Niezgłoszenie darowizny od rodziców – Czynny Żal

Kiedy darowizna będzie wolna od podatku?

Zgodnie z przepisami, opodatkowaniu podlega każda darowizna, jednak w zależności od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym niekiedy można mówić o zwolnieniu z zapłaty podatku. Większy podatek od darowizny zapłaci osoba niespokrewniona z darczyńcą. W przypadku darowizny między najbliższymi członkami rodziny, obowiązek podatkowy może nie powstać w ogóle.

Dla przedstawicieli wszystkich grup podatkowych ustawodawca przewidział inne limity wartości darowizn, które są wolne od podatków. Co ważne, kwota limitu darowizny odnosi się do pięciu ostatnich lat. Zatem jeśli w ciągu pięciu lat kwota darowizn od jednej osoby nie przekroczyła ustalonego limitu, obowiązek podatkowy nie powstanie.

Zasadniczo, zwolnienie z obowiązku podatkowego dotyczy najczęściej pierwszej grupy podatkowej, czyli:

• małżonka,
• zstępnych: dzieci, wnuki, prawnuki,
• wstępnych: rodzice, dziadkowie,
• rodzeństwa,
• macochy, ojczyma,
• pasierba,
• zięcia, synowej,
• teściów.

W przypadku, gdy darczyńca i obdarowany należą do tej grupy podatkowej, kwota darowizny nie może przekroczyć limitu 9 637 zł. Jeśli ten limit zostanie przekroczony, należy zgłosić darowiznę do właściwego urzędu skarbowego. Ile czasu na zgłoszenie darowizny ma obdarowany? Zgodnie z przepisami jest to okres 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy darowizny.

Jeżeli termin ten zostanie zachowany, podatnik nadal będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z obowiązku podatkowego. Musi jednak zgłosić darowiznę oraz posiadać dowód na dokonanie wpłaty na jego rachunek bankowy czy na otrzymanie środków przekazem pocztowym.

Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę […]

Jaka jest kara za niezgłoszenie darowizny?

Niezgłoszona darowizna od rodziców podlega karze, mimo że takie zgłoszenie ma jedynie charakter informacyjny. Podatnik nie może przyjmować, że skoro należy mu się zwolnienie od podatku, to może takiej darowizny w ogóle nie zgłaszać.

Jeśli w ciągu pięciu lat otrzymał od rodziców więcej niż 9637 zł, to musi zgłosić fakt otrzymania darowizny za pomocą formularza SD-Z2. Pod warunkiem otrzymania pieniędzy przelewem lub przekazem pocztowym, nie będzie musiał zapłacić wtedy żadnego podatku. 

Jeśli jednak obdarowany nie zgłosi faktu otrzymania darowizny, musi liczyć się z konsekwencjami. Kara za niezgłoszenie darowizny od rodziców to przede wszystkim obowiązek uiszczenia należnego podatku od darowizn. Zazwyczaj podatek od darowizn wynosi 3-20% wartości darowizny, ale podatnikowi, który nie zgłosił otrzymania pieniędzy od rodziców, grozi opodatkowanie karną 20% stawką podatku. 

Poza tym, urząd skarbowy może nałożyć na podatnika dodatkowe sankcje.

Fiskus ma prawo potraktować takie zachowanie jako wykroczenie lub przestępstwo skarbowe – w zależności od stopnia narażenia budżetu na uszczuplenie podatku (zależnie od wysokości należności) – i nałożyć na podatnika karę grzywny w wysokości do 720 stawek dziennych.

Jak uniknąć kary za niezgłoszenie darowizny od rodziców?

Brak zgłoszenia darowizny wiąże się z konsekwencjami. Podatnik może jednak takich konsekwencji uniknąć, korzystając z instytucji tak zwanego czynnego żalu, czyli przyznając się do winy, zanim urząd skarbowy dowie się, że czyn zabroniony został popełniony przez podatnika.

Czas na zgłoszenie darowizny to aż 6 miesięcy. Jeżeli w tym czasie podatnik dowiedział się o obowiązku zgłoszenia darowizny, może jeszcze naprawić swój błąd. Wystarczy, że przygotuje pismo czynny żal i wypełni odpowiedni formularz zgłoszenia darowizny (SD-Z2).

Co prawda, zgłoszenie czynnego żalu nie gwarantuje uniknięcia kary, ale z pewnością lepiej jest takie pismo złożyć, niż czekać na kontrolę fiskusa. 

Jak napisać czynny żal za brak zgłoszenia darowizny?

Zgłoszenie darowizny po terminie może nie wiązać się z przykrymi konsekwencjami, jeśli podatnik dopełni obowiązku, równolegle z deklaracją składając również czynny żal. Taki dokument nie ma narzuconej odgórnie formy.

Zawsze powinien uwzględniać jednak kilka istotnych elementów formalnych, takich jak:

• dane podatnika,
• dane naczelnika urzędu skarbowego,
• określenie charakteru popełnionego czynu,
• opis istotnych okoliczności, które uzasadniają zaniedbanie podatnika (np. brak wiedzy o obowiązku zgłoszenia darowizny),
• wskazanie osób współpracujących, które miały związek z popełnionym czynem;
• określenie, czy popełniony czyn został przez podatnika naprawiony (czy podatnik zgłosił darowiznę i zapłacił podatek), a jeżeli nie, to jak i w jakim terminie podatnik zobowiązuje się do uiszczenia zaległych należności wraz z naliczonymi odsetkami.

Warto pamiętać, że czynny żal może chronić podatnika przed konsekwencjami niezgłoszenia darowizny, ale nie przywróci mu utraconej możliwości skorzystania ze zwolnienia od podatku. Zatem składając czynny żal do Urzędu Skarbowego, należy uiścić również należny podatek od darowizny. 

Aby czynny żal był skuteczny, do pisma trzeba dołączyć:

• informacje o osobach, które również brały udział w czynie zabronionym,
• potwierdzenie uiszczenia wymaganej należności publicznoprawnej,
• potwierdzenie zgłoszenia otrzymania darowizny.

Kiedy nie można skorzystać z czynnego żalu?

Czynny żal odnośnie braku zapłaty podatku nie będzie miał zastosowania, jeżeli podatnik został już wezwany w związku z popełnionym czynem zabronionym oraz gdy organy podatkowe udokumentowały już popełnienie przestępstwa. Nie ma sensu składać czynnego żalu również wtedy, kiedy podatnik jest w trakcie postępowania kontrolnego. Z instytucji tej nie skorzysta też osoba, która:

• zorganizowała grupę przestępczą,
• nakłaniała inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego.

Zatem czynny żal warto złożyć niezwłocznie po tym, jak podatnik dowiedział się o swoim obowiązku i zaniechaniu. Jeśli urząd skarbowy wykryje popełnienie takiego czynu, będzie już za późno na skorzystanie z tej możliwości.

Kilka słów podsumowujących

W polskim systemie prawnym obowiązuje obowiązek zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego, nawet jeśli obdarowany jest zwolniony z opłaty na rzecz US. Dodatkowo bardzo często wymagana jest też umowa darowizny, która określa dokładnie, co jest przedmiotem darowizny i jaka jest jej wartość, mowa to o darowiźnie nieruchomości, która powinna mieć formę aktu notarialnego.

Jeśli darowizna nie zostanie zgłoszona, US w ramach postępowania podatkowego może nałożyć karę na obdarowanego lub/oraz opodatkować darowiznę na zasadach ogólnych.

Zatem w przypadku otrzymania darowizny od rodziców lub innej osoby bliskiej, warto darowiznę zgłosić do US i skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Zgłoszenie darowizny należy dokonać w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Jeśli nie zgłosiliśmy darowizny od rodziców do US, konsekwencje niezgłoszenia darowizny w razie kontroli podatkowej mogą być dość bolesne, warto zatem czym prędzej wystosować do organu podatkowego czynny żal, którego wzór pobierzesz na samej górze.

Podstawa prawna: Ustawy o podatku od spadków i darowizn.