Dobrowolne poddanie się karze

Złożenie wniosku o dobrowolne poddanie się karze  przed doręczeniem oskarżonemu zawiadomienia o terminie rozprawy

Wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego oskarżony o występek powinien złożyć jeszcze przed doręczeniem mu zawiadomienia o terminie rozprawy.

Najistotniejsza zmiana to właśnie to, że obecnie wniosek o dobrowolne poddanie się karze powinien być złożony przed doręczeniem oskarżonemu zawiadomienia o terminie rozprawy. Podkreślamy to trzykrotnie, ponieważ zaniechanie tego ma swoje konsekwencje.

Jeżeli oskarżonemu zarzucono występek, prezes sądu po złożeniu przez oskarżonego wniosku o wydanie wyroku skazującego kieruje sprawę na posiedzenie. Jeżeli oskarżonemu zarzucono zbrodnię, pomimo złożenia wniosku o wydanie wyroku skazującego sprawa zostanie rozpoznana na rozprawie.

O terminie posiedzenia wyznaczonego na rozpoznanie wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego zawiadamia się strony i pokrzywdzonego. Odpis wniosku o wydanie wyroku skazującego jest doręczany stronom i pokrzywdzonemu.

Zawiadomienie pokrzywdzonego o terminie posiedzenia powinno zawierać pouczenie o możliwości wcześniejszego złożenia oświadczenia o zamiarze działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego. W razie uwzględnienia wniosku oskarżonego niezłożenie oświadczenia o zamiarze działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego uniemożliwi pokrzywdzonemu zaskarżenie wyroku.

Sąd uwzględni wniosek, jeśli okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte. Uwzględnienie wniosku nie jest możliwe, jeżeli sprzeciwi się mu prokurator lub pokrzywdzony.

Art. 387 § 2 Kodeksu postępowania karnego, który to przepis zezwala sądowi na uwzględnienie wniosku o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary bez przeprowadzenie rozprawy, jedynie wtedy, gdy okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości. Także orzecznictwo Sądu Najwyższego wielokrotnie potwierdzało już konieczność każdorazowego badania, czy okoliczności sprawy nie dają podstaw do powzięcia wątpliwości przemawiających za przeprowadzeniem pełnego postępowania dowodowego, także w wypadkach przyznania się oskarżonego do popełnienia zarzuconego czynu i złożenia wniosku o skazanie bez rozprawy. Ujawnienie się takich wątpliwości stanowi przeszkodę dla zastosowania instytucji przewidzianej w art. 387 Kodeksu postępowania karnego (dobrowolne poddanie się karze).

Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku od naprawienia szkody w całości lub w części lub od zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Może także uzależnić uwzględnienie wniosku od dokonania w nim innej zmiany, zaakceptowanej przez oskarżonego, prokuratora i pokrzywdzonego.

Uwzględniając wniosek, sąd wydaje wyrok skazujący bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Jeśli sąd nie uwzględni wniosku, kieruje sprawę na rozprawę.

Jeśli którakolwiek ze stron po wyrażaniu zgody na uwzględnienie wniosku zmieni zdanie i zechce zaskarżyć wyrok apelacją, nie może podnieść w apelacji zarzutu błędów w ustaleniach faktycznych ani rażącej niewspółmierności kary lub środka karnego – związanych z treścią porozumienia.

Złożenie wniosku o dobrowolne poddanie się karze po doręczeniu oskarżonemu zawiadomienia o rozprawie i wniosku w sprawie, w której oskarżonemu zarzucono zbrodnię (poddanie się karze na rozprawie).

Jeśli wniosek o wydanie wyroku skazującego za popełnione przestępstwo oskarżony złożył po doręczeniu mu zawiadomienia o terminie rozprawy albo jeśli wniosek pochodzi od oskarżonego o zbrodnię (tj. nawet jeśli oskarżony złożył wniosek przed doręczeniem mu zawiadomienia o terminie rozprawy), sąd podejmie decyzję w przedmiocie wniosku na rozprawie.

Wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego może być złożony nie później niż do zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej. Istotne dla określenia końcowego terminu złożenia wniosku jest pierwsze przesłuchanie oskarżonych; jeśli wniosek nie został złożony podczas pierwszego rozpoznania sprawy, to po uchyleniu wyroku przez sąd odwoławczy i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania wniosek nie może być już złożony.

Jakie przesłanki do wydania wyroku w trybie dobrowolnego poddania się karze?

Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, gdy:

• okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości;
• cele postępowania zostaną osiągnięte pomimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości;
• uwzględnieniu wniosku nie sprzeciwił się prokurator ani pokrzywdzony należycie zawiadomiony o terminie rozprawy i pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku.

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sformułowanie, że okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości oznacza, iż brak wątpliwości dotyczy przestępstwa zarzucanego oskarżonemu aktem oskarżenia i odnosi się do realizacji wszystkich niezbędnych znamion tego czynu, a w konsekwencji jego kwalifikacji prawnej, rodzaju i stopnia zawinienia, skutku przestępnego działania, rozmiaru wyrządzonej szkody, które mają wpływ na kształt i rozmiar odpowiedzialności karnej oskarżonego. Chodzi zatem nie tylko o kwestię sprawstwa oskarżonego, lecz o wszystkie te okoliczności, które mają znaczenie dla ustalenia odpowiedzialności karnej sprawcy.

Z kolei cele postępowania karnego sprowadzają się w istocie do wymogu respektowania nakazu, aby nikt niewinny nie poniósł odpowiedzialności, by nie była ona ani większą ani mniejszą niż na to zasłużył i aby nikt winny jej nie uszedł.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego Sąd rozpoznając tego rodzaju wniosek ma obowiązek sprawdzenia czy zostały spełnione wszystkie warunki do wydania wyroku w tym trybie. W związku z tym oprócz stwierdzenia czy wniosek w sprawie o występek złożył podmiot uprawniony – oskarżony lub w jego imieniu adwokat, z zachowaniem terminu, oraz zbadania czy jest on zgodny z obowiązującym prawem, a prokurator i pokrzywdzony nie sprzeciwili się jego uwzględnieniu, ma również obowiązek ocenić czy zarzucany oskarżonemu czyn został prawidłowo zakwalifikowany, czy też zachodzi potrzeba dokonania innej jego oceny prawnej i modyfikacji.

Dokonując tego sąd musi zatem także rozważyć, czy zgłoszone w tym wniosku propozycje dotyczące wymiaru kary są zgodne z zasadami jej wymiaru określonymi przepisami kodeksu karnego. W sytuacji, gdy zgłoszony przez oskarżonego, w tym trybie, wniosek tychże unormowań materialno-prawnych nie respektuje, to niewątpliwą powinnością sądu jest albo uzależnienie uwzględnienia wniosku od dokonania w nim stosownej zmiany, albo też rozpoznanie w dalszym ciągu sprawy na zasadach ogólnych.

Wydanie wyroku w tym trybie jest możliwe między innymi wtedy, gdy prokurator oraz pokrzywdzony nie sprzeciwią się temu. Swój sprzeciw mogą zgłosić ustnie przed sądem lub przekazać go na piśmie. Brak reakcji z ich strony oznacza niesprzeciwianie się wydaniu wyroku, gdyż domniemywa się ich zgodę. A zatem, sama nieobecność prokuratora lub pokrzywdzonego na rozprawie – w sytuacji prawidłowego zawiadomienia o jej terminie – nie wyklucza samej możliwości wyrokowania w trybie dobrowolnego poddania się karze.

Przepis uprawnia Sąd do dokonywania zmian we wniosku oskarżonego lub jego prawnika, z tym, że wówczas warunkiem wydania na jego podstawie w tym trybie wyroku jest zgoda oskarżonego na tą zmodyfikowaną treść wniosku i brak co do niej sprzeciwu pokrzywdzonego oraz prokuratora.

Możliwe jest odroczenie rozprawy celem porozumienia się pokrzywdzonego z oskarżonym.

W tym trybie wydania wyroku wysłuchuje się jedynie oskarżonego lub odczytuje się jego wyjaśnienia. Innych dowodów nie przeprowadza się.

Sporadycznie rzadko zdarzają się sytuację, gdzie organy procesowe – policja, prokurator zwiększają presję na sprawców, by poddali się tej procedurze, przy braku należytego zabezpieczenia interesów oskarżonego. W takim przypadku bezwzględnie należy wnioskować o ustanowienie adwokata z urzędu, a do tego czasu wstrzymać się z podejmowaniem jakichkolwiek decyzji „na szybko”.

Wystąpienie wątpliwości w zakresie rodzaju i stopnia winy, skutku przestępstwa, rozmiaru wyrządzonej szkody, nakazuje przeprowadzenie postępowania dowodowego i stanowi przeszkodę do zastosowania dobrowolnego poddania się karze.

Uwzględniając wniosek, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary (tj. orzec karę poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa albo karę łagodniejszego rodzaju) niezależnie od innych przewidzianych w Kodeksie karnym podstaw do nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Ważna zmiana –> w sprawach, w których oskarżonemu zarzucono zbrodnię, nadzwyczajne złagodzenie kary może nastąpić tylko wtedy, gdy wniosek o wydanie wyroku skazującego został złożony przed doręczeniem oskarżonemu zawiadomienia o terminie rozprawy.

Adwokaci namawiają do dobrowolnego poddania się karze wszystkich klientów, którzy przyznają się do winy. Jest to korzystne dla oskarżonych – negocjując karę z prokuratorem, mają wpływ na jej wysokość. W normalnym postępowaniu oskarżony nie ma nic do powiedzenia.

Oskarżony musi jednak być pouczony przez adwokata, że poddanie się karze a następnie próba składania apelacji, odwoływania, kwestionowania wyroku może pogorszyć sytuację oskarżonego.

Zawieramy tutaj swojego rodzaju umowę zawartą na wniosek oskarżonego i zgodnie z zawartą w tym wniosku propozycją. W związku z tym w przypadku odwołania się przez oskarżonego od tej „umowy” sąd wyższej instancji ma prawo zmienić wyrok na bardziej niekorzystny dla oskarżonego. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy błędy w wyroku leżą po stronie sądu.