Przykładowa opinia o dziecku z Aspergerem – wzór

Objawy zespołu Aspergera

Zespół Aspergera diagnozowany jest najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, czyli między 3. a 8. rokiem życia. Jego objawy to między innymi:

• brak empatii,
• brak chęci współpracy,
• nieumiejętność pracy w grupie,
• upośledzenie interakcji społecznych,
• problemy z porozumiewaniem się,
• problemy z zawieraniem przyjaźni,
• kłopoty z tworzeniem więzi emocjonalnych,
• zaburzenia mowy,
• ograniczone formy komunikacji niewerbalnej,
• zaburzenia w rozumieniu przenośni,
• stosowanie pedantycznego języka,
• zaburzenia mowy,
• zachowania wyuczone,
• zaburzenia integracji sensorycznej, np. zbyt wysoka wrażliwość na dźwięk,
• specjalistyczne zainteresowania,
• problemy ze stosowaniem odpowiednich zaimków osobowych.

Co ważne, objawy te nie muszą wystąpić u każdej osoby i są mniej nasilone, niż ma to miejsce w przypadku autyzmu. Większość zaobserwowanych symptomów towarzyszy danej osobie przez cały okres dorastania.

Stąd bardzo ważne jest nie tylko rozpoznanie zaburzeń, ale również wdrożenie odpowiednich form pomocy uczniowi, czemu ma służyć opis funkcjonowania dziecka z zespołem Aspergera w przedszkolu lub w szkole. 

Dziecko z zespołem Aspergera w przedszkolu

Opinia nauczyciela o dziecku z Aspergerem w przedszkolu ma ogromne znaczenie zarówno dla rodziców, jak i dla specjalistów, którzy obejmują małego ucznia swoją opieką. Asperger ma wpływ na rozwój komunikacyjny, emocjonalny i społeczny. Na podstawie opinii wychowawcy można zatem stworzyć odpowiednie środowisko do nauki i rozwoju dla takiego dziecka nawet w zwykłym przedszkolu. Na co należy zwrócić uwagę?

Istotną kwestią będzie wrażliwość sensoryczna dziecka. U osoby z Aspergerem można zauważyć nadwrażliwość lub osłabioną wrażliwość na bodźce:

• dźwiękowe,
• świetlne, 
• dotykowe,
• zapachowe. 

Jeśli opinia o dziecku zawiera takie spostrzeżenia, pomoc dla ucznia może polegać na stworzeniu dla niego spokojnego miejsca do wyciszenia i regeneracji.

Kolejny aspekt to problemy z komunikacją werbalną i niewerbalną, a także z rozumieniem różnych społecznych sytuacji. Przykładowa opinia o uczniu z zespołem Aspergera w szkole może wskazywać zatem na fakt, że dziecko:

• nie odczuwa potrzeby dzielenia się informacjami,
• nie odczuwa potrzeby tworzenia więzi z rówieśnikami,
• nie potrafi oceniać sytuacji, ponieważ skupia się na detalach,
• bierze dosłownie wszystko to, co się do niego mówi,
• nie rozumie metafor, slangu pomimo wielokrotnego tłumaczenia ich,
• ma skłonność do powtarzania zdań z zasłyszanej rozmowy kolegów,
• nie wie, jak wykorzystywać różne zwroty w odpowiednim kontekście,
• mówi bardzo dużo na temat, który go interesuje, nawet jeśli druga osoba nie słucha,
• wymusza stosowanie się do sztywnych reguł na swoim otoczeniu,
• szybciej przyswaja polecenia sformułowane na piśmie,
• nie przestrzega podstawowych norm społecznych,
• zapamiętuje informacje bez rozumienia ich,
• nie przywiązuje uwagi do własnego wyglądu.

Z kolei rozwiązaniem dla takich problemów może być na przykład przedstawienie dziecku jasnych instrukcji porozumiewania się, czy nawet planszy z obrazkami, które opisują różne sytuacje społeczne.

Opinia o dziecku z zespołem Aspergera powinna odnosić się także do kwestii emocjonalnych. Uczeń dotknięty tym schorzeniem może mieć problem z radzeniem sobie w sytuacjach stresowych oraz z regulacją emocji. Przykładowo:

• nie reaguje lub reaguje nietypowo na reakcje emocjonalne innych osób,  
• nie dzieli się radością z innymi, 
• zdaje się nie zauważać innych osób,
• nie wykorzystuje spojrzenia w komunikacji,
• utrzymuje stale taki sam wyraz twarzy,
• nie umie rozpoznawać emocji,
• nie umie odczytywać mimiki, gestów, mowy ciała,
• patrzy na kogoś, ale nigdy nie uśmiecha się. 

Wsparcie emocjonalne dla dziecka z takimi problemami może obejmować między innymi ćwiczenia oddechowe, trening umiejętności społecznych czy techniki kreatywnego rozwiązywania problemów. 

Jaki cel ma wystawienie opinii o dziecku z Aspergerem?

Opinia o dziecku z Aspergerem w przedszkolu lub w szkole ma na celu przede wszystkim udzielenie takiemu uczniowi odpowiedniej pomocy. Dokument może być przygotowywany na wewnętrzne potrzeby placówki, ale także do poradni psychologiczno-pedagogicznej.

W tym drugim przypadku opinia powinna zawierać kilka niezbędnych elementów, takich jak:

• informacje o rozpoznanych problemach rozwojowych,
• informacje o mocnych stronach i uzdolnieniach ucznia,
• informacje o udzielanej dziecku pomocy, jej formie, okresie udzielania pomocy i efektach udzielonej pomocy,
• wnioski na przyszłość związane z chęcią udzielenia dziecku pomocy w celu poprawy funkcjonowania ucznia w szkole lub przedszkolu.

Dokument z jednej strony diagnozuje więc problem, wyliczając objawy, jakie występują u danego dziecka wraz z określeniem ich nasilenia, a z drugiej strony mówi o tym, jak dziecko reaguje na udzieloną mu pomoc i jak można tę pomoc udoskonalić. 

Przykładowe sformułowania do opinii o dziecku z zespołem Aspergera

Opisując sposób funkcjonowania ucznia z zespołem Aspergera, nauczyciel może napisać, że dziecko:

• przejawia trudności w komunikacji,
• nie lubi nawiązywać kontaktów z rówieśnikami,
• przejawia specyficzne zainteresowania,
• ma ekscentryczne zachowania,
• nie przestrzega norm społecznych,
• sztywno trzyma się znanych zasad,
• bywa agresywne i uparte,
• dąży do własnych celów,
• nie interesują go problemy innych,
• nie ma poczucia humoru,
• nie przejawia empatii,
• ma charakter samotnika,
• nie rozumie różnych sytuacji,
• bywa niezgrabne, niezdarne,
• jest nadwrażliwe na dźwięki,
• nie lubi niektórych potraw z powodu ich zapachu, koloru, wyglądu, konsystencji,
• nie chce być dotykane,
• nie lubi przebywać w tłumie,
• nie lubi rywalizacji,
• nie lubi gier zespołowych,
• nie opowiada o sobie,
• jest zajęte sobą,
• ocenia świat tylko ze swojego punktu widzenia.

Jeśli zaś chodzi o informacje o udzielanej dziecku pomocy, to te mogą obejmować takie środki dydaktyczne jak instrukcje słowne, uzupełnianie poleceń ustnych zapisem na tablicy, korzystaniem z modelów, zdjęć, rysunków, plansz, wykresów, diagramów czy tabel.