Długi spadkowe, koszty pogrzebu, kredyt, alimenty, itp.

To właśnie w postępowaniu o dział spadku, nie zaś w postępowaniu o stwierdzenia nabycia spadku, uwaga sądu koncentruje się na składzie majątku spadkowego z uwzględnieniem długów spadkowych oraz ewentualnych nakładach poczynionych przez poszczególnych spadkobierców na tę masę majątkową.

Zgodnie z art. 686 Kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniu o dział spadku sąd rozstrzyga także o istnieniu zapisów zwykłych, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku, jak również o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych.

Zgodnie z art. 1034 Kodeksu cywilnego do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów.

Ciężar długu spłaconego przez jednego ze spadkobierców ponoszą – co do zasady – wszyscy współspadkobiercy. Jednakże sąd nie ma obowiązku ustalania z urzędu długów spadkowych. Sąd rozstrzyga jedynie o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu spłaconych długów spadkowych, ale roszczenie musi zostać zgłoszone tak jak w pozwie, tzn. z zachowaniem wymogów art. 187 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd nie ma obowiązku z urzędu określać wartości długów spadkowych!

Dług spadkowy związany ze wzniesieniem nagrobka jako zobowiązanie pieniężne podlega rozliczeniu w postępowaniu działowym według nominalnej wysokości. Od aktywów spadkowych należy odliczyć wartość kosztów związanych z pogrzebem spadkodawcy i wystawieniem nagrobka. Kwoty te, zgodnie z art. 922 § 3 Kodeksu cywilnego zaliczają się do długów spadkowych.

Następca prawny dłużnika banku wstępuje w prawa i obowiązki majątkowe dłużnika, w tym także w całą sytuację prawną poprzednika prawnego. Zobowiązanie do zwrotu kredytu wchodzi w skład spadku jako dług spadkowy, przy czym obejmuje on zarówno raty kredytu wymagalnego jeszcze przed śmiercią kredytobiorcy, jak i raty, które stają się wymagalne po tej chwili. Śmierć kredytobiorcy nie wywołuje zmian w treści umowy kredytowej, a tym samym spadkobiercy zobowiązani są do zwrotu kredytu na zasadach określonych w umowie, z uwzględnieniem przewidzianego harmonogramu spłat, chyba że umowa przewiduje automatyczną wymagalność całości kredytu z chwilą jego śmierci. O ile zatem w dniu śmierci kredytobiorcy umowa obowiązuje, spadkobiercy zobowiązani są do spłaty ewentualnego zadłużenia, przy czym kolejne raty stają się wymagalne z nadejściem określonego w harmonogramie terminu. Po śmierci kredytobiorcy bank winien ustalić krąg spadkobierców i wezwać ich do wykonania umowy, zaś jej wypowiedzenie możliwe będzie dopiero po stwierdzeniu, iż pomimo podjęcia tych czynności istnieją zaległości uzasadniające rozwiązanie umowy.

Spadkobiercy dziedziczą długi wynikające z zobowiązań sprawcy do naprawienia szkody orzeczonego na podstawie na podstawie art. 46 § 1 Kodeksu karnego, jeżeli powstały za życia takiej osoby. Natomiast nawiązka jest karą majątkową, wymierzaną osobiście skazanemu sprawcy na podstawie dyrektyw prawa karnego, a nie według przesłanek dotyczących odpowiedzialności odszkodowawczej w przepisach prawa cywilnego i nie stanowi długu spadkowego.

Roszczenie i obowiązek alimentacyjny – ze względu na swój charakter czysto osobisty – nie wchodzą do spadku. Nie dotyczy to jednak należności, ponieważ raty alimentacyjne, które stały się wymagalne za życia uprawnionego i które zostały prawomocnie zasądzone, należą do spadku po uprawnionym. Inaczej mówiąc, obowiązek alimentacyjny nie podlega dziedziczeniu, bowiem wygasa z chwilą śmierci osoby uprawnionej albo zobowiązanej. Dotyczy to wyłącznie alimentów na przyszłość, gdyż alimenty wymagalne, ale jeszcze nieuiszczone, należą się uprawnionemu od spadkobierców zobowiązanego, stanowiąc długi spadkowe. A w sytuacji śmierci uprawnionego wchodzą do spadku po zmarłym, jako wierzytelności (korzyści) spadkowe.

W postanowieniu o dziale spadku sąd nie orzeka o spłacie długów. Sąd Najwyższy przyjął, że w sytuacji, w której wierzyciel spadkowy był równocześnie spadkobiercą spadku objętego podziałem, należy w zasadzie dopuścić możliwość rozstrzygnięcia w postępowaniu działowym również o stosunkach między spadkobiercami w związku z długiem spadkowym, podlegającym zaspokojeniu na rzecz jednego ze spadkobierców. Możliwe jest ustalenie tego, czy uczestnik postępowania o dział spadku udzielił spadkodawcy pożyczki pieniężnej, a w rezultacie – czy spadek był istotnie obciążony długiem pieniężnym na rzecz uczestnika postępowania działowego (współspadkobiercy).

Przedmiotem działu spadku mogą być wyłącznie aktywa, a zatem stan czynny spadku. Podział długów spadkowych jest natomiast tylko konsekwencją dokonania dziani aktywów i następuje z mocy samego prawa.

W umowie o dział spadku spadkobiercy mogą ustalić, kto z nich i w jakim zakresie ma uregulować długi spadkowe, jednakże umowa w tym przedmiocie będzie miała skutek tylko między jej uczestnikami i w żadnej mierze nie rzutuje na odpowiedzialność wobec wierzycieli np banku. Również ewentualne dokonanie podziału pasywów w sądowym orzeczeniu działowym nie wiąże wierzycieli. Jest więc rzeczą oczywistą, że sądy w swojej praktyce, respektując powyższą zasadę, nie powinny wprowadzać do swoich orzeczeń elementów pozbawionych skuteczności prawnej.

Spadkobiercy zmarłego dłużnika mają możliwość, w skrajnym przypadku, odrzucenia spadku, i wówczas nie odpowiadają oni za długi spadkodawcy bądź też mogą przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, przez co ograniczą swoją odpowiedzialność za zobowiązania zmarłego do stanu czynnego spadku. Przepisy księgi czwartej Kodeksu cywilnego dają zatem możliwość zabezpieczenia interesów spadkobierców, w sytuacji, gdy w skład spadku wchodzą pasywa – długi.

About the author

Jako legalnie działająca firma pod numerem NIP: 665-259-59-85, REGON: 369166329 dostarczamy produktów najwyższej jakości.