Przykładowe wnioski z obserwacji lekcji (gotowe wzory)

Czym jest hospitacja i jaki jest jej cel?

Na początek warto wyjaśnić, że hospitacja to forma realizacji nadzoru pedagogicznego, która polega na obserwacji zajęć oraz na udziale w zajęciach i ma pomóc w określeniu kierunków dalszego rozwoju nauczyciela.

Osoba odpowiedzialna za prowadzenie takiej obserwacji – dyrektor szkoły lub inny nauczyciel – ocenia jednak nie tylko pracę danego pedagoga, ale również aktywność i zachowanie uczniów, na co wpływ ma w dużej mierze postawa i działania podejmowane przez nauczyciela.

Głównym celem prowadzenia hospitacji jest pozyskanie informacji, które następnie mogą zostać wykorzystane, np. do oceny pracy nauczyciela. Podczas obserwacji ocenia się w głównej mierze to, jak nauczyciel realizuje elementy procesu wychowawczego, dydaktycznego lub opiekuńczego oraz jak realizuje inne zadania wyznaczone w statucie szkoły. 

Należy wiedzieć jednak, że wyróżnia się kilka rodzajów hospitacji. Obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczyciela może mieć charakter:

• doradczy – informacje służą udzieleniu nauczycielowi pomocy w zakresie dalszego rozwoju i ustaleniu samooceny,
• oceniający – informacje stanowią podstawę ustalenia oceny pracy nauczyciela, jego wpływu na zachowanie uczniów,
• diagnozujący – informacje służą ustaleniu oceny umiejętności uczniów. 

Poza tym obserwacje bywają całościowe i globalne (obejmują wszystkie działania uczniów i nauczyciela) oraz częściowe wycinkowe (obejmują wybrane elementy struktury zajęć, wybrane działania uczniów).

Hospitacja ma za zadanie służyć obserwacji zachowań uczniów na lekcjach, które powodowane są przez działania nauczyciela. Przeprowadzenie hospitacji przez dyrektora szkoły lub innych nauczycieli jest zatem badaniem reakcji uczniów na materiał prezentowany przez nauczyciela.

Czego dotyczą wnioski z hospitacji?

Aby wiedzieć, jak powinny wyglądać przykładowe wnioski z hospitacji, należy sprawdzić, jakich aspektów może dotyczyć obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczyciela. Warto wspomnieć, że przed rozpoczęciem obserwacji aktywności zawsze ustalany jest harmonogram hospitacji, cel hospitacji, technika hospitacji, a także narzędzie hospitacji, czyli arkusz hospitacji z obserwacji zajęć.

To na tym ostatnim dokumencie osoba prowadząca obserwację notuje swoje spostrzeżenia, na podstawie których można przygotować później wnioski z hospitacji.

Obserwacje zajęć dotyczą natomiast między innymi:

• punktualności nauczyciela,
• zgodności tematycznej zajęć,
• przygotowania do zajęć,
• sposobu prowadzenia zajęć,
• doboru metod pracy,
• kontaktu z uczniami,
• dyscypliny na zajęciach,
• kultury osobistej,
• wykorzystania pomocy naukowych, itd.

Co ważne, notatka pohospitacyjna poza spostrzeżeniami dotyczącymi tych aspektów pracy nauczyciela uwzględnia również wskazanie tych obszarów pracy, które pedagog powinien doskonalić oraz zalecenia, czyli wskazówki dotyczące poprawy jakości pracy pedagoga.

Jak wyglądają spostrzeżenia i uwagi po hospitacji?

Wiele szkół opracowuje własny arkusz obserwacji zajęć, uwzględniający spostrzeżenia i uwagi po hospitacji. Taki arkusz hospitacji ma formę tabeli, w której można z łatwością zaznaczyć odpowiednią ocenę sytuacji, zachowania, czy zdarzenia w trakcie lekcji. Przykładowe stwierdzenia, jakie może zawierać arkusz obserwacji zajęć to między innymi:

• uczniowie poznali cel lekcji,
• uczniowie osiągnęli wyznaczony cel lekcji,
• lekcje były interesujące,
• nauczyciel stosował urozmaicone metody pracy,
• nauczyciel stworzył środowisko uczenia się, w którym uczniowie mogą się wykazać,
• lekcje były inspirujące dla uczniów,
• nauczyciel szukał odpowiedzi na pytania wraz z uczniami,
• nauczyciel zachęcił uczniów do myślenia krytycznego, wyrażania własnej opinii,
• nauczyciel motywował uczniów,
• uczniowie pracowali zespołowo,
• nauczyciel pobudził samodzielność uczniów,
• nauczyciel angażował umysł, emocje, zmysły uczniów,
• nauczyciel dobrał sposoby i metody pracy z uczniem tak, aby rozwijać jego umiejętności,
• nauczyciel dostosował sposób nauczania do sposobu pracy uczniów,
• uczniowie byli zaangażowani w zajęcia,
• uczniowie zostali docenieni przez nauczyciela,
• uczniowie osiągnęli widoczne sukcesy,
• nauczyciel stymulował kreatywność uczniów. 

Podstawowe wnioski po hospitacji

Jeśli chodzi o uwagi nauczyciela po hospitacji przykład takich wniosków najczęściej odnosi się do sposobu prowadzenia lekcji przez pedagoga, z uwzględnieniem kryteriów oceny pracy nauczyciela, które mówią między innymi o dostosowywaniu metod pracy do potrzeb uczniów, czy o indywidualizowaniu pracy z uczniem.

Wnioski po hospitacji do dalszej pracy z uczniami powinny odpowiadać więc na kilka kluczowych pytań, takich jak:

• czy nauczyciel podał cel lekcji,
• czy nauczyciel monitorował przebieg lekcji,
• czy nauczyciel monitorował realizację celu lekcji,
• czy cel lekcji został zrealizowany,
• czy nauczyciel zrealizował podstawę programową,
• czy nauczyciel stosował metody aktywizujące, pracę w grupach, różne metody nauczania, pomoce dydaktyczne,
• czy nauczyciel zainteresował dzieci lekcją,
• czy nauczyciel dostosował poziom trudności zajęć do możliwości uczniów,
• czy nauczyciel udzielał uczniom wskazówek, informacji zwrotnych, odpowiedzi na pytania,
• czy nauczyciel pobudził kreatywność, samodzielność, inicjatywę u uczniów,
• czy nauczyciel zadbał o dobrą atmosferę w trakcie zajęć, 
• czy nauczyciel uzupełnił dziennik po lekcjach.

Co istotne, przykładowe wnioski z obserwacji zajęć będą różne w zależności od tego, jaki nauczyciel podlegał takiej obserwacji. Wyróżnić należy przede wszystkim wnioski z obserwacji zajęć prowadzonych przez wychowawcę oraz wnioski z zajęć wychowania fizycznego, ponieważ to one najbardziej różnią się od wniosków z hospitacji zajęć prowadzonych przez nauczycieli przedmiotowych. 

Jakie mogą być wnioski po hospitacji nauczyciela wychowawcy?

Wnioski nauczyciela po hospitacji w przypadku obserwacji lekcji prowadzonych przez wychowawców obejmują najczęściej takie aspekty zajęć jak:

• aktywność uczniów na zajęciach,
• angażowanie wszystkich uczniów,
• stosowanie różnych metod pracy,
• określenie przez nauczyciela celu lekcji,
• sprawdzenie stopnia osiągnięcia celów lekcji po zakończeniu zajęć,
• osiągnięcie celów zaplanowanych,
• stosowanie zasad komunikacji werbalnej i niewerbalnej,
• stosowanie pozytywnego wzmocnienia,
• zachowanie równowagi między formą podawczą a dialogiem itd.

Jak wyglądają wnioski po hospitacji nauczyciela wychowania fizycznego?

Wnioski po obserwacji zajęć wychowania fizycznego mogą obejmować natomiast ocenę pracy nauczyciela z takich aspektów prowadzenia lekcji, jak:

• realizacja podstawy programowej,
• przedstawienie celów lekcji,
• stosowanie metod pracy dopasowanych do potrzeb uczniów,
• efektywność uczenia się,
• indywidualizowania pracy z uczniem,
• relacji interpersonalnych na linii nauczyciel-uczeń,
• dokonania oceny umiejętności uczniów.

Wnioski po hospitacji dotyczące uczniów

W trakcie hospitacji ocenia się nie tylko postawę nauczyciela, ale również zachowanie uczniów. Wnioski po hospitacji mogą wskazywać zatem na fakt, że uczniowie:

• wykazują zaangażowanie uczniów,
• są pozytywnie nastawieni na rozwiązywanie problemów,
• proponują nowe pomysły, 
• pracują konstruktywnie z innymi osobami,
• radzą sobie ze stresem,
• odczuwają empatię,
• potrafią skutecznie się porozumiewać,
• wyrażają i rozumieją różne punkty widzenia,
• szanują różnorodność innych osób, itd.

Podsumowanie

Hospitacja to proces obserwacji i oceny pracy nauczyciela, który jest przeprowadzany przez innego nauczyciela, lub dyrektora szkoły. Jest to metoda oceny jakości pracy nauczyciela, która może być stosowana w celu zapewnienia jakości nauczania, doskonalenia zawodowego nauczycieli oraz wsparcia dla ich rozwoju zawodowego i samooceny.

Podczas hospitacji obserwator dokonuje oceny nauczyciela pod względem różnych kryteriów, takich jak umiejętności nauczania, przygotowanie lekcji, stosowanie różnorodnych metod dydaktycznych, zarządzanie klasą, stosowanie oceniania i feedbacku dla uczniów itp.

Wyniki hospitacji mogą być wykorzystywane do udzielania informacji zwrotnej nauczycielom, identyfikowania obszarów do doskonalenia oraz podejmowania decyzji dotyczących rozwoju zawodowego nauczycieli.

Oprócz powyższy składowych, w dokumencie powinno znaleźć się imię i nazwisko nauczyciela, oznaczenie klasy, obszar obserwacji i podstawowe informacje na temat celu hospitacji.