Jak współmałżonek może uzyskać alimenty na czas trwania sprawy o rozwód?

Wyobraźmy sobie następującą sytuację: Powódka składa do Sądu Okręgowego wniosek o udzielenie zabezpieczenia poprzez zobowiązanie pozwanego do łożenia na utrzymanie powódki kwoty po 1.000 złotych miesięcznie płatnej z góry do 10-go dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia płatności którejkolwiek z rat na czas trwania postępowania o rozwód.

Pozwany uzyskuje miesięczne zarobki w wysokości około 4.000 zł. Powódka z kolei prowadzi własną działalność gospodarczą, która nie przynosi zysków, a jedynie straty. Na potwierdzenie powyższej okoliczności powódka przedstawiła PIT-36.

Powódka wskazała, że na ponoszone przez nią miesięczne wydatki składają się: wyżywienie – 600 zł, odzież, obuwie – 250 zł, kosmetyki, środki higieny – 100 zł, środki czystości – około 100 zł, bilet miesięczny – 100 zł, czynsz za wynajem – 1850 zł (powyższą kwotę powódka podzieliła na siebie i małoletniego syna, wskazując kwotę w wysokości 950 zł miesięcznie), opłaty eksploatacyjne – 125 zł.

Łączna suma wydatków ponoszonych przez powódkę daje kwotę około 2.000 zł miesięcznie. Powódka wnosiła o to, aby sąd orzekł rozwód z wyłącznej winy męża, a także o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty po 1.000 złotych miesięcznie.

Zgodnie z treścią art. 753 § 1 kodeksu postępowania cywilnego w sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo lub okresowo określonej sumy pieniężnej. W sprawach tych podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia.

Celem zabezpieczenia w tym przypadku jest natychmiastowe dostarczenie uprawnionemu środków utrzymania. W obecnym stanie prawnym podstawę udzielenia zabezpieczenia stanowią oprócz przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczących postępowania zabezpieczającego również art. 60 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który dotyczy alimentów na rzecz współmałżonka dochodzonych i orzeczonych w sprawie o rozwód.

Aby stwierdzić, czy należy się udzielenie zabezpieczenia alimentów na czas trwania sprawy o rozwód należy zbadać, czy uprawniona na obecnym etapie postępowania uprawdopodobniła okoliczności, że pozwany, choćby w części ponosi winę za rozkład pożycia małżonków, oraz że powódka pozostaje w niedostatku bądź, że pozwany ponosi wyłączną winę rozkładu pożycia, a rozwód pociągnie za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej uprawnionej – zgodnie z art. 60 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Po ustaleniach dokonanych we wskazanym zakresie należy również rozważyć kwestię możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Odnosząc się do powyższych wywodów stwierdzić należy, iż w niniejszym stanie faktycznym w pierwszej kolejności należy zastanowić się, czy powódka znajduje się w niedostatku i czy pozwany choćby w części ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego.

W judykaturze i doktrynie uznaje się, że niedostatek, w jakim znalazła się dana osoba nie będzie usprawiedliwiał przyznania jej świadczeń alimentacyjnych, jeżeli dotyczy sytuacji, kiedy dana osoba nie podejmuje pracy, pomimo zdolności do jej podjęcia. Powódka jest osobą młodą, w stosunku do której nie występują żadne przeciwwskazania co do podjęcia pracy zarobkowej.

W związku z tym, iż jak twierdzi powódka prowadzona przez nią działalność gospodarcza przynosi wyłącznie straty, powódka powinna podjąć jakiekolwiek starania w kierunku zdobycia innej pracy zarobkowej. W związku z tym raczej nieprzekonywujące będzie wykazywanie, że powódka znajduje się w niedostatku.

Czy w takim razie wchodzi w grę uzyskanie alimentów na podstawie drugiej przesłanki, to jest wykazania na obecnym etapie postępowania winy współmałżonka.

Jako, że wniosek o udzielenie zabezpieczenia alimentów na czas trwania procesu o rozwód składany jest na początkowym etapie postępowania i zgromadzony w nim materiał dowodowy opiera się głównie na stanowiskach i twierdzeniach stron zaprezentowanych w treści złożonych przez nie pism procesowych, i dlatego może być to niewystarczające dla przekonania sądu, że już na obecnym etapie postępowania uprawdopodobniono, że wyłączną winę za rozkład pożycia ponosi pozwany.

Kolejną rzeczą jaką powinna wykazać powódka w niniejszym przykładzie w sprawie o rozwód to okoliczność, że od czasu rozkładu pożycia pomiędzy małżonkami jej sytuacja uległa istotnemu pogorszeniu. Musiałaby wykazać różnicę pomiędzy dochodem, jaki osiągała w czasach małżeńskich, a dochodem jaki osiąga obecnie, poprzez załączenie stosownych dokumentów.

Adwokat zwraca uwagę, że przepis stanowi, że pogorszenie sytuacji materialnej uprawnionego małżonka winno być „istotne”, a więc nie każde pogorszenie będzie takie.

Aby sobie pomóc w takiej sytuacji należałoby wskazać w jakich częściach strony partycypowały w wydatkach w czasie, gdy mieszkały razem i wspólnie prowadziły gospodarstwo domowe i dobrze gdyby było to podparte dokumentami. Tylko w takiej sytuacji będzie możliwa pełna i rzetelna ocena sytuacji materialnej powódki oraz pozwanego.