Jak przebiega „egzekucja” kontaktów z dzieckiem?
Od 2011 roku poprawiono przepisy dotyczące egzekucji kontaktów z dzieckiem osób uprawnionych i wprowadzono możliwość nałożenia sankcji pieniężnej za utrudnianie kontaktów z dzieckiem za każde naruszenie już w postanowieniu ustalającym te kontakty. Niestety nadal, aby skutecznie wyegzekwować kontakty z dzieckiem w sytuacji, gdy nie są one realizowane przez drugiego z rodziców, należy przejść dwa oddzielne postępowania sądowe.
Jedynie w szczególnych okolicznościach jest jedna możliwość, aby ominąć pierwszy etap poniższego postępowania. Mianowicie w razie uzasadnionej obawy naruszenia obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach przez jednego z rodziców, sąd opiekuńczy może od razu w postanowieniu o kontaktach zagrozić nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej. NAleży o to wnioskować, jeśli w sprawie występuje taki przypadek.
Na wstępie podkreślam, że kontakty z dzieckiem są niezależnie od władzy rodzicielskiej, jej posiadania, ograniczenia czy pozbawienia.
W sytuacji, gdy konflikt istniejący pomiędzy rodzicami dziecka przekłada się na relacje pomiędzy dzieckiem a jednym z rodziców, bo drugi z rodziców utrudnia te kontakty, i gdy rodzice nie mają umiejętności samodzielnego wypracowania postępowania między sobą dotyczącego ich wspólnego dziecka wówczas istnieje możliwość zwrócenia się ze stosownym wnioskiem do sądu. Gdy już mamy postanowienie o uregulowaniu kontaktów z dzieckiem, a mimo to jeden z rodziców nie wywiązuje się z ustaleń zawartych w postanowieniu i utrudnia lub uniemożliwia te kontakty drugiemu z rodziców dziecka wówczas istnieje możliwość zwrócenia się z wnioskiem do sądu o to, aby sąd zagroził rodzicowi, który utrudnia kontakty, nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego do kontaktów z dzieckiem.
Adwokat podkreśla, że opisane tutaj postępowanie mające na celu zdyscyplinowanie tego z rodziców, który nie wywiązuję się z uregulowanych kontaktów może dotyczyć zarówno rodzica, pod którego piecza dziecko stale przebywa jak również tego z rodziców, który ma prawo do kontaktów z dzieckiem na podstawie decyzji sądu lub ugody.
Postępowanie o „egzekucję” kontaktów jest bowiem dwu etapowe.
Pierwszy etap
W pierwszym etapie sąd może za każde naruszenie prawa do kontaktu z dzieckiem, zagrozić nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego do takich spotkań z dzieckiem. Suma pieniężna będzie określona w wysokości uwzględniającej sytuację majątkową osoby zobowiązanej, czyli tej która nie wywiązywała się z kontaktów.
Obecnie orzeczenie z zagrożeniem nakazania zapłaty określonej sumy pieniężnej za utrudnianie kontaktów z dzieckiem może być zawarte już w orzeczeniu ustalającym kontakty z dzieckiem, jeżeli już w toku tego postępowania strona poprzez składanie stosownych dowodów wykaże, że istnieje obawa, że kontakty nie będą prawidłowo wykonywane przez drugą stronę.
Należy wykazać, że istnieją uzasadnione obawy naruszenia obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, lub osobę uprawnioną do kontaktu z dzieckiem albo osobę, której tego kontaktu zakazano. Oceniając czy istnieje taka obawa sąd będzie patrzył na dotychczasową postawę i zachowanie rodziców, może posłużyć się wywiadami kuratora dotyczących realizacji dotychczasowych kontaktów z dzieckiem. Sąd będzie patrzył również na deklaracje rodziców. Niewątpliwie pomocne będzie również sędziowskie doświadczenie i setki podobnych spraw przed tą sprawą o kontakty.
Drugi etap.
W drugim etapie, jeżeli orzeczenie sądu o kontaktach z dzieckiem nie jest realizowane – na wniosek uprawnionego – sąd nakaże zapłatę określonej sumy pieniężnej, obliczając jej wysokość proporcjonalnie do liczby naruszeń.
A więc najpierw zagrożenie osobie zobowiązanej do wykonywana obowiązków w zakresie kontaktów wynikających z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem, a następnie konsekwencje finansowe.
Do którego sądu składać wniosek?
Do sądu rejonowego, wydziału rodzinnego i opiekuńczego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka.
Koszt wniosku?
Od 21 sierpnia 2019 r. opłata od wniosku o egzekucję kontaktów, zarówno za pierwszy etap jak i za drugi została podniesiona z 40 zł do 100 zł. Dodatkowo wprowadzono opłatę od wniosku o sporządzenie uzasadnienia postanowienia wydanego w takiej sprawie i wynosi ona 100 zł. Wniosek o uzasadnienie należy złożyć, jeśli chcemy się odwoływać.
Czy postępowanie tego rodzaju może być wszczęte z urzędu przez sąd, albo na skutek zawiadomienia jakiegoś organu państwowego?
Oba opisane tu postępowania są postępowaniami wszczynanymi wyłącznie na wniosek osoby uprawnionej, jednego z rodziców. Sąd nie ma tu możliwości ingerencji poprzez podjęcie postępowania z urzędu. Tym samym sąd nie może zmienić swojego postanowienia w takiej sprawie z urzędu, jeżeli wymaga tego dobro osoby, której postępowanie dotyczy – jak ma to miejsce w innych rodzajach postępowań opiekuńczych.
Jak przebiega postępowanie o „egzekucję” kontaktów z dzieckiem?
Podstawowym dowodem jest wysłuchanie stron postępowania. Wysłuchanie stron jest tutaj obowiązkiem sądu. Dziecko również może być wysłuchane jeżeli tylko jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości mu na to pozwala.
Możliwość odwołania?
Na postanowienie wydane zarówno w sprawie o zagrożenie zapłaty jak i nakazujące zapłatę określonej kwoty z powodu utrudniania / uniemożliwiania kontaktów z dzieckiem przysługuje zażalenie.
Jak egzekwować?
Z tytułem wykonawczym do komornika. Tytułem wykonawczym jest prawomocne postanowienie sądu, bez potrzeby nadawania klauzuli wykonalności.
A co w przypadku uregulowanych kontaktów naprzemiennych?
Obecnie, po zmianie przepisów w 2015 roku, omówione tutaj zasady „ukarania” rodzica, który nieprawidłowo realizuje kontakty z dzieckiem, mają również zastosowanie do orzeczenia, w którym sąd określił, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach – czyli w przypadku tzw. opieki naprzemiennej.