Zrzeczenie się dziedziczenia

Zrzeczenie się dziedziczenia przez spadkobiercę ustawowego jest dopuszczalne na podstawie umowy z przyszłym spadkodawcą, z tym że umowa rzeczenia się dziedziczenia w każdym wypadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Wzór umowy pobierzesz poniżej:

Jakie są różnice pomiędzy zrzeczeniem się dziedziczenia a odrzuceniem spadku?

Zrzeczenie się dziedziczenia dochodzi do skutku w drodze umowy, wymaga więc złożenia dwóch zgodnych oświadczeń woli jeszcze za życia spadkodawcy, natomiast odrzucenie spadku jest jednostronnym oświadczeniem woli spadkobiercy powołanego do dziedziczenia po zmarłym złożone już po śmierci spadkodawcy.

Zrzec się dziedziczenia można tylko za życia spadkodawcy, odrzucić spadek zaś można dopiero po jego śmierci i uzyskaniu tytułu dziedziczenia po nim.

Skutki prawne zrzeczenia się dziedziczenia obejmują zrzekającego się i jego zstępnych, w przypadku odrzucenia spadku w miejsce odrzucającego wstępują jego zstępni.

Zrzeczenie się dziedziczenia nie może być zaskarżone przez wierzycieli zrzeka­jącego się na podstawie 1024 kc. Przepis ten natomiast stanowi podstawę prawną do zaskarżenia odrzucenia spadku przez wierzycieli spadkobiercy i stanowi, że jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, ażeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.

Czy można odwołać zrzeczenie się dziedziczenia?

Zasadniczo zrzeczenie się dziedziczenia jest trwałe i obejmuje także dzieci, wnuki i prawnuki rezygnującego ze spadku. Może być uchylone tylko przez następną umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a przyszłym spadkodawcą. Wchodzi jednak w rachubę uchylenie się od skutków takiej umowy ze względu na tzw. wady oświadczenia woli – brak świadomości albo swobody, błąd co do skutków umowy, podstęp, groźbę (art. 82 – 88 Kodeksu cywilnego).

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 października 2005 r. w sprawie o sygn. III CK 48/05 wskazał, że możliwość skorzystania z uprawnienia do uchylenia się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia zależy wyłącznie od decyzji składającego to oświadczenie, druga strona nie może przeszkodzić powstaniu skutków uchylenia, ani też zapobiec unieważnieniu czynności prawnej. Jeżeli jednak druga strona trwa przy stanowisku, że uchylenie się jest bezpodstawne, wówczas możliwe jest rozstrzygnięcie przez sąd, czy było ono uzasadnione.

Rozstrzygnięcie sądu ma charakter deklaratywny i może nastąpić zarówno w oddzielnym postępowaniu (w sprawie o stwierdzenie nieważności czynności prawnej w wyniku uchylenia się od skutków oświadczenia woli), jak i w każdym postępowaniu, w którym skuteczność oświadczenia woli ma znaczenie dla rozstrzygnięcia o zgłoszonym w nim żądaniu.

Przedmiotem oceny sądu jest zasadność i podstawy uchylenia się od skutków oświadczenia woli. W razie sporu sąd bada, czy spełnione zostały przesłanki błędu prawnie doniosłego i czy uchylenie się od skutków oświadczenia woli nastąpiło w sposób prawem przewidziany.

Ustawowy spadkobierca może zawrzeć umowę ze swoim przyszłym spadkodawcą o zrzeczeniu się dziedziczenia. Ustalenie konsekwencji oświadczenia o uchyleniu się od skutków takiej umowy, jako złożonej np. pod wpływem błędu lub podstępu, należy do sądu, przed którym toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku.

Zrzeczenie się zachowku