Odwołanie darowizny nieruchomości – wzór

Darowizna charakteryzuje się bezpłatnością. Poprzez zawarcie umowy darowizny, darczyńca zobowiązuje się  do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem własnego majątku.

Przedmiotem darowizny mogą być pieniądze i rzeczy, w tym nieruchomości. Co ważne, istnieje możliwość odwołania darowizny domu, mieszkania, działki, gruntu oraz innych nieruchomości. Jak tego dokonać?

Czym jest umowa darowizny?

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego art. 888, umowa darowizny zobowiązuje darczyńcę do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Umowa tego typu jest nieodpłatna – obdarowany nie płaci darczyńcy żadnego ekwiwalentu. 

§ 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Oświadczenie darowizny powinno zostać złożone w formie pisemnej lub w formie aktu notarialnego, zwłaszcza w przypadku darowizny nieruchomości. Jaką formę musi przyjmować zaś oświadczenie o odwołaniu darowizny nieruchomości?

Odwołanie darowizny niewykonanej

Wiele osób zastanawia się, jak cofnąć darowiznę domu czy działki. Odpowiedź  na to pytanie zależna jest od tego, czy darowizna została wykonana.

Zgodnie z treścią art. 896 kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy darowizny jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie tej darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania (z uwzględnieniem jego usprawiedliwionych potrzeb) albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.

Zatem, aby odwołać darowiznę niewykonaną, należy wykazać, że doszło do pogorszenia stanu majątkowego darczyńcy.

Odwołanie darowizny wykonanej

A jak cofnąć darowiznę mieszkania czy innej nieruchomości w przypadku, gdy darowizna została już dokonana? W tym przypadku sprawa nie jest taka prosta.

Zgodnie z treścią art. 897 kodeksu cywilnego, jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek – w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia – dostarczać darczyńcy środków na utrzymanie, z uwzględnieniem jego usprawiedliwionych potrzeb, bądź do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. 

Jeśli obdarowany chce zwolnić się od takiego obowiązku, może tego dokonać poprzez zwrócenie darczyńcy wartości wzbogacenia.

Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności

Odwołanie darowizny nieruchomości z powodu rażącej niewdzięczności jest możliwe zarówno w przypadku wykonania umowy darowizny, jak i w przypadku jej niewykonania. 

Zgodnie z treścią art. 898. § 1 kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. W takim przypadku zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. 

Czym jest natomiast rażąca niewdzięczność? Katalog zachowań uznawanych za rażącą niewdzięczność pozostaje otwarty. Aby ocenić, czy obdarowany okazał się niewdzięczny, należy sięgnąć zatem do orzecznictwa. Przykłady rażącej niewdzięczności to:

• wyrządzenie darczyńcy szkody, 
• zdrada małżeńska, 
• odmowa udzielenia pomocy,
• odmowa udzielenia opieki,
• uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego.

Rażący charakter niewdzięczności ma objawiać się istotnym i dotkliwym dla darczyńcy działaniem lub zaniechaniem. Nie każda utarczka słowna, kłótnia czy obelga może zostać uznana za rażącą. Darczyńca musi udowodnić zatem, że obdarowany poniżył go np. w oczach klientów, współpracowników, członków rodziny.

Zgodnie z przepisami, darczyńca może odwołać darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego w ciągu jednego roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności. Co więcej, darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. 

Art. 899. Przebaczenie obdarowanemu przez darczyńcę

§ 1. Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Na czym polega odwołanie darowizny?

Cofnięcie darowizny nieruchomości to oświadczenie woli darczyńcy, skierowane do obdarowanego. Kiedy przedmiotem umowy darowizny jest nieruchomość, darowiznę można odwołać jedynie na mocy oświadczenia w formie aktu notarialnego.

Należy pamiętać jednak, że odwołanie darowizny nie sprawia automatycznie, że własność przedmiotu umowy przechodzi z powrotem na darczyńcę. Zobowiązuje jednak obdarowanego do zwrotu rzeczy.

Jeżeli obdarowany pomimo złożenia mu oświadczenia woli o odwołaniu darowizny uchyla się ze zwrotem, darczyńcy pozostaje droga sądowa, czyli powództwo o nakazanie złożenia oświadczenia woli. Pozew w tej sprawie warto złożyć wraz z wnioskiem o zabezpieczenie przedmiotu darowizny. Pozwala to uchronić przedmiot przed utratą lub zbyciem na rzecz innej osoby. 

Jak przygotować oświadczenie o odwołaniu darowizny?

Cofnięcie darowizny wymaga sporządzenia oświadczenia, które darczyńca może przygotować, wykorzystując nasz gotowy do wypełnienia wzór oświadczenia o odwołaniu darowizny nieruchomości. 

Dokument powinien zawierać przyczyny unieważnienia darowizny, opisane powyżej. Oświadczenie należy przedłożyć obdarowanemu tak, aby ten mógł się z nim zapoznać. 

Warto pamiętać jednak, że unieważnienie darowizny nieruchomości nie nastąpi na podstawie oświadczenia darczyńcy.

Samo odwołanie darowizny nie skutkuje bowiem zmianą właściciela nieruchomości – konieczne jest złożenie oświadczenia przez obdarowanego. Takie oświadczenie składa on przed notariuszem, a jego odbiorcą jest darczyńca. Oświadczenie dotyczy powrotnego przeniesienia własności nieruchomości.

Sądowe cofnięcie darowizny nieruchomości

Jeżeli obdarowany nie zechce złożyć stosownego oświadczenia przed notariuszem, darczyńca musi wystąpić do sądu z pozwem o zobowiązanie obdarowanego do złożenia oznaczonego oświadczenia woli. Pozew należy skierować do sądu właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości. 

Wniosek powinien zawierać:

• oznaczenie przedmiotu darowizny: rodzaj nieruchomości, powierzchnię nieruchomości, miejsce jej położenia, księgę wieczystą, 
• oznaczenie umowy darowizny,
• dane notariusza, który sporządził umowę.

Jeśli sąd wyda wyrok, zastąpi on oświadczenie woli pozwanego-obdarowanego o powrotnym przeniesieniu własności. W trakcie procesu sąd będzie badał przyczyny cofnięcia darowizny. Na darczyńcy spocznie zaś ciężar wykazania, że odwołanie darowizny nastąpiło zgodnie z przepisami.