Jakie są warunki wszczęcia postępowania o ubezwłasnowolnienie?
Jak napisać wniosek o ubezwłasnowolnienie?
Wniosek o ubezwłasnowolnienie to dokument, który składa się do sądu opiekuńczego, mający na celu uzyskanie orzeczenia o pozbawieniu pełnej lub częściowej zdolności do czynności prawnych osoby dorosłej, która ze względu na swoją chorobę, niepełnosprawność lub stan psychiczny nie jest w stanie samodzielnie podejmować ważnych decyzji dotyczących swojego życia.
Orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu powoduje, że taka osoba traci możliwość samodzielnego dokonywania ważnych czynności prawnych, takich jak np.:
- zawieranie umów,
- nabywanie i zbywanie nieruchomości,
- podejmowanie decyzji dotyczących leczenia
- czy prowadzenia własnej działalności gospodarczej.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie może być składany przez bliskich osoby, opiekuna prawnego lub przez samego ubezwłasnowolnionego, jeśli jego stan zdrowia na to pozwala. Wniosek musi być poparty stosownymi dokumentami medycznymi i opiniami biegłych, którzy stwierdzą stan zdrowia danej osoby i jej zdolność do podejmowania samodzielnych decyzji.
Aby ułatwić Ci sporządzenie takiego pisma, przygotowaliśmy gotowy do wypełnienia wzór wniosku o ubezwłasnowolnienie, który pobierzesz poniżej:
Co i kiedy należy dołączyć do wniosku o ubezwłasnowolnienie?
Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie składania wniosku o ubezwłasnowolnienie stanowią, że jeżeli według wniosku ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, sąd przed zarządzeniem doręczenia wniosku zażąda, w wyznaczonym terminie, przedstawienia świadectwa lekarskiego wydanego przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub opinii psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby.
Jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu pijaństwa, sąd żąda także przedstawienia zaświadczenia poradni przeciwalkoholowej, a jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu narkomanii – zaświadczenia z poradni leczenia uzależnień.
Sąd odrzuca wniosek o ubezwłasnowolnienie, jeżeli treść wniosku lub dołączone do wniosku dokumenty nie uprawdopodobniają istnienia choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub występowania innego rodzaju zaburzeń psychicznych osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie albo w razie niezłożenia żądanego świadectwa, opinii lub zaświadczenia, chyba że złożenie takich dokumentów nie jest możliwe.
Co to oznacza w praktyce wypowiadał się wielokrotnie Sąd Najwyższy:
Ubezwłasnowolnienie, zwłaszcza całkowite, oznacza ograniczenie możliwości decydowania o sobie, kierowania własnym życiem i wykluczenie z szeregu istotnych aktywności życiowych. Zważywszy, iż ubezwłasnowolnienie głęboko ingeruje w pozycję prawną osoby fizycznej i powoduje szereg poważnych konsekwencji dla jej statusu i uprawnień, dostrzegana w praktyce powierzchowność w rozstrzyganiu tego rodzaju spraw nie koresponduje z ich doniosłością.
Sąd przed rozstrzygnięciem wniosku powinien zatem dysponować jak najszerszym materiałem dowodowym, gromadzonym w miarę potrzeby z urzędu, pozwalającym nie tylko na ustalenie stanu zdrowia, ale również sytuacji osobistej, zawodowej, majątkowej i dotychczasowego funkcjonowania osoby, której wniosek dotyczy.
Przepisy kodeksu postępowania cywilnego w odniesieniu do wniosku o ubezwłasnowolnienie posługuje się po prostu pojęciem „świadectwa lekarskiego„. Wystarczy zatem jakiekolwiek świadectwo, byleby tylko dawało ono podstawę do oceny, czy zachodzą wstępne przesłanki do wszczęcia postępowania, a właściwie jego kontynuowania, gdyż zostało ono zgodnie z ogólnymi zasadami postępowania wszczęte z chwilą wystąpienia z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie przez osobę legitymowaną.
Nie musi zatem być to świadectwo pochodzące od lekarzy biegłych. Ponieważ tego rodzaju świadectwo nie może zastępować dowodu z opinii biegłych lekarzy, nie ma żadnych przeszkód, aby świadectwo tego rodzaju zostało w uzasadnionych okolicznościach wystawione przez lekarzy zagranicznych.
Jeżeli wnioskodawca nie dysponuje świadectwem wydanym w kraju, sąd może zobowiązać go do przedstawienia świadectwa lekarskiego wystawionego przez lekarzy zagranicznych.
Świadectwa lekarskie lub opinie psychiatryczne wydane w ramach innych postępowań niż o ubezwłasnowolnienie nie mogą zastępować dowodu z badań przez jednego lub więcej biegłych lekarzy psychiatrów osoby, która ma być ubezwłasnowolniona.
Jeżeli według wniosku ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju psychicznego, to niemożność złożenia przez wnioskodawcę świadectwa lekarskiego o stanie psychicznym osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, nie powoduje odrzucenia wniosku o ubezwłasnowolnienie.
W takim wypadku Sąd powinien odstąpić od żądania przedstawienia przez wnioskodawcę świadectwa lekarskiego, co jednak nie wyłącza zastosowania wobec wnioskodawcy sankcji w postaci grzywny za złożenie wniosku o ubezwłasnowolnienie lekkomyślne lub w złej wierze
Niezłożenie przez wnioskodawcę w zakreślonym terminie żądanego przez sąd zaświadczenia poradni przeciwalkoholowej, uprawdopodobniającego pijaństwo osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, powinno powodować odrzucenie wniosku o ubezwłasnowolnienie.
Jednakże odrzucenie wniosku nie jest uzasadnione pomimo niezłożenia wymienionego zaświadczenia, gdy pijaństwo, z powodu którego ma nastąpić ubezwłasnowolnienie, jest uprawdopodobnione w inny sposób, w szczególności wynika z akt toczącej się przed sądem sprawy o zastosowanie wobec osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego.
Żądanie przez sąd przedstawienia zaświadczenia o stanie zdrowia psychicznego osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, powinno nastąpić w formie zarządzenia przewodniczącego. Sąd, uzależniając wszczęcie postępowania od złożenia zaświadczenia, powinien oznaczyć odpowiedni termin do złożenia takiego zaświadczenia.
Zarówno wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie, jeżeli ono ma być orzeczone z powodu choroby psychicznej, winno być w zasadzie uprawdopodobnione świadectwem lekarskim, jak i ubezwłasnowolnienie z tej przyczyny nie może nastąpić przez przyjęcie istnienia choroby psychicznej, jeżeli biegły lekarz taką chorobę wyklucza, nie decyduje przy tym stan zdrowia psychicznego osoby, której dotyczy postępowanie, sprzed kilku lat, lecz stan zdrowia aktualny, z chwili wydawania orzeczenia przez sąd.
Podobnie jak nie może być wszczęte postępowanie o ubezwłasnowolnienie z powodu choroby psychicznej, jeżeli przedłożone zaświadczenie lekarskie jej nie stwierdza, tak też nie może być przyjęte istnienie takiej choroby, jeżeli w toku postępowania biegły lekarz, taką chorobę wyklucza.