Pozew o rozdzielność majątkową z datą wsteczną – wzór

Na czym polega rozdzielność majątkowa?

W momencie zawarcia związku małżeńskiego między małżonkami powstaje wspólność majątkowa. Oznacza to, że wszystkie składniki majątkowe nabyte po ślubie wchodzą w skład majątku wspólnego. Jeśli małżonkowie chcą zachować odrębne majątki, muszą sporządzić umowę o rozdzielności majątkowej, czyli tak zwaną intercyzę. Umowę można podpisać przed i po zawarciu związku małżeńskiego. 

Ustrój wspólności majątkowej wiąże się między innymi z prowadzeniem egzekucji z całego majątku, nawet jeśli zobowiązania obciążają jednego z małżonków. To między innymi dlatego pary niekiedy decydują się na rozdzielność majątkową – pozwala ona chronić majątek przed zajęciem przez wierzyciela, choć nie tylko. W trudnych sytuacjach małżonkowie mogą dążyć do jak najszybszego ustanowienia rozdzielności majątkowej.

Tutaj zaś pojawia się pytanie, czy można zrobić rozdzielność majątkową z datą wsteczną. Rozwiązanie to jest dopuszczalne, jednak nie tak proste jak w przypadku tradycyjnej intercyzy – umowę wystarczy podpisać u notariusza. Sądowe ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną wymaga natomiast uzyskania wyroku sądowego.

Jeśli sąd uzna wniosek o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną za zasadny, wyda wyrok ustanawiający rozdzielność majątkową z dniem oznaczonym w tymże wyroku.

Zasadniczo, może to być najwcześniej dzień wniesienia pozwu, ale w wyjątkowych przypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową także z dniem wcześniejszym. Dotyczy to między innymi osób w długotrwałej separacji, a także tych osób, które chcą uchronić partnera przed konsekwencjami zaciągniętych przez siebie zobowiązań.

Jak uzyskać rozdzielność majątkową z datą wsteczną?

Zgodnie z treścią art. 52 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, każdy z małżonków może żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd. Aby wniosek o rozdzielność majątkową z datą wsteczną został uwzględniony, konieczne jest wystąpienie tak zwanych ważnych powodów, o których mówi ten sam artykuł KRO w brzmieniu:

§ 1. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

[…]

§ 2. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Czym są natomiast „ważne powody”? Na podstawie orzecznictwa Sądu Najwyższego można wywnioskować, że za ważne powody uznaje się stworzenie sytuacji prowadzącej do naruszenia lub poważnego zagrożenia interesu majątkowego jednego z małżonków, bądź całej rodziny.

Inny ważny powód to separacja faktyczna, która uniemożliwia współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym oraz zachowanie małżonka, które polega na trwonieniu majątku, na przykład w związku z alkoholizmem. 

Jak wnieść pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej?

Pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie wspólne miejsce zamieszkania małżonków pod warunkiem, że jeden z nich nadal tam zamieszkuje. W przeciwnym razie sądem właściwym do złożenia wniosku będzie sąd rejonowy miejsca zamieszkania pozwanego. 

Z pozwem o ustanowienie rozdzielności majątkowej może wystąpić:

• każdy z małżonków,
• wierzyciel, który uprawdopodobni, że jego wierzytelność stwierdzona tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków,
• prokurator – na rzecz konkretnie wskazanego małżonka.

Ile kosztuje rozdzielność majątkowa z datą wsteczną? Opłata od takiego pozwu wynosi 200 zł. Przygotowując dokument, poza ujęciem w nim podstawowych elementów charakterystycznych dla pisma procesowego (dane stron, oznaczenie sądu), należy podać także datę, od której ma zostać ustanowiona rozdzielność majątkowa oraz uzasadnienie.

Należy pamiętać, że sąd podejmuje decyzję o ustanowieniu rozdzielności majątkowej z datą wsteczną w wyjątkowych sytuacjach i z ważnych powodów. Te powody trzeba wykazać w pozwie. Mogą to być na przykład:

• separacja faktyczna,
• trwonienie majątku przez małżonka,
• inne negatywne postępowanie małżonka, które może skutkować naruszeniem interesów majątkowych drugiego małżonka.

Warto wspomnieć przy tym o dwóch istotnych zasadach:

1. W przypadku ogłoszenia upadłości nie można ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data ogłoszenia upadłości. 
2. W przypadku otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego niemożliwe jest ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż dzień otwarcia postępowania.

Kiedy sąd ustanawia rozdzielność majątkową z datą wsteczną?

Należy wiedzieć, że ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną możliwe jest wtedy, kiedy już w tej dacie występowały tak zwane ważne powody. Co kryje się pod tym określeniem, nie zostało ściśle wyjaśnione. Sąd ma niezależność i swobodę w ocenie tego, czy dane okoliczności są ważne i wyjątkowe. 

Orzeczenia Sądu Najwyższego wskazują, że sąd orzekając o rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, musi być bardzo ostrożny. Wymaga się, aby ocenę spełniania przesłanek prowadził on w sposób indywidualny, analizując okoliczności danej sprawy. 

Najczęściej, sąd ustanawia rozdzielność majątkową z datą wsteczną w przypadku, kiedy małżonkowie z powodu separacji faktycznej nie mogli współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym. Nie oznacza to jednak, że fakt życia w rozłączeniu zobowiązuje sąd do ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.

Uzasadnieniem ustanowienia rozdzielności majątkowej w separacji może być fakt, że długotrwałe rozłączenie sprawia, iż jeden z małżonków nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego (przez porzucenie rodziny, prowadzenie lekkomyślnego trybu życia, itd.).

Sięgając do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 09 lutego 1996 roku (I CRN 9/96), można wskazać pewne podsumowanie ważnych zasad ustanawiania rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Zaliczamy do nich:

• orzekanie o zniesieniu małżeńskiej wspólności ustawowej tylko w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych,
• zalecenie zbadania, czy powództwo nie zmierza do pokrzywdzenia wierzycieli jednego z małżonków,
• brak podstaw do ustanowienia rozdzielności w przypadku, kiedy rodzina korzystająca z dochodów związanych z działalnością gospodarczą jednego ze współmałżonków skarży się na ujemne skutki takiej działalności (niepowodzenia w działalności gospodarczej nie mogą stanowić ważnego powodu do zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej),
• konieczność indywidualnej oceny sytuacji, kiedy żądanie zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej wiąże się jedynie z długiem małżonka.

Badając wniosek o rozdzielność majątkową z datą wsteczną, sąd sprawdza, czy zachodzą okoliczności, z powodu których trwanie we wspólności majątkowej istotnie zagraża interesom majątkowym małżonka, który żąda, by ustrój rozdzielności majątkowej znieść.

Z takim żądaniem może on wystąpić między innymi w przypadku, kiedy drugi małżonek nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego, trwoni go, jest uzależniony od hazardu lub narkotyków, opuścił rodzinę i nie interesuje się jej losem, bądź gdy zaciągnął dług, o którym małżonek nie wiedział i na który nie wyraził zgody.

Zsumowanie artykułu

Data ustanowienia rozdzielności majątkowej jest szczególnie istotna w sytuacjach, w których np. jeden z małżonków bezmyślnie trwoni majątek wspólny, uszczuplając skład majątku wspólnego małżonków. W takich i podobnych sytuacjach ustawodawca wprowadził wytoczenie powództwa, w którym z dniem wytoczenia powództwa powstanie rozdzielność majątkowa.

Warto też dodać fakt, że złożenie pozwu rozwodowego nie wyklucza złożenia żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Jeśli więc nie wystosujemy takiego żądania w pozwie rozwodowym do sądu, powstanie rozdzielność majątkowa z datą wyroku rozwodowego.