Przestępstwo niszczenia mienia

Odpowiedzialność za przestępstwo niszczenia mienia przewidziano w art. 288 Kodeksu karnego. Za przestępstwo odpowiada ten, kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku.

Jak rozumieć czym jest niszczenie czy uszkadzanie mienia?

Zniszczenie rzeczy to jej unicestwienie lub inne zmiany w strukturze rzeczy, powodujące, że rzecz przestaje należeć do rodzaju, do którego należała przed zniszczeniem.

Uszkodzenie to naruszenie przedmiotu nie skutkujące jego zniszczeniem (uznaje się, że różnica pomiędzy zniszczeniem a uszkodzeniem ma charakter ilościowy).

Uczynienie rzeczy niezdatną do użytku oznacza wywołanie stanu, w którym rzecz nie może być używana zgodnie z przeznaczeniem typowym lub nadanym jej przez pokrzywdzonego.

Przestępstwo niszczenia mienia może zostać popełnione jedynie umyślnie, z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym.

Kradzież części składowej rzeczy, powodująca uszkodzenie rzeczy głównej, pozwala na przypisanie sprawcy odpowiedzialności zarówno za przestępstwo kradzieży, jak i za przestępstwo niszczenia mienia.

A co z pomazaniem, czy pomalowaniem ściany?

Jako niszczenie lub uszkodzenie rzeczy może być zakwalifikowany czyn polegający na wykonaniu na rzeczy rysunku lub napisu, jeżeli wykonanie lub usunięcie go spowoduje naruszenie materii rzeczy lub jej niezdatność do użytku.

Przestępstwo jest popełnione przez zaniechanie, gdy na sprawcy ciążył prawny obowiązek zapobiegania uszkodzeniu, zniszczeniu lub czynieniu rzeczy niezdatną do użytku. Przestępstwo ma wówczas charakter indywidualny (dopuszcza się go gwarant, osoba zobowiązana do zapobiegnięcia skutkowi).

Co jeśli moje zwierze zniszczyło czyjąś rzecz?

W wypadku zniszczenia przez zwierzę mienia innej osoby jako gwarant za popełnienie przestępstwa niszczenia mienia może odpowiadać właściciel zwierzęcia, gdyż na właścicielu ciąży prawny obowiązek, wynikający z art. 431 Kodeksu cywilnego, podjęcia działań uniemożliwiających hodowanemu zwierzęciu naruszanie dóbr prawem chronionym – życia, zdrowia, mienia.

Jaka grozi kara za niszczenie mienia?

Przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Przestępstwo jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Osobą uprawnioną do złożenia wniosku o ściganie jest nie tylko właściciel rzeczy, lecz także każda inna osoba, której przysługuje inne prawo rzeczowe lub prawo obligacyjne do rzeczy.

Jeśli przestępstwo niszczenia mienia dotyczy mienia znacznej wartości (takiego, którego wartość w chwili popełnienia czynu przekracza równowartość 200.000 zł) lub dóbr o szczególnym znaczeniu dla kultury, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.

Kiedy niszczenie mienia będzie traktowane jako wykroczenie?

Adwokat: Zniszczenie, uszkodzenie lub uczynienie rzeczy niezdatną do użytku, skutkujące szkodą majątkową nieprzekraczającą 500 złotych (od 15 listopada 2018 r), jest wykroczeniem. Kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, jeżeli szkoda nie przekracza 500 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Jak wygląda sytuacja w przypadku zabicia cudzego zwierzęcia?

W wypadku zabicia cudzego zwierzęcia bez zgody właściciela sprawca popełnia przestępstwo zniszczenia mienia tutaj opisane oraz dodatkowo odpowiada na podstawie ustawy o ochronie zwierząt (tzw. kumulatywna kwalifikacja prawa czynu).

Z praktyki sądowej

Poniżej przedstawione zostały wybrane wypowiedzi sądów w sprawach dotyczących tego, czym jest niszczenie mienia lub uszkadzanie mienia.

Z punktu widzenia wyczerpania znamion przestępstwa z art. 288 § 1 Kodeksu karnego bez znaczenia prawnego pozostaje fakt, którą z jego postaci, tj. zniszczenie lub uszkodzenie mienia przypisano sprawcy. W świetle prawa są to formy całkowicie równorzędne.

Po pierwsze obrona konieczna to odpieranie bezpośredniego bezprawnego zamachu na dobro chronione prawem – w niniejszej sprawie taki bezpośredni bezprawny zamach na dobro oskarżonego nie wystąpił. Po wtóre nie można przyjąć w oparciu o zgromadzone dowody, by oskarżony tylko „postraszył” rzekomych napastników – rzucenie kamieniem i rozbicie szyby nie stanowi formy „postraszenia” lecz jest znamienne dla uszkodzenia mienia w rozumieniu art. 288 § 1 Kodeksu karnego (niszczenie mienia).

W myśl art. 33 § 2 Kodeksu karnego sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął. W przedmiotowej sprawie taka sytuacja nie zachodzi, bowiem do istoty przestępstwa niszczenia lub uszkadzania mienia nie należy działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a i z opisu czynu przypisanego nie wynika, żeby oskarżony działał z takim zamiarem. Skoro tak, to niemożliwe było wymierzenie grzywny w oparciu o wymienioną podstawę prawną. Z uwagi jednak na to, że w stosunku do oskarżonego warunkowo zawieszono wykonanie kary pozbawienia wolności, grzywnę należało wymierzyć na podstawie art. 71 § 1 Kodeksu karnego, który stanowi subsydiarną podstawę wymierzenia tej kary obok kary pozbawienia wolności.

Kumulatywną kwalifikację obejmującą przepisy art. 279 § 1 (kradzież z włamaniem) Kodeksu karnego oraz art. 288 § 1 Kodeksu karnego (niszczenie mienia) należy przyjmować szczególnie wtedy, jeżeli w trakcie kradzieży z włamaniem sprawca, przełamując zabezpieczenie, spowodował uszkodzenie mienia wydatnie wykraczające poza szkodę związaną z usunięciem przeszkody chroniącej dostęp do pomieszczenia, skąd dokonano kradzieży.

Za szkodę w rozumieniu art. 288 § 1 Kodeksu karnego – niszczenie mienia – i art. 124 § 1 Kodeksu wykroczeń (wykroczenie, gdy zniszczone mienie nie przekracza 500 zł) uznaje się przy tym rzeczywisty uszczerbek w majątku pokrzywdzonego, przy czym z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, ze nie obejmuje on utraconych korzyści. Jeśli zatem zniszczenie mienia nastąpiło na szkodę właściciela sklepu, to za szkodę uznać należy cenę towaru, za którą nabył on rzeczy, ale nie powiększoną o marżę własną cenę, po której towar wystawił do sprzedaży. Nadto, z uwagi na to, że od rzeczy zniszczonych podatnik VAT może odliczyć podatek wcześniej naliczony, również kwota tego podatku nie stanowi dla pokrzywdzonego rzeczywistej szkody. Oczywiście inaczej byłoby, gdyby zniszczenie mienia nastąpiło na szkodę osoby, która tę rzecz kupiła w sklepie. Wówczas wysokość szkody stanowiłaby wartość towaru z marżą sklepu i podatkiem VAT, a ewentualna niższa wartość mogłaby wynikać ze stopnia zużycia rzeczy używanej.

W sytuacji skazania oskarżonego za przestępstwo określone w art. 288 § 1 Kodeksu karnego (niszczenie mienia) z przyjęciem, iż czyn ten miał charakter chuligański, niedopuszczalne było wymierzenie mu kary ograniczenia wolności jako kary łagodniejszego rodzaju. Prawnie niedopuszczalne było również warunkowe zawieszenie wykonania tej kary, a to ze względu na treść art. 69 § 4 Kodeksu karnego. Popełnienie występku o charakterze chuligańskim wyklucza również możliwość zakwalifikowania tego występku jako wypadku mniejszej wagi.

O ile przestępstwo określone w art. 288 § 1 Kodeksu karnego (niszczenie mienia) w zakresie, w jakim może być popełnione przez działanie jest przestępstwem powszechnym i może być popełnione przez każdy zdatny do ponoszenia odpowiedzialności karnej podmiot, to w zakresie w jakim przybiera postać sprawczą zaniechania, obejmującą przypadki, gdy na sprawcy niepodejmującym określonych działań, ciąży prawny obowiązek zapobieganiu uszkodzeniu, zniszczeniu lub czynieniu niezdatnym do użytku rzeczy, przekształca się w przestępstwo indywidualne, które może być popełnione jedynie przez osobę będącą tzw. gwarantem nienastąpienia skutku stanowiącego znamię tego przestępstwa.

W realiach rozpoznawanej sprawy na skazanym, jako właścicielowi zwierzęcia, ciążył prawny obowiązek wynikający z art. 431 Kodeksu cywilnego podjęcia działań uniemożliwiających hodowanemu zwierzęciu naruszanie dóbr prawem chronionym – życia, zdrowia, mienia. Bezsporne jest, że gdyby skazany dopełnił ciążącego na nim prawnego obowiązku nie doszłoby do powstania skutku w postaci dewastacji mieszkania.

 

Osobą uprawnioną do złożenia wniosku o ściganie, o którym mowa w art. 288 § 4 Kodeksu karnego, jest nie tylko właściciel rzeczy, lecz także każda inna osoba, której przysługuje inne prawo rzeczowe lub prawo obligacyjne do rzeczy. Stosownie do treści art. 44 Kodeksu cywilnego mieniem jest własność i inne prawa majątkowe.

Przestępstwo określone w art. 288 § 1 Kodeksu karnego chroni zatem nienaruszalność oraz zdolność do użytkowania rzeczy cudzych, do których określonemu podmiotowi przysługuje prawo własności, bądź który jest posiadaczem tych rzeczy, albo przysługują mu inne uprawnienia do rzeczy, wynikające z praw rzeczowych lub obligacyjnych.

Sprawca tego przestępstwa narusza bezpośrednio zarówno dobro prawne właściciela rzeczy, jak i dobro prawne posiadacza rzeczy w dobrej wierze. Przepis art. 288 § 1 Kodeksu karnego chroni więc także posiadanie, będące atrybutem własności, które może być faktycznie przekazywane innemu podmiotowi, np. użytkownikowi, dzierżawcy, najemcy czy prawnemu posiadaczowi rzeczy.