Co to jest zadośćuczynienie, kto i kiedy może domagać się zapłaty zadośćuczynienia?
W dzisiejszy artykule wyjaśniamy, co to jest zadośćuczynienie i przedstawiamy typowe sytuacje, których zaistnienie umożliwi domaganie się zapłaty kwoty pieniężnej tytułem zadośćuczynienia.
Spotykając się na co dzień z ludźmi poszukujących porady adwokata, widzimy konieczność wyjaśnienia na początku, czym jest zadośćuczynienie, a czym odszkodowanie, czym jest krzywda, a czym szkoda majątkowa.
Potrzeba wyjaśnienia różnicy pomiędzy odszkodowaniem a zadośćuczynieniem wynika z zaobserwowanego przez nas w praktyce u wielu osób braku umiejętności rozróżnienia pomiędzy krzywdą a szkodą majątkową, a tym samym nierozumienie jakich roszczeń i z jakiego tytułu można od ubezpieczyciela czy przed sądem dochodzić.
Zadośćuczynienie a odszkodowanie – różnice
Co odróżnia zadośćuczynienie od typowego odszkodowania? Zadośćuczynienie jest sposobem naprawienia szkody niemajątkowej (krzywdy), mającej postać cierpień fizycznych i psychicznych.
Zadośćuczynienie od typowego odszkodowania odróżnia rodzaj naprawianej szkody. Zadośćuczynienie za krzywdę ma za zadanie zniwelować szkodę niemajątkową, a odszkodowanie ma za zadanie – naprawienie szkody majątkowej.
Możliwość żądania zapłaty zadośćuczynienia powstaje w wypadku krzywdy wywołanej naruszeniem dobra osobistego, a także uszkodzeniem ciała i wywołania rozstroju zdrowia, pozbawienia wolności, skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu oraz w wypadku krzywdy doznanej na skutek śmierci osoby najbliższej.
Najczęstsze przypadki krzywd, dających podstawę do domagania się zadośćuczynienia to:
- krzywda wywołana śmiercią osoby najbliższej w wypadku komunikacyjnym lub na skutek popełnienia przestępstwa,
- krzywda wywołana zakażeniem w szpitalu chorobą zakaźną,
- krzywda wynikająca z rozstroju zdrowia i dolegliwości bólowych po źle przeprowadzonym zabiegu medycznym,
- krzywda wywołana uszkodzeniem ciała powstałym w wyniku zdarzenia drogowego,
- cierpienia wynikłe z błędu medycznego i konieczności przeprowadzenia kolejnego zabiegu.
Zadośćuczynienie – kto może żądać zapłaty?
Zapłaty zadośćuczynienia może się domagać pokrzywdzony, a po jego śmierci – jego spadkobiercy, ale tylko wtedy, gdy roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo o zapłatę zostało wytoczone za życia pokrzywdzonego.
W wypadku śmierci pokrzywdzonego, który wniósł powództwo o zapłatę zadośćuczynienia, sąd z urzędu zawiesza postępowanie do czasu zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych powoda.
Poniżej pobierzesz przydatne wzory pism:
Pozew o zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych wzór
Pozew o zadośćuczynienie z tytułu mobbingu wzór
Pozew o zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej wzór
Pozew o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wzór
Pozew o zadośćuczynienie za uszczerbek na zdrowiu wzór
Pozew o zadośćuczynienie za błąd medyczny wzór
Pozew o zadośćuczynienie za straty moralne wzór
Kto jest zobowiązany do zapłaty zadośćuczynienia?
Za zapłatę zadośćuczynienia odpowiada co do zasady sprawca szkody (krzywdy), a także ubezpieczyciel.
W jaki sposób ustala się, ile wyniesie zadośćuczynienie?
Naprawienie krzywdy może polegać na przyznaniu pokrzywdzonemu odpowiedniej sumy pieniężnej. W przeciwieństwie do szkody majątkowej, wielkości krzywdy nie da się ustalić w sposób ścisły.
Zadośćuczynienie ustalane jest przez sąd, który bierze pod uwagę rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych i ujemnych doznań psychicznych, ich intensywność, nieodwracalność negatywnych skutków zdrowotnych, np. stopień i trwałość kalectwa, utrata perspektyw na przyszłość, konieczność korzystania z opieki osób trzecich, poczucie wykluczenia i nieprzydatności społecznej.
Oceniając wielkość krzywdy, sąd powinien uwzględnić całokształt okoliczności sprawy, w tym i wiek poszkodowanego, gdyż utrata zdolności do pracy i możliwości realizacji życiowych celów jest szczególnie dotkliwa dla osób młodych, których utrata zdrowia dotyka w pełni sił życiowych.
Wysokość zadośćuczynienia powinna być tak ustalona, aby przedstawiało ono realną wartość ekonomiczną.
Roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę wyrządzoną czynem niedozwolonym nie może być zbyte, chyba że jest już wymagalne i że zostało uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem.
W kolejnych wpisach przedstawimy analizę przypadków dochodzenia zadośćuczynienia w postępowaniu przed ubezpieczycielem i przed sądem.
Konieczność udowodnienia
Adwokat zwraca uwagę, że zgodnie z obowiązującą w postępowaniu cywilnym zasadą kontradyktoryjności sąd nie ma obowiązku zarządzania dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron zawartych w pozwie, lub odpowiedzi na pozew i wykrycia środków dowodowych pozwalających na udowodnienie racji powoda, lub pozwanego, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzania z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.
Należy mieć świadomość, że to strona jest obowiązana wskazać dowody dla stwierdzenia faktów i musi liczyć się z negatywnymi konsekwencjami nieudowodnienia.
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, a według art. 232 Kodeksu postępowania cywilnego strona w postępowaniu sądowym zobowiązana jest wskazywać fakty, oraz dowody na potwierdzenie swoich twierdzeń.