Rozwód z orzekaniem o winie lub bez orzekania o winie

Stosownie do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zasadą jest, że orzekając rozwód sąd orzeka także o tym, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.

Dla orzeczenia, że któryś z małżonków jest winny lub współwinny rozkładu pożycia, jest niezbędne ustalenie, że zostały przez niego naruszone obowiązki małżeńskie. Obowiązki te zostały również określone w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym).

Do naruszenia tych obowiązków może dojść na skutek umyślnego lub nieumyślnego zachowania się któregoś z małżonków.

Rozstrzygając o winie za rozkład pożycia małżeńskiego sąd może orzec, że

– oboje małżonkowie nie są winni rozkładu,

– jedno z małżonków jest winne rozkładu pożycia,

– oboje małżonkowie są winni.

Prawnik zwraca uwagę, że kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera definicji winy na potrzeby własnych regulacji prawnych. Przyjmuje się zatem zgodnie, że ma tu zastosowanie ogólne rozumienie winy z prawa cywilnego. Wedle niego zaś na winę składają się dwa elementy:

– obiektywny w postaci naruszenia określonej normy postępowania,

– i subiektywny – określający stosunek psychiczny osoby do własnego zachowania się lub do zaniechania.

Dla przypisania winy oba te elementy składowe muszą występować łącznie, brak któregoś powoduje, że o winie nie może być mowy.

Adwokat wskazuje, że polskie prawo rodzinne nie odróżnia również winy “większej” i “mniejszej”. Małżonek bowiem, który zawinił jedną z wielu przyczyn rozkładu pożycia, jest współwinny, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu i to cięższych przewinień. Dla przypisania bowiem winy wystarczy każde zachowanie strony, które zasługuje na negatywną ocenę i które w jakimkolwiek stopniu przyczyniło się do rozkładu pożycia małżeńskiego.

Co zalicza się zawinionych przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego przeczytasz we wpisie, w którym mowa o ustalaniu winy w sprawie rozwodowej. Z doświadczenia adwokata wynika, że najczęściej spotykanymi sytuacjami powodującymi uznanie danego małżonka za winnego rozpadu małżeństwa są – pijaństwo, zdrada małżeńska, opuszczenie współmałżonka, zaniedbywanie rodziny, odmowa wzajemnej pomocy, odmowa współżycia płciowego.

Natomiast do niezawinionych przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego na salach sądowych spotykamy chorobę psychiczną, niedobór seksualny, zachowania małżonków wynikające z zasadniczej różnicy charakterów. Przyczyny, które mogą być zawinione albo niezawinione, to m.in. bezpłodność i różnica wieku.

Mimo, że zasadą jest, że orzekając rozwód sąd orzeka także o tym, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia, sąd zaniecha orzekania o winie wówczas, gdy zgodne żądanie w tym względzie zgłoszą oboje małżonkowie. Unormowanie to ma ważne znaczenie praktyczne. Umożliwia ono oby małżonkom spokojne i z godną postawą zakończenie małżeństwa.

W wypadku zaniechania orzekania o winie następują takie skutki, jak gdyby żaden małżonek winy za rozpad małżeństwa nie ponosił.

Ustalenie winy może mieć znaczenie w wypadku dochodzenia alimentów. Bowiem sytuacja osoby domagającej się alimentów jest lepsza, jeśli sąd ustalił wyłączną winę drugiego małżonka. Wtedy może ona, jeśli rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie jej sytuacji materialnej, domagać się alimentów od winnego, choćby nie była w niedostatku. W zasadzie wystarczy istnienie dysproporcji między sytuacją osoby niewinnej po rozstaniu a tą, w jakiej znajdowałaby się, gdyby do rozwodu nie doszło i małżonkowie kontynuowali pożycie. W tym wypadku – co ważne – nie ma czasowego ograniczenia trwania obowiązku alimentacyjnego. Adwokat wskazuje, że zawsze jednak ten obowiązek wygasa w razie zawarcia przez pobierającego alimenty nowego małżeństwa.

Konieczność udowodnienia