Jaki sąd jest właściwy w sprawach rodzinnych – np. o rozwód, alimenty?

Właściwość miejscowa sądu do rozpoznania spraw z powództwa ze stosunku małżeństwa i spraw ze stosunków pomiędzy rodzicami a dziećmi ma charakter wyłączny, jest to tzw. właściwość wyłączna sądu.

Co oznacza właściwość wyłączna sądu w sprawie o rozwód?

Właściwość wyłączna sądu oznacza, że sprawa może być rozpoznana tylko przez ściśle określony sąd, wskazany w przepisie prawa. Jeśli właściwość miejscowa sądu ma charakter wyłączny, nie jest możliwe wytoczenie powództwa przed innym sądem.

W sprawach powództw ze stosunku małżeństwa np. w sprawie o rozwód wyłącznie właściwy jest sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsca zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich ma w tym okręgu miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Jeśli taka okoliczność nie występuje i żaden z małżonków nie mieszka już np. w województwie lubelskim, gdzie wcześniej mieszkali oboje małżonkowie, to wówczas wyłącznie właściwy do rozpoznania sprawy o rozwód jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeśli i tej podstawy nie ma – to wówczas pozew składamy przed sąd miejsca zamieszkania powoda.

Ostatnie miejsce zamieszkania małżonków nie musi być miejscem ich wspólnego zamieszkania; wystarczy, że oboje małżonkowie zamieszkiwali w okręgu tego samego sądu i choć jeden z nich nadal ma w okręgu tego sądu miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu (zwykły pobyt oznacza przebywanie w miejscowości bez zamiaru stałego pobytu).

A jaki sąd jest właściwy w sprawie o alimenty?

Powództwo o roszczenie alimentacyjne (o alimenty) oraz o ustalenie pochodzenia dziecka i związane z tym roszczenia (ustalenie ojcostwa lub macierzyństwa, roszczenia matki przeciwko ojcu dziecka niebędącemu mężem matki o pokrycie wydatków związanych z ciążą i porodem lub o pokrycie kosztów 3-miesięcznego utrzymania matki w okresie porodu) można wnieść według wyboru powoda – do sądu właściwego według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej lub do sądu właściwego według miejsca zamieszkania pozwanego.

Do spraw o roszczenia alimentacyjne nie są zaliczane sprawy o obniżenie alimentów ani sprawy o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

A w jakich sprawach właściwy jest sąd opiekuńczy?

W wielu sprawach za zakresu prawa rodzinnego rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym wyłącznie właściwy jest sąd opiekuńczy, tzn. sąd rodzinny miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć, a w braku miejsca zamieszkania tej osoby – sąd miejsca jej pobytu (w wypadku braku tych podstaw właściwy jest sąd rejonowy dla m. st. Warszawy).

Sąd opiekuńczy jest właściwy m.in. w sprawach o powierzenie wykonywania, ograniczenie, zawieszenie, pozbawienie i przywrócenie władzy rodzicielskiej, ustalenie, ograniczenie albo zakazanie kontaktów z dzieckiem, w sprawach rozstrzygnięcia o istotnych sprawach dziecka, w sprawie wyrażenia zgody na dokonanie przez rodziców czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka.

Sąd opiekuńczy jest właściwy także w sprawie orzeczenia o przysposobieniu, w sprawach o ustanowienia opiekuna i w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej.

Rozstrzygnięcie o istotnych sprawach rodziny w braku porozumienia małżonków, jak również udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności, do której jest potrzebna zgoda drugiego małżonka lub której drugi małżonek sprzeciwił się należy do sądu właściwego według miejsca zamieszkania wnioskodawcy, w braku miejsca zamieszkania – sąd miejsca jego pobytu.

Inne przypadku właściwości sądu w sprawach rodzinnych?

W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami (np. po rozwodzie) właściwy jest sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – sąd spadku.

W sprawach o separację na zgodny wniosek małżonków, a także w sprawach o zniesienie separacji właściwe rzeczowo są sądy okręgowe.

W sprawach tych co do zasady miejscowo właściwy jest sąd, w którego okręgu małżonkowie mają wspólne zamieszkanie, a w braku takiej podstawy – sąd miejsca ich wspólnego pobytu. W braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania wnioskodawcy, a w braku miejsca zamieszkania – sąd miejsca jego pobytu.

Ustalenie sądu właściwego miejscowo do rozpoznania sprawy pozwala na uniknięcie przedłużenia postępowania wynikającego z konieczności przekazania sprawy do sądu właściwego miejscowo.

About the author

Jako legalnie działająca firma pod numerem NIP: 665-259-59-85, REGON: 369166329 dostarczamy produktów najwyższej jakości.