Masz 0 pisma w koszyku
Zatrzymanie przez policję – jakimi prawami się rządzi?
We wpisie będzie mowa o zatrzymanie osoby, które jest połączone z czasowym pozbawieniem wolności. Nie dotyczy zatrzymania do rutynowej kontroli na drodze, po której następuje niezwłoczne umożliwienie osobie oddalenia się.
Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.
Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.
Prawa zatrzymanego
Zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach, w tym o prawie do skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego, do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim, do złożenia oświadczenia i odmowy złożenia oświadczenia, do otrzymania odpisu protokołu zatrzymania, do dostępu do pierwszej pomocy medycznej.
Zatrzymany ma prawo być wysłuchany.
Zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią z nimi rozmowę; w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, zatrzymujący może zastrzec, że będzie przy niej obecny.
Zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu. W zażaleniu zatrzymany może się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości jego zatrzymania.
W razie zatrzymania obywatela państwa obcego należy zatrzymanemu umożliwić, na jego prośbę, nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z właściwym urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym, a w razie zatrzymania osoby nieposiadającej żadnego obywatelstwa – z przedstawicielem państwa, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania.
Pamiętaj również, że zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania; należy go także zwolnić na polecenie sądu lub prokuratora.
Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania.
Ponowne zatrzymanie osoby podejrzanej na podstawie tych samych faktów i dowodów jest niedopuszczalne.
Protokół z zatrzymania
Z zatrzymania sporządza się protokół, w którym należy podać imię, nazwisko i funkcję dokonującego tej czynności, imię i nazwisko osoby zatrzymanej, a w razie niemożności ustalenia tożsamości – jej rysopis oraz dzień, godzinę, miejsce i przyczynę zatrzymania z podaniem, o jakie przestępstwo się ją podejrzewa. Należy także wciągnąć do protokołu złożone przez zatrzymanego oświadczenia oraz zaznaczyć udzielenie mu informacji o przysługujących prawach. Odpis protokołu doręcza się zatrzymanemu.
Przykład treści protokołu zatrzymania przez policję w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa
W dniu 21 maja 2018 r. podróżujący samochodem poddany został przez funkcjonariuszy policji kontroli drogowej w związku z powziętą przez nich informacją, że może przewozić narkotyki. W związku z uzasadnionym podejrzeniem popełnienia przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii został on zatrzymany. Z czynności tej sporządzony został protokół zatrzymania osoby, w którym odnotowano datę zatrzymania i godzinę. W końcowej części protokołu zawarty został zapis: protokół zakończono o godz.
W treści protokołu odnotowane zostały oświadczenia zatrzymanego, w tym dotyczące poinformowania go o przyczynach zatrzymania oraz o przysługujących mu prawach oraz o otrzymaniu przez niego pouczenia o uprawnieniach zatrzymanego w postępowaniu karnym. Oświadczenie to opatrzone zostało podpisem oskarżonego, tak jak dołączony do protokołu druk zawierający stosowne pouczenia, które zostały mu udzielone, w tym o prawie do bycia wysłuchanym, o prawie do złożenia lub odmowy złożenia oświadczenia w swojej sprawie, o prawie do niezwłocznego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym i bezpośredniej z nim rozmowy.
Użycie tzw. środków przymusu bezpośredniego w czasie zatrzymania
Jeżeli osoba jest zatrzymywana przez policję w dobrym zdrowiu i stwierdzone zostają u niej obrażenia w chwili zwolnienia, to na państwie spoczywa zapewnienie wiarygodnego wyjaśnienia, w jaki sposób obrażenia te zostały spowodowane. Ta sama zasada odnosi się do zarzutu złego traktowania skutkującego urazem, które miało miejsce w trakcie zatrzymania przez policję.Artykuł 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r. zawiera jedną z najbardziej podstawowych wartości społeczeństwa demokratycznego. Zakazuje on bezwzględnie tortur lub nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, niezależnie od okoliczności i zachowania ofiary. Jednocześnie nie zabrania on użycia siły w celu dokonania zatrzymania. Jednak taka siła może być stosowana tylko wtedy, gdy jest niezbędna i nie może być nadmierna. W stosunku do osoby pozbawionej wolności, odwoływanie się do przemocy fizycznej, która nie była bezwzględnie konieczna wskutek jej własnego postępowania, umniejsza godność ludzką i stanowi naruszenie prawa określonego w artykule 3 Konwencji.
Obowiązek umożliwienia dostępu do adwokata zaraz po zatrzymaniu
Aby prawo do sprawiedliwego procesu pozostało wystarczająco „praktyczne i skuteczne”, artykuł 6 § 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r. wymaga, co do zasady, dostępu do adwokata począwszy od pierwszego przesłuchania podejrzanego przez policję, chyba że zostanie wykazane w danych okolicznościach sprawy, że istnieją ważne powody, by ograniczyć to prawo.
Zatrzymanie osoby w szpitalu pod strażą policji
Odstąpienie od natychmiastowego sporządzenia protokołu zatrzymania, odstąpienie od odebrania oświadczenia od osoby wraz z pouczeniem o przysługujących jej uprawnieniach, czy też osadzenie osoby w miejscu, które z reguły nie jest taktowane jako typowe miejsce odosobnienia, np. w szpitalu w trakcie hospitalizacji ze względów zdrowotnych pod strażą funkcjonariuszy Policji, w sposób ograniczający swobodę, kontakty z innymi osobami, w tym z zewnątrz, czy też możliwość poruszania się, uprawnia sąd do uznania takiego stanu za zatrzymanie mające charakter procesowy. To z kolei może uprawniać osobę tak zatrzymaną do wystąpienia z roszczeniem o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.
Niegodne potraktowanie przez policję
Jeżeli osoba w sposób wiarygodny twierdzi, że została potraktowana przez policję lub inne organy państwowe w sposób niegodny, nieludzki, poniżający to na Państwie ciąży obowiązek przeprowadzenia skutecznego postępowania w tej sprawie.
To władze winny podjąć, będące w ich dyspozycji, uzasadnione kroki aby uzyskać dowody w sprawie. Wymóg przestrzegania terminów i należytej staranności jest kluczowy.
Ważne jest, by czynności śledcze były prowadzone w krótkim czasie, gdyż upływ czasu wpływa negatywnie na ilość i jakość dostępnych dowodów, a brak staranności nasuwa wątpliwości co do dobrej wiary prowadzonego śledztwa i powoduje, że ciężkie przeżycia na które narażone są zainteresowane osoby trwają dalej.
Przetrzymywanie na policji
Przetrzymywanie osób na posterunku Policji około 2 godzin w celu dokonania ustalenia ich tożsamości i wykonania badania na zawartość alkoholu, przy jednoczesnym zakazie opuszczania pomieszczeń komisariatu bez wyraźnej zgody policjantów wskazuje na to, że stopień przymusu tego środka był nadmierny.
W polskim prawie nie istnieje podstawa do pozbawienia wolności osoby w związku z koniecznością przeprowadzenia czynności wyjaśniających przez Policję takich jak ustalenie jej tożsamości i wykonanie badania na zawartość alkoholu.
