Jakie są rodzaje umów o pracę i na co powinieneś zwrócić uwagę?

Umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.

Każda z powyższych umów może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy.

Prawnicy często podkreślają, że to nie nazwa decyduje o rodzaju umowy. Dlatego też, umowa określana jako cywilnoprawna, umowa o świadczenie usług, np. umowa zlecenia może być uznana za umowę o pracę.

Bo o takim zakwalifikowaniu decyduje jedynie sposób wykonywania umowy, a w szczególności realizowanie przez strony tych cech, które charakteryzują umowę o pracę i odróżniają tę umowę od innych umów o świadczenie usług.

Jeśli mamy umowę cywilnoprawną np. zlecenia, dzieło, a wykonujemy prace jak zwykły pracownik przysługuje nam powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy.

Umowa o pracę na czas nieokreślony

Najbardziej typowym sposobem zatrudnienia pracownika jest umowa o pracę na czas nieokreślony. Zapewnia ona w największy sposób ochronę pracownika przed rozwiązaniem stosunku pracy oraz zapewnia stabilność zatrudnienia dla pracodawcy.

Trwa ona do czasu jej ustania. Może być rozwiązana poprzez oświadczenia woli obu stron stosunku pracy tzw. porozumienie rozwiązujące lub poprzez oświadczenie jednej z nich tzw. wypowiedzenie albo rozwiązanie bez wypowiedzenia, ewentualnie wskutek zajścia zdarzenia, z którym prawo wiąże skutek wygaśnięcia stosunku pracy, np. śmierć pracownika, upływ 3 miesięcy jego tymczasowego aresztowania.

Określenie rodzaju umowy o pracę stanowi element tej umowy. Brak postanowienia stron w tym zakresie powoduje, że umowę należy zakwalifikować jako zawartą na czas nie określony. Bowiem tylko ten rodzaj umowy o pracę nie wymaga dodatkowej klauzuli czyli terminu (umowy na czas określony oraz na czas wykonania określonej pracy) lub próby (umowa na okres próbny).

Umowa o pracę na czas określony

Inaczej nazywana umową terminową – powinny stanowić wyjątek. Zawierana jest na okres kończący się datą wyznaczoną przez strony jako konkretna data kalendarzowa (z wyjątkiem przewidzianym wobec kobiet ciężarnych). Data końcowa może być także wyznaczona przez wskazanie zdarzenia, którego zajście spowoduje rozwiązanie stosunku pracy.

Pamiętaj, że zawarcie długoterminowej umowy o pracę na czas określony np. 9 lat z dopuszczalnością jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem może być kwalifikowane jako obejście przepisów prawa pracy, ich społeczno-gospodarczego przeznaczenia lub zasad współżycia społecznego.

Nie ma określonej maksymalnej długości trwania umowy na czas określony, niemniej dopuszczalność stosowania takiej umowy nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) zobowiązań pracowniczych, uznających prymat zawierania umów na czas nieokreślony.

Nie jest dopuszczalna, przez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego, zmiana rodzaju umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na umowę na czas określony.

Umowa o pracę na czas zastępstwa

Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas nieobecności.

Umowa na czas wykonania określonej pracy

Stanowi rodzaj umowy na czas określony, jednakże termin jej wykonywania nie jest ustalony kalendarzowo, a przez wskazanie pracy, z której zakończeniem strony ustalają rozwiązanie umowy. Umowa ta stosowana jest przede wszystkim przy pracach sezonowych.

Umowa na okres próbny

Służy do dokonania próby zarówno ze strony pracodawcy w stosunku do pracownika, jak i odwrotnie. Jej celem jest ocena przez pracodawcę przydatności pracownika i ocena przez pracownika warunków zatrudnienia. Może ona poprzedzać każdy rodzaj umowy. Maksymalny okres jej trwania to 3 miesiące.

W nieprzekraczalnych granicach 3 miesięcy te same strony mogą zawierać kolejne umowy na okres próbny, gdyż są one przedłużeniem czasu trwania pierwszej umowy.

Ustalenie, że strony zawarły umowę o pracę na okres próbny w celu obejścia przepisów prawa powoduje nieważność postanowienia określającego rodzaj umowy. W konsekwencji umowę taką należy uważać za zawartą na czas nie określony, chyba że zgodnym zamiarem stron było zawarcie terminowej umowy o pracę.

Warto wiedzieć, że zawarcie umowy na okres próbny dłuższy niż 3 miesiące powoduje, iż umowa wygasa z upływem 3 miesięcznego okresu.