Zgłoszenie spadku po terminie – Czynny Żal

Opodatkowanie spadku

Zgodnie z przepisami, spadki i darowizny są opodatkowane. W obu przypadkach podatnika obowiązują takie same stawki podatkowe, takie same kwoty wolne od podatku oraz takie same grupy podatkowe. 

Pobór podatku może odbyć się za pośrednictwem notariusza. Zasadniczo przyjmuje się jednak, że zobowiązanie podatkowe z tytułu okoliczności nabycia spadku (po zakończeniu postępowania o stwierdzenie nabycia spadku) powstaje na skutek doręczenia podatnikowi decyzji podatkowej.

Natomiast ta najczęściej wydawana jest po złożeniu przez podatnika zeznania podatkowego.

Nie ma znaczenia fakt, czy decyzja została wydana przez złożenie zeznania podatkowego przez podatnika, czy postępowanie wszczęto przez Urząd Skarbowy z urzędu, podatnik będzie miał taki sam termin na zapłatę podatku – czyli 14 dni od daty doręczenia podatnikowi decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe. 

Kiedy należy zgłosić nabycie spadku?

Obowiązek zgłoszenia nabycia spadku jest obwarowany pewnymi terminami. Zgłoszenia należy dokonać w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.

Nabycie spadku zgłasza się na formularzu SD-Z2. Dokumenty spadkobierca powinien złożyć do urzędu skarbowego właściwego ze względu na położenie majątku spadkowego.

Złożenie informacji SD-3 sprawia, że organ wszczyna postępowanie podatkowe w celu ustalenia wysokości należnego podatku od spadków i darowizn. Podatnik nie zawsze będzie musiał taki podatek uiścić. Wiele zależy od tego, jaka jest wartość spadku oraz do której grupy podatkowej zaliczany jest spadkobierca. 

Czym grozi niezgłoszenie nabycia spadku?

Kara za niezgłoszenie spadku do urzędu skarbowego przyjmuje formę grzywny. Zgodnie z przepisami, podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi (US) przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. 

Wysokość kary zależna jest od wysokości należnego podatku. Jeśli kwota jest niska, sprawca podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Dotyczy to podatku, który nie przekracza 200-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Jeśli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest mniejsza, niż ustawowy próg, sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Ustawowym progiem jest zaś suma nieprzekraczająca 5-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.

Inną kwestią jest kara za niezapłacenie podatku od spadku, kiedy po złożeniu odpowiedniej deklaracji podatnik świadomie unika uregulowania należności. W takim przypadku, podlega on karze pozbawienia wolności, grzywny albo łącznie obu tym karom.

Poza tym, podatek niezapłacony w terminie jest zaległością podatkową, którą należy uregulować, aby uniknąć narastania odsetek lub wszczęcia egzekucji komorniczej. 

Jak uniknąć kary za niezgłoszenie spadku w terminie?

Niezapłacony podatek od spadku to duży problem, zwłaszcza że takie zobowiązanie przedawnia się dopiero z upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin do zapłaty podatku.

Osoba, która nie zgłosiła nabycia spadku w terminie, może jednak naprawić swój błąd i uniknąć kary, korzystając z instytucji czynnego żalu.

Zatem zgłoszenie spadku po terminie nie musi wiązać się z karą za niedopełnienie obowiązku zgłoszenia nabycia spadku. Jeśli podatnik złoży do właściwego urzędu skarbowego informację SD-3 i dołączy do niej pismo dodatkowe – czynny żal – to może liczyć na uniknięcie sankcji za brak zgłoszenia spadku w terminie.

Jak napisać czynny żal za niezgłoszenie spadku w terminie?

Zgłoszenie spadku do urzędu skarbowego po terminie nie będzie skutkowało ukaraniem podatnika, jeśli skorzysta on z instytucji czynnego żalu. Czynny żal nie będzie jednak skuteczny, jeżeli:

• podatnik został już wezwany w związku z popełnionym czynem zabronionym, 
• organy podatkowe udokumentowały już popełnienie przestępstwa,
• podatnik jest w trakcie postępowania kontrolnego;
• podatnik zorganizował grupę lub nakłaniał inną osobę w celu popełnienia przestępstwa skarbowego.

Uwaga: czynny żal chroni przed karą ze strony US, ale nie zwalnia z obowiązku uregulowania powstałych zaległości oraz należnych odsetek. Składając więc czynny żal za niezgłoszenie spadku w terminie, podatnik powinien złożyć także formularz SD-3 i uiścić należny podatek. 

Czynny żal musi przyjmować formę pisemną. Nie ma odgórnie obowiązującego wzoru takiego pisma, jednak dokument powinien zawierać kilka niezbędnych elementów formalnych, takich jak:

• dane podatnika,
• dane adresata – naczelnika właściwego urzędu skarbowego,
• określenie charakteru popełnionego czynu,
• wskazanie istotnych okoliczności, czyli uzasadnienie czynnego żalu, podanie przyczyn popełnienia czynu zabronionego,
• wskazanie osób współpracujących, które miały związek z popełnionym czynem;
• określenie, czy popełniony czyn został przez podatnika naprawiony, jak i w jakim terminie podatnik zobowiązuje się do uiszczenia zaległych należności z naliczonymi odsetkami.

Aby zwiększyć szanse na pozytywne rozpatrzenie pisma, podatnik może napisać, że zdarzenie miało charakter incydentalny. 

Warto pamiętać, że czynny żal służy doprowadzeniu do zaniechania ukarania. W sytuacji, gdy niezachowanie terminu nie będzie skutkowało ukaraniem, tylko brakiem prawa do skorzystania z całkowitego zwolnienia z opodatkowania, czynny żal nie będzie skuteczny.

Jeśli więc podatnik będzie uprawniony do zwolnienia z opodatkowania, ale nie złoży zeznania w terminie, nie będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Podsumowanie

Jak powszechnie wiadomo, termin na zgłoszenie nabycia spadku w drodze dziedziczenia wynosi 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, lub wydania przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Chyba że podatnik przebywa za granicą, lub nie utrzymuje kontaktów z rodziną i dowie się o nabyciu spadku z opóźnieniem. Wtedy okres ten ulega wydłużeniu do momentu powzięcia informacji o nabyciu spadku w postaci praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Obowiązek zgłoszenia nabycia spadku nie ma zastosowania w przypadkach, w których wartość majątku nabytego od tej samej osoby lub po tej samej osobie w ciągu 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9 637 zł.

Podstawa prawna, którą warto znać:

Art. 4a. – [Zwolnienia podmiotowe] – Podatek od spadków i darowizn.

1. Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę […].

1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego […]