Czynny żal – Wzór – Przykład – Uzasadnienie

Czym jest czynny żal?

Czynny żal do urzędu skarbowego to instytucja opisana w treści art. 16 Kodeksu karnego skarbowego, w brzmieniu:

Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Czynny żal pozwala zatem uniknąć kary, ale nie zwalnia z obowiązku naprawienia popełnionego błędu. Nie zawsze można też skorzystać z takiego rozwiązania. Czynny żal nie zostanie uznany, jeśli:

• podatnik został już wezwany w związku z popełnionym czynem zabronionym – organy podatkowe udokumentowały już popełnienie przestępstwa,
• podatnik jest w trakcie postępowania kontrolnego;
• podatnik zorganizował grupę przestępczą lub nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego.

Aby czynny żal został uznany za skuteczny, podatnik musi uiścić zaległe opłaty wraz z odsetkami. Instytucja nie zwalnia bowiem z obowiązku uregulowania powstałych zaległości i odsetek. 

Jak napisać czynny żal?

Nie istnieje obowiązujący odgórnie formularz czy wzór pozwalający na zgłoszenie czynnego żalu. W celu skorzystania z tej instytucji podatnik powinien zatem naprawić swój błąd, na przykład uiścić zaległy podatek i sporządzić pismo ogólne do urzędu skarbowego, w którym zawarte zostanie:

• oznaczenie osoby składającej czynny żal – podatnika,
• oznaczenie adresata, którym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania podatnika,
• określenie charakteru popełnionego czynu,
• opis istotnych okoliczności,
• wskazanie osób współpracujących – tych, które miały związek z popełnionym czynem;
• wskazanie, czy popełniony czyn został przez podatnika naprawiony (jeżeli nie, to należy wskazać, jak i w jakim terminie podatnik uiści zaległe należności wraz z naliczonymi odsetkami czy też złoży zaległe deklaracje).

Czynny żal powinien zawierać uzasadnienie. Uzasadnienie czynnego żalu to wyjaśnienie do urzędu skarbowego, dlaczego podatnik popełnił dany czyn – przestępstwo lub wykroczenie.

Argumentem uzasadniającym takie działanie może być między innymi brak wiedzy o obowiązujących przepisach czy zwykłe zapominalstwo. W uzasadnieniu można podkreślić także, że zdarzenie miało charakter incydentalny. 

Kiedy można skorzystać z czynnego żalu?

Przykłady czynnego żalu to między innymi:

• nierzetelne wystawianie faktur, 
• nierzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych,
• niezłożenie zeznania podatkowego w terminie,
• niezapłacenie podatku dochodowego,
• zapłacenie nieodpowiedniego podatku dochodowego,
• niezapłacenie podatku VAT,
• zapłacenie nieodpowiedniego podatku VAT,
• bezprawne stosowanie obniżonych stawek VAT lub bezprawne stosowanie zwolnienia VAT,
• zatajenie przed US prawdziwych rozmiarów prowadzonej działalności,
• wyłudzenie pozwolenia celnego,
• wyłudzenie zwrotu należności celnej. 

Przykłady te dotyczą przede wszystkim podatników będących przedsiębiorcami. Kiedy natomiast z czynnego żalu może skorzystać osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej?

Czynny żal a PIT

Osoby fizyczne mogą złożyć między innymi czynny żal za PIT. Dotyczy to przede wszystkim:

• niezapłacenia podatku w terminie,
• zatajenia dochodów,
• niezłożenia zeznania podatkowego w terminie,
• nieuregulowania niedopłaty podatku. 

Jak rozwiązać taki problem? Jeśli podatnik spóźnił się z rozliczeniem deklaracji, powinien przygotować czynny żal i złożyć rozliczenie – równolegle lub przed zgłoszeniem czynnego żalu. Urząd nie może odmówić przyjęcia dokumentów zawierających czynny żal. Tak samo należy postąpić w przypadku nieuregulowania niedopłaty podatku. 

Czynny żal a podatek od czynności cywilnoprawnych

Wielu podatników nie ma świadomości, że ich obowiązkiem jest rozliczenie się z fiskusem w przypadku zawarcia umowy kupna-sprzedaży czy w przypadku otrzymania darowizny, nawet tej od członków rodziny.

Należy wiedzieć zatem, że tak zwany podatek PCC (podatek od czynności cywilnoprawnych) powstaje, gdy:

• podatnik zawiera umowę sprzedaży, zamiany, pożyczki pieniędzy lub rzecz, darowizny, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności, umowę spółki,
• podatnik składa oświadczenie lub zawiera umowę o ustanowieniu hipoteki,
• podatnik dokonuje ustanowienia ograniczonych praw rzeczowych w postaci odpłatnej służebności i odpłatnego użytkowania, 
• uprawomocniło się orzeczenie sądu,
• podatnik dostaje wyrok sądu polubownego lub zawiera ugodę. 

Co ważne, obowiązek podatkowy może obciążać jedną lub wszystkie strony umowy. Podatek PCC płaci:

• kupujący przy umowie sprzedaży,
• biorący pożyczkę przy umowie pożyczki,
• obdarowany przy umowie darowizny,
• nabywca własności nieruchomości przy umowie dożywocia,
• wszyscy wspólnicy przy umowie spółki cywilnej,
• użytkownik lub nabywający prawo służebności przy ustanowieniu odpłatnej służebności lub użytkowania,
• podmiot nabywający rzeczy lub prawa majątkowe przy umowie o dział spadku.

Najczęściej składany jest jednak czynny żal za zgłoszenie darowizny po terminie, a także czynny żal za niezgłoszenie pożyczki od członka rodziny. Zdarza się również, że czynny żal za PCC-3 składa nabywca pojazdu, który nie wiedział, że ma obowiązek opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych. 

Z problemem tym nie spotka się natomiast podatnik, który kupuje nieruchomość i zawiera umowę kupna-sprzedaży u notariusza – wtedy to notariusz pobiera podatek i odprowadza go do urzędu. 

Może zdarzyć się jednak, że fiskus uzna taki podatek za zaniżony. Podstawę opodatkowania czynności cywilnoprawnych stanowi bowiem wartość rynkowa nabytego przedmiotu.

Jeśli podatnik przyjmie cenę niższą, będzie zobowiązany wyrównać kwotę należnego podatku wraz z odsetkami. Również w tym przypadku zastosowanie znajdzie instytucja czynnego żalu. 

Podobne wzory pism:

• Czynny żal za brak przeglądu kasy fiskalnej
• Czynny żal za niezłożenie PIT-11 w terminie
• Czynny żal za niezłożenie deklaracji podatku od nieruchomości
• Czynny żal za brak Kasy Fiskalnej wzór
• Czynny żal PIT 28 przykład
• Czynny żal wzór PCC-3
• Zgłoszenie darowizny po terminie – Czynny żal – wzór