Prawa ojca płacącego alimenty [SPRAWDŹ]

Jakie są prawa ojca płacącego alimenty? Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, każde z rodziców posiada obowiązek alimentacyjny wobec dziecka. Zatem otrzymanie alimentów jest prawem dziecka, a ich zapłata jest obowiązkiem rodzica.

W praktyce najczęściej alimenty na dziecko płaci ojciec, podczas gdy matka jest tym rodzicem, który na co dzień opiekuje się małoletnim. Jakie zaś są prawa ojca który płaci alimenty?

Czym są alimenty na dziecko?

Zanim opowiemy o tym, jakie prawa ma ojciec płacący alimenty, warto dokładnie wyjaśnić, czym są i czemu służą alimenty na dziecko. Takie świadczenie stanowi zasadniczo budżet na utrzymanie i wychowanie małoletniego.

Jednak alimenty należą się również dziecku dorosłemu, aż do momentu, kiedy będzie w stanie samodzielnie się utrzymać. 

Kwota alimentów stanowi wypadkową uzasadnionych potrzeb dziecka, czyli uprawnionego do alimentów oraz możliwości finansowych zobowiązanego do alimentacji, najczęściej ojca dziecka.

Należy pamiętać, że do podstawowych potrzeb dziecka wlicza się nie tylko koszt związany z zaspokojeniem jego potrzeb indywidualnych, ale również koszt utrzymania całego gospodarstwa domowego. 

Oznacza to, że na kwotę alimentów będzie składać się także opłata za czynsz, opłata za media, opłata za internet, opłata za zakup środków czystości, a nawet rata kredytu hipotecznego.

Takie opłaty przelicza się na jednego członka gospodarstwa domowego. Do uzyskanej sumy należy dodać również opłaty związane z wydatkami dotyczącymi samego dziecka.

Będą to między innymi koszty zakupu:

• żywności,
• leków,
• kosmetyków,
• obuwia,
• odzieży,
• książek, zeszytów, przyborów szkolnych,
• wyposażenia do pokoju,
• biletów komunikacji miejskiej, biletów do kina czy teatru.

Uzasadnionymi kosztami mogą okazać się również wydatki ponoszone na szkołę czy żłobek, na zajęcia dodatkowe, na korepetycje, na prezenty urodzinowe, na wyjazdy zagraniczne czy wycieczki szkolne i tak dalej. 

Główna zasada jest taka, że dziecko ma prawo żyć na takim samym poziomie, jak jego rodzic.

Jeśli więc ten podróżuje za granicę i mieszka w lokalu o wysokim standardzie, dziecko również ma do tego prawo, a jeżeli matkę nie stać na zapewnienie warunków wychowania uprawnionego, może wnieść pozew o alimenty, które jej to umożliwią.

Czy ojciec ma prawo wglądu do wydatków na dziecko?

Wielu zobowiązanych do alimentacji zastanawia się, czy ojciec płacący alimenty ma prawo wglądu do wydatków dziecka, na które łoży.

Składając pozew o alimenty czy pozew o podwyższenie alimentów powód – dziecko lub jego pełnomocnik, najczęściej matka – przygotowuje bowiem kalkulację kosztów utrzymania dziecka, która ma uzasadniać żądaną kwotę alimentów.

Chociaż zgodnie z przepisami, ojciec płacący świadczenie alimentacyjne ma prawo żądać od matki dziecka rozliczenia wydatków na dziecko, to jednak nie istnieją żadne prawne instrumenty, które zmusiłyby kobietę do ujawnienia faktycznie ponoszonych kosztów utrzymania dziecka.

Matka może przedstawić takie wyliczenia dobrowolnie, ale w praktyce robi to bardzo rzadko. 

Zatem jak sprawdzić, na co idą alimenty?

Najlepszy sposób to wniesienie pozwu o obniżenie alimentów lub pozwu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.

W takich okolicznościach matka dziecka będzie zmuszona przynajmniej w ogólnym zakresie wyliczyć koszty utrzymania dziecka i przedstawić je przed sądem. Taką kalkulację najczęściej sporządza się już w odpowiedzi na pozew, której kopię otrzymuje również powód, czyli ojciec dziecka. 

Kiedy więc ojciec dziecka zastanawia się, jak rozliczyć matkę z alimentów i jak wygląda zakres świadczeń alimentacyjnych, powinien pamiętać, że przysługuje mu prawo wniesienia pozwu o obniżenie lub uchylenie obowiązku alimentacyjnego, a także możliwość obniżenia alimentów poprzez częściową realizację obowiązku alimentacji w naturze, na przykład poprzez samodzielny zakup odzieży czy książek dla dziecka.

Jak matka realizuje obowiązek alimentacji, kiedy ojciec płaci alimenty?

Sprawy związane z alimentami budzą wiele skrajnych emocji. Często pojawia się więc pytanie “ojciec płaci alimenty a matka jakie ma obowiązki?”. Należy pamiętać, że obowiązek alimentacji ciąży zarówno na ojcu, jak i na matce dziecka.

Jednak alimentacja może być realizowana nie tylko za pomocą świadczenia pieniężnego. Możliwa jest też alimentacja in natura, czyli alimentacja poprzez dostarczanie dziecku odzieży, żywności i innych środków niezbędnych do utrzymania. 

Natomiast najczęściej sytuacja wygląda tak, że ojciec płaci alimenty, a matka zajmuje się dzieckiem i jest to alimentacja polegająca na podejmowaniu osobistych starań względem dziecka, czyli:

• pielęgnowania dziecka w chorobie,
• przygotowywania dziecku posiłków,
• pomagania dziecku w nauce,
• odprowadzania dziecka na zajęcia szkolne,
• dbania o czystość,
• wspólnej zabawy z dzieckiem,
• wychowywania dziecka,
• codziennej troski o dziecko.

Nie każdy ma świadomość, że prawidłowy przebieg procesu wychowawczego dziecka uzależniony jest zarówno od zapewnienia mu niezbędnych środków utrzymania, jak i od osobistego starania o wychowanie dziecka.

Zatem zgodnie z prawem, obowiązek alimentacyjny może sprowadzać się też do osobistych starań o utrzymanie i wychowanie małoletniego.

Co ważne, brak sprawowania osobistej pieczy nad dzieckiem wpływa na zakres obowiązku alimentacyjnego rodzica. Sprawia bowiem, że ten z rodziców, który nie zajmuje się dzieckiem, jest zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych w wyższej wysokości niż rodzic, który na co dzień osobiście wychowuje dziecko.

Osobiste starania posiadają bowiem wartość moralną i uczuciową, którą przelicza się w pewien sposób na formę pieniężną. Natomiast ocena tego, czy obowiązek alimentacyjny zobowiązanego realizowany jest poprzez osobiste starania w całości, czy tylko częściowo, zależy głównie od wieku dziecka.

Kilkulatek wymaga bowiem stałej pieczy, co może ograniczać lub całkowicie uniemożliwiać jednemu z rodziców wykonywanie pracy zarobkowej.

Czego może oczekiwać od dziecka ojciec płacący alimenty?

Prawem rodzica płacącego alimenty jest utrzymywanie kontaktów z dzieckiem, o ile te nie zostały mu przez sąd ograniczone lub zakazane. Tak naprawdę, utrzymywanie kontaktów z dzieckiem jest równocześnie prawem i obowiązkiem stron.

Realizacja kontaktów z dzieckiem może odbywać się poprzez:

• utrzymywanie korespondencji,
• bezpośrednie porozumiewanie się,
• przebywanie z dzieckiem – odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza jego miejsce stałego pobytu,
• korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość.

Jeśli jest to zgodne z dobrem dziecka, rodzic niezamieszkujący z dzieckiem, płacący na nie alimenty, może ubiegać się o prawo do kontaktów. Równocześnie dziecko ma prawo takich kontaktów odmówić, jeśli przykładowo boi się ojca.

Częściej jednak dochodzi do sytuacji, że dziecko nie chce spotykać się z ojcem na skutek manipulacji. Matka może negatywnie nastawiać dziecko do ojca, przez co małoletni nie zechce realizować z nim kontaktów.

W takiej sytuacji, choć dziecko ma prawo odmówić spotkań z ojcem, ojciec płacący alimenty ma też prawo podjąć stosowne kroki prawne w celu umożliwienia mu realizacji kontaktów, składając np. wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem.

W przeciwnym razie można mówić o tak zwanej alienacji, kiedy to rolę ojca dziecka sprowadza się do podmiotu, który odpowiada jedynie za finansowe utrzymanie małoletniego.

Na koniec

Przepis, który warto znać:

Art. 133. – Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka – Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

§ 1.Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

§ 2.Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

§ 3.Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.