Wniosek o zmianę nazwiska – uzasadnienie – wzór

Zmiana nazwiska po ślubie i/lub po rozwodzie

Zmiana nazwiska kojarzy się najczęściej z momentem zawarcia małżeństwa. Małżonkowie mogą bowiem zadecydować wtedy o tym, jakie nazwisko będą nosić. Opcji jest natomiast kilka, ponieważ wbrew pozorom po ślubie nazwisko ma prawo zmienić nie tylko kobieta, ale i mężczyzna. Istnieją zatem następujące możliwości:

• małżonkowie noszą wspólnie jedno nazwisko – jednego z nich,
• małżonkowie nie zmieniają nazwiska – noszą te sprzed zmiany stanu cywilnego,
• małżonkowie zachowują pierwotne nazwisko, ale dodatkowo przyjmują nazwisko małżonka.

Zmiana nazwiska po ślubie polega na złożeniu stosownego oświadczenia przed kierownikiem stanu cywilnego. W takim oświadczeniu określa się również, jakie nazwisko będą nosiły ewentualne dzieci małżonków. Dokument można złożyć także bezpośrednio po ślubie. W przypadku braku oświadczenia każdy z małżonków zachowuje swoje dotychczasowe nazwisko, zatem zmiany w tym zakresie nie dokonują się automatycznie.

W prosty sposób przebiega również zmiana nazwiska po rozwodzie, o ile zainteresowany tym rozwiązaniem małżonek dopełni formalności w ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Wystarczy, że w tym czasie złoży odpowiednie oświadczenie przed urzędnikiem stanu cywilnego, bądź za pośrednictwem konsula RP.

Jest to oświadczenie o powrocie do nazwiska sprzed zawarcia związku małżeńskiego. Taka procedura opiera się na treści art. 59 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W przypadku, kiedy małżonek, który chce zmienić nazwisko, przegapi wskazany termin, nie będzie mógł doprowadzić do takiej zmiany w tym uproszczonym trybie. Pozostanie mu jedynie droga administracyjna, a to oznacza, że konieczne okaże się również uzasadnienie zmiany nazwiska po rozwodzie.

Jak wygląda procedura administracyjna zmiany nazwiska?

Możliwość zmiany nazwiska w trybie administracyjnym – nie po ślubie czy po rozwodzie – regulują przepisy ustawy o zmianie imienia i nazwiska. Zasadniczo, aby zmienić nazwisko, należy złożyć w tym celu wniosek do kierownika urzędu stanu cywilnego. Taki wniosek może dotyczyć zarówno zmiany nazwiska, jak i zmiany imienia. Obywatele mają prawo zmienić swoje imię w przypadku:

• zastąpienia go wybranym przez siebie imieniem,
• chęci zmiany kolejności imion,
• konieczności lub chęci zmiany pisowni imienia.

Jeśli zaś chodzi o zmianę nazwiska, to może ona dotyczyć:

• zmiany nazwiska na wybrane nazwisko,
• zmiany pisowni,
• zmiany formy z męskiej na żeńską lub odwrotnie.

Co ważne, aby móc zmienić nazwisko, trzeba mieć ku temu obiektywnie ważny powód. Z tego względu tak wiele osób interesuje się zagadnieniem zmiany nazwiska i jego uzasadnieniem – wniosek musi bowiem zostać poparty odpowiednimi argumentami.

Aby je znaleźć, należy sięgnąć do przepisów wspomnianej ustawy o zmianie imienia i nazwiska, w której znalazły się przykładowe przyczyny takiej zmiany. Zgodnie z treścią art. 4:

Zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

• imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
• na imię lub nazwisko używane;
• na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
• na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

Zatem jak uzasadnić zmianę nazwiska? Najprościej wniosek o zmianę nazwiska – a także imienia – uzasadnić jednym z wyżej wymienionych powodów, np. faktem, że w praktyce wnioskodawca od lat używa innego imienia/nazwiska, ponieważ wszyscy zwracają się do niego w taki sposób.

Należy wiedzieć jednak również, że przedstawione argumenty są jedynie przykładowe, a każdy wniosek o zmianę nazwiska jest rozpatrywany indywidualnie. Warto wspomnieć tutaj o jednym z wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego, z którego wynika, że:

• zgoda organu na zmianę nazwiska lub imienia następuje w ramach „uznania”,
• ważny powód zmiany nazwiska musi być odrębnie oceniony w każdej sprawie,
• wnioskodawca powinien przekonać dany organ, że wskazany przez niego powód jest subiektywnie istotny na tyle, że można uznać go za obiektywnie istotny,
• wnioskodawca nie może uzasadniać wniosku swoim kaprysem, czy działaniem przekornym.

Jak napisać uzasadnienie wniosku o zmianę nazwiska?

Uzasadnienie do zmiany nazwiska może bazować na przyczynach przedstawionych w ustawie, jeśli są one zgodne ze stanem faktycznym. Należy pamiętać jednak, że zasadniczo, zmiana nazwiska jest możliwa z „ważnych powodów”, a ich oceny dokonuje się indywidualnie. Jednocześnie, przedstawione we wniosku przyczyny muszą spełniać następujące kryteria:

• mieć doniosły społecznie charakter,
• być niezależne – od interesu i motywacji wnioskodawcy. 

Przed przygotowaniem wniosku warto poznać więc przykładowe uzasadnienie zmiany nazwiska, którym może być:

• niechęć do noszonego nazwiska, np. z powodu traumatycznego dzieciństwa,
• chęć odcięcia się od biologicznych rodziców, np. alkoholików

…i wiele innych. 

Co ważne, uzasadnienie wniosku o zmianę nazwiska będzie potrzebne także osobie, która w Polsce ma status uchodźcy. W przypadku takich wniosków również obowiązuje zasada „ważnych powodów”, przy czym te powinny wiązać się z zagrożeniem prawa do:

• zdrowia,
• życia,
• wolności,
• bezpieczeństwa osobistego.

Jak wypełnić wniosek o zmianę nazwiska?

Wniosek o zmianę nazwiska składa się w urzędzie stanu cywilnego, a dokument zawierać musi:

• dane wnioskodawcy, w tym imię, nazwisko, nazwisko rodowe, numer PESEL,
• kierownik urzędu stanu cywilnego,
• oznaczenie aktu urodzenia i aktu małżeństwa, jeżeli zmiana nazwiska dotyczy tego aktu,
• oznaczenie nazwiska, na jakie ma nastąpić zmiana,
• wskazanie stosownej podstawy prawnej,
• adres do korespondencji (wnioskodawcy),
• uzasadnienie,
• oświadczenie wnioskodawcy mówiące o tym, że w tej samej sprawie nie złożył wcześniej wniosku do innego kierownika urzędu stanu cywilnego lub nie uzyskał decyzji odmownej.

Od wniosku o zmianę nazwiska wnosi się opłatę skarbową w wysokości 37 zł (10 zł w przypadku odmowy urzędu). 

Warto wiedzieć przy tym, że zmiany nazwiska nie dokonuje się na nazwisko:

• historyczne, 
• wsławione w dziedzinie kultury, 
• wsławione w dziedzinie działalności politycznej, 
• wsławione w dziedzinie nauki, 
• wsławione w dziedzinie działalności społecznej, 
• wsławione w dziedzinie działalności wojskowej.

Wyjątkiem od tej zasady jest udowodnienie, że posiada się członków rodziny o tym samym nazwisku oraz posiadanie „ważnego powodu”. Członkiem rodziny noszącym takie nazwisko może być współmałżonek lub wstępny, czyli matka, ojciec, babcia, dziadek, prababcia, pradziadek.

W przypadku odmowy zmiany nazwiska, wnioskodawca nie ma możliwości złożenia pisma ponownie. Może natomiast wnieść odwołanie do właściwego wojewody za pośrednictwem kierownika urzędu stanu cywilnego, który wydał decyzję. Ma na to 14 dni od jej doręczenia.

Zsumowanie tematu

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U..2016.10), zmiana imienia lub nazwiska noszonego może nastąpić wyłącznie z powodu ważnych przesłanek i te przesłanki należy jasno opisać w składanym wniosku.

Najczęstsze argumenty usprawiedliwiające zmianę imienia lub nazwiska to:

• posiadanie nazwiska ośmieszającego,
• zmiana nazwiska po rozwodzie,
• zmiana imienia lub nazwiska bezprawnie zmienionego/nadanego,
• prośba o zmianę pisowni nazwiska,
• trudności z wypowiedzeniem nazwiska,
• niechęć do nazwiska kojarzącego się z czymś negatywnym lub rasistowskim,
• zmiana nazwiska zgodnego z przekonaniami religijnymi lub kulturowymi,
• zmiana nazwiska celem uniknięcia dyskryminacji na tle etnicznym lub rasowym.

Warto też poznać wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 1 października 2019 r., II SA/Rz 751/19, LEX nr 2734272, w którym WSA potwierdził jednoznacznie, że zmieniając nazwisko lub imię, należy przedstawić ważne powody za tym stojące.