrona funkcjonariusza publicznego w przypadku czynnej napaści:

Art. 223 Kodeksu karnego

1. Kto, działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą lub używając broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego, dopuszcza się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

2. Jeżeli w wyniku czynnej napaści nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Wymuszenie czynności na nauczycielu

Ochrona funkcjonariusza publicznego w przypadku wymuszenia:

Art. 224 Kodeksu karnego

1. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe organu administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

2. Tej samej karze podlega, kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego albo osoby do pomocy mu przybranej do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej.

3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest skutek określony w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.