Kto i kiedy może wnieść subsydiarny akt oskarżenia?

W niektórych wypadkach zakończenia dochodzenia lub śledztwa odmową wszczęcia postępowania lub umorzeniem postępowania pokrzywdzonemu przysługuje prawo wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia.

Jest to co innego niż prywatny akt oskarżenia. Aby ułatwić Ci sporządzenie takiego pisma, przygotowałem gotowy do wypełniania wzór subsydiarnego aktu oskarżenia, który pobierzesz poniżej:

Jakie warunki muszą być spełnione łącznie, abyś mógł wnieść subsydiarny akt oskarżenia?

Przed wniesieniem subsydiarnego aktu oskarżenia jest konieczne:

  1. wydanie przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania przygotowawczego;
  2. wniesienie przez pokrzywdzonego zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania;
  3. uchylenie przez sąd postanowienia o umorzeniu postępowania przygotowawczego lub odmowie jego wszczęcia;
  4. powtórne wydanie przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania (w sytuacji, gdy prokurator nadal nie znajduje podstaw do wniesienia aktu oskarżenia).

Pokrzywdzonemu nie przysługuje uprawnienie do wniesienia aktu oskarżenia, jeśli sąd utrzymał w mocy postanowienie prokuratora albo jeśli prokurator wydał powtórne postanowienie o umorzeniu albo o odmowie wszczęcia postępowania po uprzednim uchyleniu postanowienia o umorzeniu albo odmowie wszczęcia postępowania w trybie samokontroli, czyli w sytuacji, gdy sam prokurator postanowił podjąć dalsze czynności w sprawie.

Powtórne postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa albo dochodzenia nie może być zaskarżone zażaleniem. Pokrzywdzony może w tym wypadku wnieść do sądu subsydiarny akt oskarżenia.

Jaki jest termin do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia?

Akt oskarżenia należy wnieść w terminie miesiąca od dnia doręczenia zawiadomienia o powtórnym wydaniu przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia albo o umorzeniu postępowania.

Termin miesiąca na wniesienie aktu oskarżenia nie jest terminem zawitym (jest terminem prekluzyjnym) i nie podlega przywróceniu. W wypadku niedotrzymania terminu do wniesienia aktu oskarżenia pokrzywdzony nie może wnieść go w późniejszym terminie.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził zgodność prekluzyjnego charakteru terminu (brak możliwości przywrócenia terminu) do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia z art. 2 i z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Niestety aktualnie obowiązujące unormowanie prowadzi do tego, że pokrzywdzony może zostać bez swej winy pozbawiony dostępu do sądu, jeśli nap. na skutek błędnego pouczenia go o prawie do złożenia subsydiarnego aktu oskarżenia złoży on ponownie zażalenie do sądu.

Do biegu terminu nie wlicza się dnia odbioru przez pokrzywdzonego odpisu postanowienia.

Po wniesieniu subsydiarnego aktu oskarżenia prezes sądu przesyła jego odpis prokuratorowi i wzywa go do nadesłania w terminie 14 dni akt postępowania przygotowawczego.

Kto może sporządzić subsydiarny akt oskarżenia do sądu?

Subsydiarny akt oskarżenia powinien być sporządzony i podpisany przez pełnomocnika (adwokata lub radcę prawnego).

Jak wskazał Sąd Najwyższy wniesienie subsydiarnego aktu oskarżenia wymaga skorzystania z reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika (tzw. przymus adwokacko-radcowski), co niewątpliwie odnosi się także do kuratora ustanowionego dla pokrzywdzonej celem wykonywania jej praw w procesie karnym.

Z tego punktu widzenia nie ma żadnych wątpliwości, że dla realizacji tych praw kurator ma prawo ustanowić pełnomocnika celem wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia.

Co powinien zawierać subsydiarny akt oskarżenia?

Akt oskarżenia powinien zawierać:

  1. imię i nazwisko oskarżonego, inne dane o jego osobie;
  2. dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody;
  3. wskazanie, że czyn został popełniony w warunkach wymienionych w art. 64 lub art. 65 Kodeksu karnego albo art. 37 § 1 Kodeksu karnego skarbowego;
  4. wskazanie przepisów ustawy karnej, pod które zarzucany czyn podpada;
  5. wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy i trybu postępowania;
  6. informację o złożeniu przez pokrzywdzonego wniosku, o którym mowa w art. 59a Kodeksu karnego.

Akt oskarżenia należy uzasadnić, z przytoczeniem faktów i dowodów, na których oskarżenie się opiera, a w miarę potrzeby z wyjaśnieniem podstawy prawnej oskarżenia i omówieniem okoliczności, na które powołuje się oskarżony w swej obronie.

Opis czynu w subsydiarnym akcie oskarżenia

Przedmiotem postępowania karnego wszczętego aktem oskarżenia jest to zdarzenie faktyczne (historyczne), czyn w znaczeniu naturalnym, który został opisany w akcie oskarżenia, przy czym o tym, jakie zdarzenie ma być przedmiotem osądu, nie decyduje sam sposób zredagowania opisu czynu w zarzucie aktu oskarżenia – choć oczywiście winien on spełniać wymagania co do czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia, oraz skutków czynu – ale cała treść skargi.

Granice procesu wyznacza zdarzenie faktyczne (zdarzenie historyczne) opisane w akcie oskarżenia przez oskarżyciela subsydiarnego. Sąd orzekający nie jest związany kwalifikacją prawną przyjętą w akcie oskarżenia – przeciwnie, jest nie tylko uprawniony, ale nawet zobowiązany do zmiany kwalifikacji prawnej w ramach tak rozumianych granic zdarzenia faktycznego.

Bez znaczenia jest zatem okoliczność, że w umorzonym postępowaniu przygotowawczym nie stawiano skazanemu zarzutu, za który ostatecznie został skazany, lecz jego zachowania oceniano przez pryzmat innych przepisów ustawy karnej.

Innymi słowy, możliwa jest sytuacja, że prokurator w postanowieniu o umorzeniu postępowania lub odmowie wszczęcia postępowania powoła się na inne przepisy prawa karnego co do czynu zarzuconego podejrzanemu, a następnie sąd na skutek rozpoznania subsydiarnego aktu oskarżenia skaże oskarżonego za inny czyn, niż wcześniej uznał prokurator w postanowieniu o umorzeniu. Ważne jest, aby opis zdarzenia faktycznego był identyczny z tym, którego dotyczyło postanowienie prokuratora.

Wnioski dowodowe

Akt oskarżenia powinien także zawierać wykaz dowodów, o których przeprowadzenie podczas rozprawy głównej oskarżyciel subsydiarny wnosi, wraz z określeniem dla każdego dowodu, jakie okoliczności mają być udowodnione, a w razie potrzeby także wraz ze wskazaniem sposobu i kolejności przeprowadzenia dowodów. Wykaz powinien być usystematyzowany według rodzajów czynności dowodowych, w szczególności zawierać odrębne listy:

1) osób, których wezwania na rozprawę oskarżyciel żąda,

2) dokumentów, których odczytania, odtworzenia bądź ujawnienia domaga się oskarżyciel,

3) dowodów rzeczowych, podlegających oględzinom.

Do aktu oskarżenia należy dołączyć po jednym odpisie dla każdego oskarżonego i dla prokuratora.

Prokurator jest uprawniony do wzięcia udziału w sprawie wszczętej na podstawie aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela posiłkowego.

Jeżeli tym samym czynem pokrzywdzono kilka osób, pokrzywdzeni, którzy nie wnieśli aktu oskarżenia, mogą przyłączyć się do postępowania do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej.

Jaka jest opłata sądowa od subsydiarnego aktu oskarżenia?

Wraz z wniesieniem aktu oskarżenia oskarżyciel subsydiarny powinien zapłacić opłatę w wysokości 300 zł.

Warto również wiedzieć, że w razie umorzenia postępowania lub uniewinnienie oskarżonego oskarżyciel subsydiarny, który wniósł subsydiarny akt oskarżenia będzie obciążony kosztami sądowym.

W razie śmierci oskarżyciela subsydiarnego, który samodzielnie popierał oskarżenie, postępowanie zawiesza się, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego. Oświadczenie o wstąpieniu w prawa zmarłego oskarżyciela powinno zostać złożone w terminie 3 miesięcy od dnia jego śmierci.

Po bezskutecznym upływie terminu postępowanie zostanie umorzone.

Subsydiarny akt oskarżenia, choć jest objęty przymusem adwokacko-radcowskim, pochodzi od pokrzywdzonego. Wobec tego wezwaniu do usunięcia braku polegającego na niezłożeniu opłaty od subsydiarnego aktu oskarżenia podlega oskarżyciel posiłkowy subsydiarny, a nie jego pełnomocnik.

About the author

Jako legalnie działająca firma pod numerem NIP: 665-259-59-85, REGON: 369166329 dostarczamy produktów najwyższej jakości.