Skarga kasacyjna w sprawie cywilnej

Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu II instancji

Pierwszą czynnością jaką należy wykonać to złożenie w ciągu 7 dni od dnia ogłoszenia orzeczenia sądu II instancji wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia tego wyroku. Aktualnie opłata sądowa od wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku wynosi 100 zł.

Zastępowanie strony przez adwokata / radcę prawnego

W postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Strona samodzielnie skargi kasacyjnej sporządzić nie może. Samodzielnie nie może również występować przed Sądem Najwyższym.

Skarga kasacyjna a brak wczęśniej złożonej apelacji

Adwokat podkreśla, że skoro skarga kasacyjna przysługuje jedynie od wyroków sądu drugiej instancji, to nie można zaskarżyć wyroku, jeżeli nie została od niego wniesiona apelacja.

Wartość przedmiotu zaskarżenia

Skargi kasacyjnej nie możesz skutecznie wnieść w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50.000 (pięćdziesiąt tysięcy) złotych.

Natomiast w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych wartość przedmiotu zaskarżenia musi wynosić minimum 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia skarga kasacyjna przysługuje także w sprawach o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.

Niedopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawie cywilnej

Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna także w sprawach:
– o rozwód,
– o separację,
– o alimenty,
– o czynsz najmu lub dzierżawy,
– o naruszenie posiadania,
– dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent,
– rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym.

Skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego nie przysługuje od postanowienia o kosztach procesu.

Skarga kasacyjna w sprawach rodzinnych

W sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli skarga kasacyjna przysługuje tylko w sprawach o przysposobienie oraz o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, chyba że wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.

Skarga kasacyjna nie jest dopuszczalna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński.

Zniesienie współwłasności / dział spadku

W postępowaniu nieprocesowym skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawach dotyczących: zniesienia współwłasności i działu spadku, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.

Podstawy skargi kasacyjnej

Sąd Najwyższy jest sądem prawa i nie zajmuje się ustaleniami faktycznymi, dlatego skargę kasacyjną strona może oprzeć na następujących podstawach (zarzutach):
– naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
– naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

Podstawę kasacji mogą stanowić wyłącznie uchybienia popełnione przez sąd drugiej instancji. Jeżeli skarga kasacyjna została uzasadniona wyłącznie naruszeniem przepisów postępowania przez sąd pierwszej instancji to podlega ona oddaleniu.

Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Orzeczenie sądu drugiej instancji z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia.

Strona przeciwna może wnieść do sądu drugiej instancji odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie dwutygodniowym od doręczenia jej skargi.

Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania (tzw. przedsąd), jeżeli:
– w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne,
– istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
– zachodzi nieważność postępowania,
– lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.

Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania

Ponadto w skardze kasacyjnej należy zawrzeć wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania oraz uzasadnienie tego wniosku.

Wstępne badanie skargi kasacyjnej umożliwia Sądowi Najwyższemu zajmowanie się tylko sprawami najpoważniejszymi, służącymi rozwojowi i kształtowaniu systemu prawnego. Adwokat musi podkreślić, że postępowanie przed Sądem Najwyższym nie jest postępowaniem III-instancyjnym, a środkiem nadzwyczajnym.

Adwokat zwraca również uwagę, że skarga kasacyjna w sprawie cywilnej w części, w której zaskarża rozstrzygnięcie korzystne dla strony, podlega odrzuceniu, ponieważ w tym zakresie jest niedopuszczalna z uwagi na nieistnienie po stronie skarżącej interesu w zaskarżeniu (gravamen).

Skarga kasacyjna podlega opłacie sądowej w zależności od wartości przedmiotu zaskarżenia. A w sprawach z zakresu prawa pracy opłata wynosi 30 zł. Jednakże w sprawach pracowniczych, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50.000 złotych, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych opłatę stosunkową.

Podstawa prawna rozpoznawania przez sąd II instancji niezaskarżalnych postanowień sądu I instancji?

Art. 380 Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd drugiej instancji, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Np. w aktualnym stanie prawnym, po licznych zmianach przepisów, składając apelację lub skargę kasacyjną w sprawie cywilnej z wnioskiem o zwolnienie od opłaty od apelacji lub skargi, postanowienie w tym zakresie wydaje aktualnie sąd II instancji (wcześniej wydawał postanowienie sąd I instancji). Zmiany te doprowadziły do tego, że na postanowienie sądu II instancji o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych od apelacji lub skargi kasacyjnej nie przysługuje obecnie zażalenie wprost. Sąd nie uzasadnia również takiego postanowienia. Nie ma też co składać wniosku o uzasadnienie, gdyż jako postanowienie niezaskarżalne nie sporządza się do niego uzasadnienia w żadnym wypadku. Dopiero, gdy sąd na skutek nieuiszczenia opłaty odrzuci apelację lub skargę kasacyjną, wówczas w ramach zażalenia na odrzucenie – w którym należy zawrzeć koniecznie – w oparciu o art. 380 kpc wniosek o rozpoznanie postanowienia sądu I instancji w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów – sąd rozpozna zarzuty co do odmowy zwolnienia od kosztów przez sąd II instancji.

Brak aktualnie możliwości złożenia zażalenia na odmowę zwolnienia od apelacji lub skargi kasacyjnej w sprawie cywilnej. I co w związku z tym?

Katalog zaskarżalnych do Sądu Najwyższego postanowień jest zamknięty i nie obejmuje postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych. Nie oznacza to jednak, że niezaskarżalne postanowienie sądu drugiej instancji, odmawiające zwolnienia od opłaty od skargi kasacyjnej, uchyla się spod jakiejkolwiek kontroli Sądu Najwyższego.

Jeśli skutkiem odmowy zwolnienia od opłaty jest nieopłacenie skargi kasacyjnej, a to doprowadziło do jej odrzucenia, to wówczas Sąd Najwyższy, rozpatrując zażalenie na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną, rozstrzyga – na wniosek strony na podstawie art. 380 KPC w związku z art. 398(21) KPC – również o postanowieniu sądu drugiej instancji o odmowie przyznania zwolnienia od opłaty od skargi kasacyjnej (por. postanowienie z dnia 16 lipca 2008 r., II CZ 40/08, i powołane tam wcześniej orzecznictwo oraz postanowienia z dnia 6 maja 2011 r., II CZ 12/11, i z dnia 27 czerwca 2013 r., III CZ 28/13). Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2020 r. sygn. I CZ 7/20.

Co jest sprawdzane przy zwolnieniu od opłaty od skargi kasacyjnej w sprawie cywilnej?

Sąd orzekający o zwolnieniu od opłaty od skargi kasacyjnej nie jest związany uprzednim orzeczeniem zwalniającym stronę od kosztów sądowych, jednak w sytuacji, w której na wcześniejszych etapach postępowania stronie przyznano zwolnienie od kosztów, odmowa udzielenia jej takiego zwolnienia w postępowaniu kasacyjnym wymaga stwierdzenia, iż położenie strony uległo w jakimś aspekcie zmianie. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2020 r. sygn. I CZ 7/20