Jak przebiega egzekucja z majątku wspólnego małżonków?

W jaki sposób prowadzona jest egzekucja zasądzonych w postępowaniu karnym grzywien, nawiązek i należności sądowych?

Egzekucję zasądzonych roszczeń cywilnych np. obowiązek naprawienia szkody, orzeczonej grzywny, świadczenia pieniężnego i należności sądowych prowadzi się co do zasady według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, przy czym w pierwszej kolejności podlegają zaspokojeniu zasądzone roszczenia cywilne mające na celu naprawienie szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, a następnie należności sądowe.

Egzekucję przepadku oraz nawiązki na rzecz Skarbu Państwa prowadzi co do zasady naczelnik urzędu skarbowego według przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Orzeczone wobec skazanego kary grzywny, nawiązki i należności sądowe podlegają zaspokojeniu z osobistego majątku skazanego oraz z wynagrodzenia za pracę lub za inne usługi świadczone przez niego osobiście, a także z praw twórcy wynalazku, wzoru użytkowego oraz projektu racjonalizatorskiego.

Egzekucja grzywny, nawiązki i należności sądowych ma charakter posiłkowy i może być prowadzona z majątku wspólnego tylko wtedy, gdy zaspokojenie ze źródeł wymienionych w poprzednim akapicie okaże się niemożliwe.

Egzekucja z majątku wspólnego nie jest dopuszczalna w razie skazania za przestępstwo, którym pokrzywdzony jest małżonek skazanego albo osoby, w stosunku do których małżonek ten obciążony jest obowiązkiem alimentacyjnym, nawet wtedy, gdy egzekucja z innych źródeł okaże się niemożliwa.

Czy do prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego jest wystarczający tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko skazanemu?

Do egzekucji z majątku wspólnego jest konieczny tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko obojgu małżonkom, chyba że małżonek skazanego nie sprzeciwia się prowadzeniu egzekucji z majątku wspólnego. Zobowiązujące do zapłaty grzywny, nawiązki albo należności sądowych orzeczenie powinno być zatem co do zasady opatrzone klauzulą wykonalności także przeciwko małżonkowi skazanemu.

W jaki sposób małżonek skazanego może się bronić przed egzekucją z majątku wspólnego?

W wypadku skierowania egzekucji do majątku wspólnego małżonek skazanego może żądać ograniczenia lub wyłączenia egzekucji grzywny, nawiązki lub należności sądowych z majątku wspólnego lub z niektórych jego składników, jeśli skazany małżonek:

1. nie przyczynił się do powstania majątku wspólnego albo przyczynił się w stopniu nieznacznym;
2. nie przyczynił się do nabycia określonych składników majątku wspólnego albo przyczynił się w stopniu nieznacznym;
3. zaspokojenie wymienionych należności z majątku wspólnego jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Żądanie ograniczenia albo wyłączenia egzekucji zasądzonych albo orzeczonych w postępowaniu karnym grzywny, nawiązki lub należności sądowych z majątku wspólnego małżonków jest realizowane w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego.

Jeżeli komornik skierował egzekucję do przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego mimo braku klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi skazanego, małżonkowi przysługuje skarga na czynności komornika albo wniosek o umorzenie postępowania w odpowiedniej części.

Jakie są skutki orzeczenia przepadku przedmiotów należących do wspólności majątkowej małżonków

Jeśli wobec jednego z pozostających we wspólności majątkowej małżonków prawomocnie orzeczono przepadek, przedmioty majątkowe, których dotyczy przepadek lub które podlegają egzekucji przepadku równowartości przedmiotów lub korzyści, tracą z mocy prawa charakter składników majątku wspólnego.

Od chwili uprawomocnienia się orzeczenia o przepadku stosuje się do nich przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, a część, której dotyczy orzeczenie o przepadku, staje się udziałem Skarbu Państwa.

Kiedy żądać wyłączenia / ograniczenia przedmiotu z majątku wspólnego małżonków?

Po uprawomocnieniu się orzeczenia o przepadku małżonek osoby, której dotyczy orzeczenie przepadku, może wystąpić z żądaniem wyłączenia w całości albo ograniczenia wykonania przepadku z majątku wspólnego lub poszczególnych jego przedmiotów, jeżeli małżonek skazanego:

1. nie przyczynił się do powstania majątku wspólnego albo przyczynił się w stopniu nieznacznym;
2. nie przyczynił się do nabycia określonych składników majątku wspólnego albo przyczynił się w stopniu nieznacznym;
3. objęcie przez Skarb Państwa udziałów w objętych przepadkiem, należących do majątku wspólnego przedmiotach jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Żądanie wyłączenia w całości albo ograniczenia wykonania przepadku, gdy dotyczy on majątku wspólnego małżonków, jest realizowane w drodze powództwa cywilnego. Jest ono uznawane za rodzaj powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji administracyjnej (postępowanie wykonawcze prowadzi właściwy naczelnik urzędu skarbowego).

Powództwo wnosi się przeciwko prezesowi właściwego sądu okręgowego, a w sprawach, w których naczelnik urzędu skarbowego wykonał orzeczenie o przepadku – przeciwko naczelnikowi urzędu skarbowego (uznaje się, ze powództwo powinno być wniesione przeciwko naczelnikowi urzędu skarbowego, a nie przeciwko prezesowi sądu okręgowego już po przesłaniu do naczelnika urzędu skarbowego odpisu wyroku do wykonania).

Uwzględnienie powództwa o wyłączenie w całości albo ograniczenie wykonania przepadku z przedmiotów majątku wspólnego małżonków powoduje, że nie jest możliwe zajęcie i spieniężenie udziału Skarbu Państwa w przedmiocie majątku wspólnego.

Uwzględnienie powództwa nie odnosi skutku w postaci utraty przez Skarb Państwa udziału w przedmiotach majątku wspólnego. Ustanie prawa własności Skarbu Państwa do udziału w należącym do majątku wspólnego przedmiocie może nastąpić po przeprowadzeniu postępowania o zniesienie współwłasności.

Nie jest możliwe wytoczenie przeciwko Skarbowi Państwa odrębnego powództwa o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Okoliczności podobne do tych, które uzasadniają ustalenie nierównych udziałów, mogą być podnoszone w trakcie postępowania o wyłączenie albo ograniczenie wykonania przepadku ze składników majątku wspólnego.