Zniewaga / znieważenie

Zniewaga

Przestępstwo zniewagi polega na użyciu słów obelżywych lub sformułowanie zarzutów obelżywych lub ośmieszających, postawionych w formie niezracjonalizowanej. O uznaniu określonych sformułowań za „znieważające” decydują w pierwszym rzędzie ogólnie przyjęte normy obyczajowe.

Art.  216 Kodeksu karnego stanowi:

1.  Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

2.  Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

3.  Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

4.  W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

5.  Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Ochrona godności człowieka

Przedmiotem ochrony wyżej wymienionego przepisu jest godność człowieka.

Są trzy możliwe sytuacje, aby mówić o możliwości pociągnięcia osoby do odpowiedzialności karnej za zniewagę:

• znieważenie w obecności znieważanego,
• znieważenie pod nieobecność znieważanego, lecz publicznie;
• znieważenie pod nieobecność znieważanego, niepublicznie, w zamiarze, aby zniewaga do tej osoby dotarła.

Występuje dwoistość w rozumieniu określenia „cześć”: w znaczeniu zewnętrznym (przedmiotowym) i wewnętrznym (podmiotowym).

Wyżej wymieniony przepis kodeksu karnego chroni cześć wewnętrzną człowieka, wewnętrzną wartość osoby czyli poczucie godności osobistej.

Natomiast cześć zewnętrzna, czyli wartość jaką dana osoba ma w oczach innych osób, to jak inni patrzą na nią jest chroniona przez przepisy dotyczące zniesławienia, pomówienia.

Przedawnienie

W związku z tym, że pokrzywdzona już w momencie popełnienia przez oskarżonego czynu z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. wiedziała, kto jest jego sprawcą, ustalając podstawowy okres przedawnienia karalności tegoż czynu, należy odwołać się do przepisu art. 101 § 2 k.k. in principio, który termin przedawnia określa jako rok od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o sprawcy przestępstwa.

Z perspektywy przedawnienia karalności jako datę popełnienia czynu ciągłego przyjmuje się datę ostatniego zachowania składającego się na czyn ciągły, a oczywistym jest, że pokrzywdzony nie może dowiedzieć się o sprawcy przestępstwa wcześniej niż przestępstwo to zostało popełnione.

Wypowiedzi z praktyki sądów

Cześć określonej osoby, rozumiana jako kategoria normatywna, korzysta z ochrony prawnej niezależnie od tego, jaką dana osoba ma opinię u jednostki czy nawet w określonym środowisku.