Zachowek dla dzieci – wyliczenie z uwzględnieniem darowizn

Poniżej przedstawiony zostanie przykład wyliczenia kwoty należnego uprawnionemu zachowku w przypadku, gdy wcześniej spadkodawca darował, przepisał część swojego majątku członkom najbliższej rodziny. Kwota należnego i wyliczonego poniżej zachowku wyliczona została zgodnie z przepisami art. 991 kc (kodeks cywilny) i następnymi.

Zgodnie z tymi przepisami m.in. zstępnym (dzieciom, wnukom), którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

Przykład dotyczy osoby X, która nie jest trwale niezdolna do pracy oraz jest pełnoletnia w związku z czym należy jej się zachowek w wysokości połowy wartości jej udziału, jaki przypadłby jej przy dziedziczeniu z ustawy (dziedziczenie ustawowe).

Dla prawidłowego wyliczenia wysokości należnego uprawnionemu zachowku niezbędne jest doliczenie dokonanych wcześniej darowizn, bowiem  zgodnie z art. 993 kodeksu cywilnego przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Zgodnie z art. 995 kc (kodeks cywilny) wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

W związku z powyższym, aby prawidłowo wyliczyć zachowek należny uprawnionemu X dla przykładu przyjmijmy, że należałoby doliczyć następujące składniki, które kilka i kilkanaście lat przed śmiercią zostały przekazane dzieciom spadkodawcy.

Spadkodawczyni przekazała w formie darowizn przed śmiercią następujące składniki wskazanym osobom:

• prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego na rzecz córki o łącznej wartości na dzień dzisiejszy 130.000 zł;,
• nieruchomość gruntową na rzecz syna o wartości na dzień wyliczenia 28.000 zł.,
• nieruchomość gruntową na rzecz syna o wartości na dzień wyliczenia 15.000 zł.,
• nieruchomość gruntową na rzecz córki X o wartości na dzień wyliczenia 27.000 zł.

W celu wyliczenia czystej wartości spadku należy zsumować ww. kwoty. W ten sposób otrzymamy czystą wartość spadku w wysokości 200.000 zł.

Obliczanie zachowku zamyka operacja pomnożenia czystej wartości spadku przez udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. W realiach niniejszej sprawy uprawniona X jest jedną z czterech spadkobierczyń po spadkodawcy.

Skoro tak to przy dziedziczeniu na podstawie ustawy otrzymałaby 1/4 spadku po spadkodawcy. Podstawę do obliczenia należnego zachowku stanowi natomiast udział w 1/8 całości spadku.

W związku z powyższym wysokość należnego zachowku wyniosłaby 25.000 zł. Od kwoty tej należy odjąć otrzymaną darowiznę  w wysokości 27.000 zł. Jak wynika z wyliczenia wysokości otrzymanej darowizny wyczerpała kwotę zachowku.