Masz 0 pisma w koszyku
Obowiązki pracownika – Jakie ma i jak skutecznie je powierzyć, możliwe błędy?
Poniżej informacje o tym, jakie ma prawa pracownik, ale również jakie ma obowiązki pracownik. Również o tym, czy warto coś dopisywać w umowie, jakie może mieć znaczenie niezapisanie czegoś, a nakazanie wykonywania tego pracownikowi? I jak pracownik może się odnieść do robienia czegoś, co nie zostało mu powierzone? Czy może wystąpić z jakimiś roszczeniami?
Kodeks pracy w zakresie tego, jakie obowiązki ma pracownik, dość ogólnie się do tego odnosi – art. 22 i 100 kodeksu pracy.
Zgodnie z tymi ogólnymi zapisami, pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Pracownik jest obowiązany w szczególności:
- przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;
- przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;
- przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;
- dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
- przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;
- przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Bardziej szczegółowe prawa i obowiązki pracownika zawarto w art. 210 i następne kodeksu pracy, czyli w przepisach dotyczących bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (BHP). Przepisy te stanowią, że przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
- znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;
- wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;
- dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy;
- stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem;
- poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich;
- niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie;
- współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wskazane wyżej obowiązki pracownika warto skonkretyzować i tak właśnie często pracodawcy postępują. Ustalają zakres czynności i obowiązków pracowniczych. Robią to w samej umowie o pracę, częściej jednak jest to odrębny dokument, pewien wykaz, który stanowi załącznik do umowy o pracę i razem z nią będzie oceniany. Ważne jest precyzyjne i szczegółowe określenie praw i obowiązków pracownika. Czym zapisy są precyzyjniejsze tym mniej wątpliwości, mniej sporów, zaoszczędzenie czasu i kosztów ewentualnego procesu. W związku z tym najpierw należy je precyzyjnie przygotować i to w takiej formie, aby pracownik je z łatwością zrozumiał. Gdy już określiliśmy te obowiązki i przedstawiliśmy je pracownikowi w taki sposób, że je zrozumiał, kolejnym krokiem jest ich potwierdzenie przez pracownika własnoręcznym podpisem. Świadczyć on ma o zrozumieniu i zaakceptowaniu tych obowiązków.
Prawidłowe przygotowanie obowiązków pracownika i równie prawidłowe ich przedstawienie pracownikowi decyduje o prawidłowym wykonywaniu pracy. Prawidłowe wykonywanie pracy przełoży się na lepsze wyniki firmy, lepsze zrozumienie między pracodawca a pracownikiem i ogólne zadowolenie stron. Pracownik nie boi się już tak bardzo popełnić błędu robiąc coś nie tak, bo wszystko ma rozpisane. Wie co powinien i za co odpowiada, a za co nie ponosi odpowiedzialności, ewentualnie wie również za co ponosi zwiększoną odpowiedzialność i jakich błędów się wystrzegać.
Niestety coraz częściej pracodawca na listę obowiązków pracownika dodaje stwierdzenie, że „pracownik ma wykonywać wszystkie inne czynności polecone przez pracodawcę„. W ten sposób jego obowiązki są ujmowane o wiele szerzej niż zadania określone wprost w umowie o pracę lub w załączniku. W takiej sytuacji warto wiedzieć, że polecone czynności nie mogą wykraczać poza rodzaj pracy, który wynika z umowy o pracę. W ewentualnym procesie badaniu podlegać będzie jaki zakres czynności należy powszechnie do danego rodzaju pracy i czy te polecone przez pracodawcę, a wykraczające poza zadania podane w wykazie czynności wiążą czy nie wiążą pracownika.
Często podawanym przykładem, bo często występującym w praktyce jest praca kasjerki, które zadania w odbiorze społecznym są jasno określone. W związku z tym jasna jest sytuacja, że do tak konkretnie określonej pracy nie należy np. sprzątanie sklepu, chyba że była to czynność zawarta w umowie lub wykazie, a pracownik podpisując umowę o pracę zapoznał się z tym obowiązkiem i go zaakceptował.
Jeśli jednak było inaczej i nie było akceptacji pracownika na taki obowiązek, wówczas mógłby domagać się za te dodatkową pracę dodatkowego wynagrodzenia.
Często również to, czy pracodawca będzie musiał zapłacić za wykonywanie tych dodatkowych obowiązków, zależeć będzie od tego, wykonywanie tej pracy spowoduje przekroczenie ustawowych norm czasu pracy. Jeśli tak, to wejdą w grę przepisy dotyczące godzin nadliczbowych i będzie obowiązek pracodawcy zapłacić za te godziny nadliczbowe.
Warto również wiedzieć, że zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, zakres obowiązków może zostać przedstawiony pracownikowi nie tylko w formie pisemnej, ale również w formie ustnej (por. wyrok SN z 7 stycznia 1998 r., sygn. IPKN457/97, OSNP 1998/22/653).
Precyzyjne określenie zakresu czynności i obowiązków pracownika jest dla pracodawcy korzystne i w przyszłości może pomóc odeprzeć pewne zarzuty, jakie mogą się pojawić w związku z wykonywaniem jakiś dodatkowych zadań.
Strony dodatkowo mają jasność, z jednej strony co powinien robić pracownik, a z drugiej czego może wymagać pracodawca. Wszystko co wychodzi poza te ramy może skutkować wdaniem się w spór, a w dalszej konsekwencji niepotrzebne fatygowanie się do sądu.
