Recydywa wielokrotna. Multirecydywa

Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach recydywy zwykłej, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Przewidziane podwyższenie górnego ustawowego zagrożenia nie dotyczy zbrodni.

Pobyt w schronisku dla nieletnich lub zakładzie poprawczym nie stanowi „odbycia kary pozbawienia wolności” w rozumieniu art. 64 Kodeksu karnego.

Bez zaistnienia uprzedniego skazania w ramach recydywy specjalnej podstawowej (art. 64 § 1 Kodeksu karnego) badanie dalszych uwarunkowań z art. 64 § 2 Kodeksu karnego pozostaje bezprzedmiotowe.

Zgodnie z brzmieniem art. 64 § 1 Kodeksu karnego odpowiedzialność karną w warunkach tego przepisu ponosi tylko ten, kto w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo umyślne, popełnia ponownie umyślne przestępstwo podobne do tego, za które był już skazany.

Tymczasem w wyroku zaskarżonym kasacją przypisano oskarżonemu popełnienie przestępstwa z art. 292 § 1 k.k., a więc nieumyślnego. Wykluczone jest zatem przyjęcie, że oskarżony dopuścił się jego popełnienia w warunkach określonych w art. 64 § 1 Kodeksu karnego.

Skazanie w warunkach recydywy w sytuacji, gdy nie zachodziły przesłanki do uznania, że oskarżony działał w warunkach powrotu do przestępstwa stanowi rażące naruszenie prawa. Mogło mieć ono istotny wpływ na treść wyroku, w tym w szczególności na wysokości orzeczonej względem kary pozbawienia wolności, a biorąc pod uwagę treść art. 78 § 2 k.k. ma także znaczenie przy ewentualnym ubieganiu się oskarżonego o warunkowe przedterminowe zwolnienie, po odbyciu określonej części kary.

 

Wadliwe przypisanie multirecydywy bez wątpienia stanowi rażące naruszenie prawa materialnego i co do zasady ma oczywiście istotny wpływ na treść wyroku, ale także prowadzi do uznania, że orzeczenie takie cechuje się rażącą niesprawiedliwością w rozumieniu art. 440 k.p.k.

 

W czasie popełnienia kolejnego czynu, oskarżony nie był skazany, a jedynie oskarżony, co w świetle wymogów określonych w art. 64 § 1 k.k. jest niewystarczające dla przyjęcia powrotności do przestępstwa.

 

Sąd odwoławczy wyeliminował z podstawy wymiaru kary art. 64 § 1 k.k. ponieważ sąd pierwszej instancji nie zaostrzył kary do granic, na które przepis ten pozwala. Jednak wobec faktu, że skazany działał w warunkach recydywy, należało przepis art. 64 § 1 k.k. powołać.

 

Ustalenie warunków recydywy, wymaga w każdym przypadku przeprowadzenia dowodu z wyroku skazującego za przestępstwo podobne oraz z danych o odbyciu kary, a w wielu wypadkach poprawność ustaleń może wymagać przeprowadzenia dowodu z akt sprawy, w której zapadł wyrok tworzący podstawę recydywy.

 

Warunkiem skazania na podstawie art. 64 § 2 k.k. między innymi jest, aby sprawca popełnił co najmniej trzecie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźby jej użycia – „ponownie”. Pojęcie „ponowności” odnosi się nie do jakiegokolwiek poprzednio popełnionego przestępstwa, a jedynie do przestępstw objętych skazaniem z art. 64 § 1 k.k. należących do grupy przestępstw wymienionych w art. 64 § 2 Kodeksu karnego

 

W myśl art. 366 § 1 kpk, przewodniczący składu orzekającego ma m.in. baczyć, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy. Bez wątpienia do takich okoliczności należy popełnienie zarzucanego czynu w warunkach powrotu do przestępstwa z art. 64 § 1 Kodeksu karnego., skoro sąd może w razie ich stwierdzenia nadzwyczajnie zaostrzyć karę.

Błędny jest pogląd, że skoro oskarżony przed popełnieniem kolejnego przestępstwa rozboju, które jest przedmiotem postępowania, był tymczasowo aresztowany przez okres 8 miesięcy w sprawie, w której został następnie prawomocnie skazany za popełnione wcześniej przestępstwo rozboju, to zachodzą przesłanki do ustalenia tzw. recydywy specjalnej podstawowej. Wśród innych przesłanek warunkujących ustalenie recydywy, przepis art. 64 § 1 Kodeksu karnego wymaga uprzedniego skazania na karę pozbawienia wolności i odbycia przez sprawcę co najmniej 6 miesięcy tej kary. O „odbywaniu” kary pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo uprzednie może być natomiast mowa dopiero po uprawomocnieniu się wyroku skazującego.

 

Jeżeli oskarżony z kary 2 lat pozbawienia wolności odbył, niespełna pięć miesięcy, a dalszą część kary wprowadzono do wykonania już po popełnieniu występku przypisanego zaskarżonym wyrokiem to należy uznać, że w stosunku do niego nie została spełniona ta spośród konstytutywnych przesłanek określonych w art. 64 § 1 Kodeksu karnego, która dotyczy odbycia przed popełnieniem czynu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo podobne.

 

Eliminując z opisu przypisanego oskarżonemu czynu z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii działanie „w celu osiągnięcia korzyści majątkowej”, Sąd wyeliminował przesłankę podobieństwa tego czynu do umyślnego przestępstwa. W zaistniałej sytuacji sąd odwoławczy powinien konsekwentnie z podstawy skazania wyeliminować przepis art. 64 § 1 Kodeksu karnego, ponieważ zmiana opisu przypisanego skazanemu czynu do tego go obligowała.

 

Norma art. 64 § 1 Kodeksu karnego mogąca stanowić podstawę do szczególnego obostrzenia kary, jest jednym ze składników właściwej kwalifikacji prawnej czynu, stąd też jej zastosowanie wymaga procesowego uprzedzenia stron.

 

Warunek skazania (uprzedniego skazania) zawarty w art. 64 § 1 Kodeksu karnego nie jest spełniony, jeśli sprawca popełnił nowe umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, o które został tylko oskarżony, choćby później zapadł wobec niego wyrok skazujący, zaś co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności odbył w ramach tymczasowego aresztowania (zaliczenia tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności).

 

Kara pozbawienia wolności wymierzona w warunkach recydywy wielokrotnej nie może być równa dolnemu ustawowemu zagrożeniu, ale musi być co najmniej o l miesiąc wyższa od dolnego ustawowego zagrożenia.

Podsumowując: zgodnie z treścią art. 64 § 2 Kodeksu karnego skazanie sprawcy w warunkach multirecydywy ma miejsce po spełnieniu następujących warunków:

-uprzednie skazanie w warunkach recydywy specjalnej zwykłej,

-odbycie łącznie co najmniej roku kary pozbawienia wolności,

-ponowne popełnienie umyślnego przestępstwa określonego w art. 64 § 2 KK,

-popełnienie wyżej wymienionego przestępstwa w okresie 5 lat od odbycia całości lub części ostatniej kary.

Jednym z warunków dopuszczalności zastosowania przepisu art. 64 § 2 Kodeksu karnego jest więc uprzednie skazanie z zastosowaniem art. 64 § 1 Kodeksu karnego. Bez zaistnienia uprzedniego skazania w ramach art. 64 § 1 KK badanie dalszych uwarunkowań z art. 64 § 2 KK jest bezprzedmiotowe.