Odszkodowanie za dyscyplinarkę a sprzeczność żądania ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa

Wpis dotyczy odpowiedzi na pytanie, czy żądanie odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie może być sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa, jeżeli pracownik po rozwiązaniu stosunku pracy był czasowo niezdolny do pracy i nabył uprawnienie do zasiłku chorobowego lub świadczenia chorobowego?

Jest do dosyć szczegółowe zagadnienie, które jednak musi zostać wzięte zawsze pod rozwagę w czasie jeszcze przed sporządzeniem pozwu i wystąpieniem na drogę sądową, aby ocenić szanse powodzenia.

Otóż w jednej ze spraw o odszkodowanie za bezprawną dyscyplinarkę (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia) pozwany pracodawca podniósł zarzut sprzeczności takiego żądania pracownika-powoda ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa – o czym mowa w art. 8 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Zarzut ten był wzmocniony faktem, że pracownik-powód po rozwiązaniu stosunku pracy (po dyscyplinarce) był czasowo niezdolny do pracy i nabył uprawnienie do zasiłku chorobowego.

Sąd rozprawił się z tym zarzutem w następujący sposób:

Taka teza, po pierwsze, wychodzi z nieuprawnionego założenia o znaku równości między wynagrodzeniem za czas pozostawania bez pracy a odszkodowaniem (dwoma alternatywnymi roszczeniami przysługującymi pracownikowi w razie wadliwego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia wskazanymi w art. 56 § 1 Kodeksu pracy).

Jaką funkcje ma odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie?

Odszkodowanie za bezprawne rozwiązanie stosunku pracy nie jest wynagrodzeniem za czas pozostawania bez pracy. Kodeks pracy wprowadza bowiem między tymi roszczeniami rozróżnienie. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługuje wówczas, gdy orzeczono o przywróceniu do pracy, a pracownik podjął pracę w wyniku tego przywrócenia, natomiast odszkodowanie zasądza się w miejsce przywrócenia do pracy.

Odszkodowanie stanowi roszczenie majątkowe sui generis, u którego podstaw – obok funkcji kompensacyjnej – leży również funkcja socjalna i represyjna (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r.,SK 18/05, OTK-A 2007 nr 10, poz. 128).

Po drugie, nie ma podstaw do stosowania klauzuli generalnej z art 8 Kodeksu pracy – tj. sprzeczności żądania ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa  na zasadzie analogii do poglądów przedstawianych na tle roszczeń dotyczących wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy powinno być pomniejszone o okres pobierania świadczenia z ubezpieczenia społecznego.

Takie poglądy zaprezentował Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 maja 1992 r., I PZP 27/92 (PiZS 1992 nr 8, s. 59), stwierdzając, że jeżeli w czasie pozostawania bez pracy pracownik niezdolny do pracy uzyskał świadczenie rehabilitacyjne, to okres pobierania tego świadczenia odlicza się od okresu, za który pracownikowi przyznaje się wynagrodzenie.

Podobną zasadę stosuje się w sytuacji, gdy w tym okresie pracownik był czasowo niezdolny do pracy i nabył uprawnienie do zasiłku chorobowego (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 stycznia 1983 r., I PRN 139/82, OSNCP 1983 nr 9, poz. 138 i z dnia 17 listopada 1998 r. I PKN 443/98, OSNAPiUS 2000 nr 1, poz. 12).

Stanowisko to nie jest jednak wynikiem zastosowania klauzuli z art. 8 Kodeksu pracy – z powołaniem się na nadużycie prawa, lecz jest uzasadnione tym, że obowiązują przepisy wyłączające lub ograniczające w określonych sytuacjach prawo do wynagrodzenia pracownika pozostającego w stosunku pracy.

Należy do nich przepis art. 92 Kodeksu pracy, który przewiduje prawo do 80% wynagrodzenia za 33 dni niezdolności pracownika do pracy z powodu choroby, a dalej przewiduje prawo do zasiłku chorobowego za dłuższy niż 33 dni okres niezdolności do pracy. Za ten ostatni okres pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie, które jest zastąpione przez zasiłek chorobowy.

About the author

Jako legalnie działająca firma pod numerem NIP: 665-259-59-85, REGON: 369166329 dostarczamy produktów najwyższej jakości.