Zachowek – przedawnienie roszczenia
Ustawodawca nakłada na uprawnionego do zachowku obowiązek podjęcia, po chwili śmierci spadkobiercy, aktywności we własnym zakresie w celu określania roszczenia do zachowku oraz osoby zobowiązanej do jego pokrycia.
Dlatego warto wiedzieć o podstawowych kwestiach związanych z zachowkiem. Takim zagadnieniem jest niewątpliwie wiedza na temat terminu przedawnienia roszczenia o zachowek i tego, jak się go liczy.
Co stanowi przepis odnośnie przedawnienia roszczenia o zachowek?
Zgodnie z art. 1007 Kodeksu cywilnego roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.
Przepis wiąże początek biegu terminu przedawnienia roszczeń uprawnionego z tytułu zachowku ze zdarzeniem prawnym obiektywnym w postaci ogłoszenia testamentu.
Okoliczności subiektywne nie mają żadnego znaczenia dla rozpoczęcia biegu przedawnienia roszczeń uprawnionego z tytułu zachowku. Czyli w sprawie o zachowek nie ma znaczenia, że osoba była przekonana, że termin ten liczy się np. od momentu dowiedzenia się o swoim uprawnieniu do zachowku.
Natomiast roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
Przedawnienie roszczeń do zachowku gdy jest kilka testamentów?
W razie kilku testamentów termin, związany z roszczeniami o zachowek biegnie od ogłoszenia testamentu, z którym uprawniony do zachowku wiąże swoje roszczenie wobec danej osoby.
Przedawnienie roszczeń o zachowek w przypadku dziedziczenia ustawowego?
Fakt, że Kodeks cywilny nie określa terminu przedawnienia roszczeń o zachowek w sytuacji dziedziczenia ustawowego, nie uzasadnia sięgania do stosowania przepisów ogólnych Kodeksu cywilnego o przedawnieniu roszczeń. Zaistniałą w tym zakresie lukę prawną należy wypełnić stosowaniem w drodze analogii art. 1007 § 2 Kodeksu cywilnego.
W takim wypadku bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z chwilą otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy), skoro w tym momencie roszczenie o zachowek staje się wymagalne.
Ten sam mechanizm znajduje zastosowanie w wypadku roszczenia skierowanego przeciwko obdarowanemu przez spadkodawcę, o uzupełnienie zachowku z tytułu otrzymanej darowizny.
Przedawnienie a wymagalność roszczenia o zachowek?
Z art. 1007 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego wynika wyłącznie kiedy powstaje roszczenie o zachowek, tj. z chwilą ogłoszenia testamentu lub z chwilą otwarcia spadku, jeżeli zobowiązanym do zapłaty jest obdarowany.
Przepis ten nie wskazuje natomiast kiedy roszczenie o zachowek staje się wymagalne. W takiej sytuacji należy stosować art. 455 Kodeksu cywilnego, z którego wynika, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Dlatego niezbędne jest wystosowanie odpowiedniego wezwania do zapłaty.
Co może przerwać bieg terminu przedawnienia roszczenia o zachowek?
Złożenie przez uprawnionego do zachowku wniosku o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy przerywa bieg terminu przedawnienia jego roszczenia o zachowek należny od spadkobiercy ustawowego.
Zgłoszenie w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku przez uprawnionego do zachowku zarzutu nieważności testamentu przerywa bieg przedawnienia jego roszczenia o zachowek.
Co do jakiej kwoty następuje przerwanie biegu przedawnienia na skutek wniesienia pozwu o zachowek?
Wniesienie pozwu z żądaniem zapłaty zachowku przerywa bieg przedawnienia całego roszczenia, nawet jeżeli kwota zachowku okaże się wyższa od żądanej w pozwie.