Wszystko co chciałbyś wiedzieć o wyroku łącznym w sprawie karnej?

Wyrok, w którym orzeka się karę łączną, nazywamy wyrokiem łącznym. Orzekanie kary łącznej w wyroku łącznym nie jest prawem sądu, lecz obowiązkiem sądu. Zazwyczaj sprawca korzysta na karze łącznej orzeczonej w wyroku łącznym. Bowiem z reguły nie stanowi ona sumy obciążeń wynikających z orzeczonych kar za poszczególne przestępstwa.

Kara łączna nie jest karą orzekaną za konkretne przestępstwo, a karą orzekaną za kilka przestępstw, za które osoba została skazana w różnych postępowaniach karnych.

Od 1 lipca 2015 roku diametralnie zmieniły się przepisy co do wyroku łącznego! Można powiedzieć śmiało, że zmiana jest rewolucyjna i wychodzi już z dużą korzyścią dla skazanych. Obecnie więcej kar jest możliwych do połączenia.

Wcześniej o możliwości wydania wyroku łącznego decydował pierwszy chronologicznie wyrok, data jego wydania, który przedzielał, przerywał tzw. ciąg przestępstw i przestępstwa do wydania nowego wyroku łącznego trzeba było liczyć od nowa.

Obecnie nawet jeśli zapadł wyrok prawomocny i sprawca popełnia po tym czasie nowe przestępstwo to i tak istnieje możliwość wydania wyroku łącznego obejmującego to wcześniejsze skazanie prawomocne z tym nowym.

Bo obecnie, od 1 lipca 2015 r., główny przepis regulujący karę łączną orzekaną w wyrok łącznym brzmi: jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną.

Pytający: Które przepisy odnośnie wyroku łącznego stosujemy po zmianach od 1 lipca 2015 roku?

Adwokat: Przepisy dotyczące orzekania kar łącznych, a więc art. 85 kodeksu karnego i następne, zawarte w rozdziale IX kodeksu karnego, zostały z dniem 1 lipca 2015 r. znowelizowane, jednakże zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.396) „przepisów rozdziału IX ustawy, 0 której mowa w art 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie nowej ustawy. Jeżeli wszystkie skazania miały miejsce przed dniem 1 lipca 2015 roku to stosujemy przepisy obowiązujące przed ta datą.

Do wydania wyroku łącznego właściwy jest sąd, który wydał ostatni wyrok skazujący w pierwszej instancji, a jeśli w pierwszej instancji orzekały sądy różnego rzędu, wyrok łączny wydaje sąd wyższego rzędu (tzn. jeśli w pierwszej instancji orzekał Sąd Okręgowy, to ten sąd jest właściwy do wydania wyroku łącznego).

Wyrok łączny jest wydawany z urzędu (tzn. bez wniosku osoby zainteresowanej) albo na wniosek skazanego, jego adwokata lub na wniosek prokuratora.
Wyrok łączny jest wydawany po przeprowadzeniu rozprawy.

Stawiennictwo skazanego na rozprawie dotyczącej wyroku łącznego nie jest obowiązkowe. Sąd może jednak uznać, że udział skazanego w rozprawie jest konieczny, wówczas należy wezwać go na rozprawę, a jeżeli jest on pozbawiony wolności – zarządzić jego doprowadzenie . Również sam skazany pozbawiony wolności może zgłosić wniosek o sprowadzenie go na rozprawę. Jeżeli sąd nie zarządza sprowadzenia skazanego, który nie ma obrońcy, wyznaczy do obrony jego interesów obrońcę z urzędu. Obowiązkowy jest natomiast udział prokuratora.

Zawiadomienie o rozprawie głównej o wydanie wyroku łącznego dla skazanego pozbawionego wolności, którego nie zarządzono doprowadzić na rozprawę, a którego reprezentuje adwokat z urzędu, powinno zawierać pisemne pouczenia, jakie są dla niego terminy do ewentualnego zaskarżenia wyroku.

Stwierdzenie braku warunków do wydania wyroku łącznego obliguje sąd do wydania postanowienia o umorzeniu postępowania „w przedmiocie wydania wyroku łącznego” niezależnie od tego, w jakiej fazie postępowania stwierdzono brak tych warunków. Jeżeli brak ten ustalono po wpłynięciu wniosku, prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie, na którym sąd postanowieniem umorzy postępowanie. Podobnie postąpi sąd, jeżeli dopiero na rozprawie stwierdzi brak przesłanek do wydania wyroku łącznego.

Postanowienie o umorzeniu postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego jest postanowieniem zamykającym drogę do wydania wyroku i w związku z tym może być zaskarżone zażaleniem przez skazanego, jego adwokata oraz przez prokuratora.

A jeżeli sąd stwierdzi, że właściwy jest inny sąd, to temu sądowi przekaże wniosek do rozpoznania.

Prowadzący postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego sąd zwraca się do sądów, które wydały podlegające łączeniu wyroki o nadesłanie odpisów tych wyroków.

Sąd zazwyczaj zwraca się też do zakładów karnych, w których skazany przebywał, o nadesłanie opinii o zachowaniu się skazanego w okresie odbywania kary, jak również informacji o warunkach rodzinnych, majątkowych i co do stanu zdrowia skazanego oraz danych o odbyciu kary z poszczególnych wyroków.

Minimalną karę jaką sąd może wymierzyć w wyroku łącznym może wynieść tyle co najwyższa z kar z jednego z wyroków podlegających połączeniu. Innymi słowy sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonej za poszczególne przestępstwa do ich sumy.

Orzekając karę najsurowszą, sąd działa według zasady absorpcji, orzekając sumę kar, postępuje w myśl zasady kumulacji. Najczęściej jest to jednak kara między granicą dolną a górną (zasada asperacji).

Przykład: Jeżeli prawomocnie skazany na kary pozbawienia wolności w wymiarze 5 lat i 8 lat wystąpił do sądu o wymierzenie kary łącznej w wyroku łącznym, wówczas sąd może wymierzyć karę w wysokości od 8 do 13 lat.

W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności, przyjmując, że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności.

Pytający: Co jeśli w jednym wyroku łącznym Sąd połączył tylko jednostkowe kary grzywny i wyrok ten się uprawomocnił, a w innym wyroku łącznym Sąd dokonał zaś połączenia jednostkowych kar pozbawienia wolności na podstawie tych samych wyroków?

Adwokat: Sytuacja taka oznacza, że zapadły dwa wyroki łączne obejmujące jeden wyrok z których jeden dotyczył jednak skazania na jednostkowe kary grzywny, drugi natomiast skazania na jednostkowe kary pozbawienia wolności. Sytuacja taka w świetle obowiązującego prawa jest całkowicie dopuszczalna i prawidłowa. Połączeniu wyrokiem łącznym nie podlegają wyroki jednostkowe, tylko kary jednostkowe orzeczone w konkretnych wyrokach. Wobec powyższego nic nie stoi na przeszkodzie by ten sam wyrok był objęty jedynym wyrokiem łącznym np. w zakresie kary grzywny, zaś drugim wyrokiem łącznym w zakresie kary pozbawienia wolności.

Pytający: Czy orzekając karę łączną można połączyć karę pozbawienia wolności z karą grzywny.

Adwokat: Nie można dokonać takiego połączenia. Orzekając karę łączną można połączyć kary pozbawienia wolności z karą ograniczenia wolności, kary pozbawienia wolności orzeczonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania i bez warunkowego zawieszenia, dwóch lub więcej kar pozbawienia wolności orzeczonych z warunkowym zawieszeniem ich wykonania.

Pytający: Co z karami w zawieszeniu zgodnie z aktualnymi przepisami?

Adwokat zwraca sczególną uwagę, że zgłaszając wniosek o wydanie wyroku łącznego należy mieć na uwadze, że zgodnie z nowymi przepisami w tym zakresie, w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania sąd może w wyroku łącznym orzec karę łączną pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Dlatego tak ważne stało się obecnie analizowanie na samym początku, czy składanie takiego wniosku jest rzeczywiście korzystne dla skazanego. Bo pomimo, że wcześniej kary nie podlegały wykonaniu, po ich połączeniu może się okazać, że do wykonania jest większa kara niż wcześniej.
Natomiast środki karne i środki zabezpieczające oraz dozór stosuje się, chociażby je orzeczono tylko co do jednego ze zbiegających się przestępstw.

Pytający: Co bierze się pod uwagę określając nową karę?

Adwokat: Sąd wydając wyrok łączny winien uwzględniać ogólne dyrektywy wymiaru kary, wśród których na plan pierwszy wysuwają się dyrektywy prewencyjne, uwzględniające potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa oraz względy prognostyczne, wyrażające się stopniem zagrożenia dla porządku prawnego ze strony sprawcy.

Wyrok łączny a odwołanie od niego?

Wyrok łączny podlega zaskarżeniu apelacją.

Przykład zarzutów w odniesieniu konkretnie do wyroku łącznego:

Gdyby są orzekł karę łączną w wymiarze przekraczającym sumę kar jednostkowych należy podnieść w odwołaniu zarzut, że sąd orzekł karę łączną w rozmiarze przekraczającym sumę kar jednostkowych.

Jeżeli natomiast kara jest niewspółmiernie wysoka można podnieść zarzut rażącej niewspółmierności kar wymierzonych skazanemu. Ocena takich argumentów będzie odbywać się przez pryzmat siły argumentów i zborności wywodów skarżącego.

Przeprowadzenie rozprawy odwoławczej w sprawie dotyczącej wyroku łącznego bez udziału skazanego pozbawionego wolności, którego wniosek o sprowadzenie na tę rozprawę nie został uwzględniony, oraz pod nieobecność jego obrońcy stanowi bezwzględne uchybienie.

Może pojawić się sytuacja, w której zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku łącznego. Wówczas z chwilą wydania takiego wyroku, poprzedni wyrok łączny traci moc w całości, bez względu na zakres różnic w treści obu wyroków i bez względu na to ile kar łącznych wymierzono w poprzednim wyroku łącznym.

Warto również wiedzieć, że instytucja skazania bez rozprawy, uregulowana w art. 335 i 343, jak i instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności karnej, unormowana w art. 387, nie mają zastosowania w przypadku orzekania kary łącznej w wyroku łącznym.