Czym jest kompensata trójstronna? wzór DOC PDF

Czym jest kompensata trójstronna?

Kompensata trójstronna to nic innego, jak wzajemne umorzenie wierzytelności, które pozytywnie wpływa na poprawę płynności finansowej. Takie rozwiązanie może być stosowane przez przedsiębiorców, którzy są dla siebie jednocześnie wierzycielami i dłużnikami. W takiej sytuacji wykonywanie wzajemnych przelewów nie jest konieczne, gdyż strony mają możliwość bezgotówkowego rozliczenia wierzytelności. 

Warto pamiętać jednak, że umowę kompensaty trójstronnej można podpisać tylko w przypadku, kiedy spełnione zostaną następujące warunki:

• przedmiotem wierzytelności stron są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości, oznaczone co do gatunku,
• każda wierzytelność jest wymagana, czyli nadszedł termin jej płatności, co oznacza, że strony mogą dochodzić zapłaty przed sądem,
• kompensata przewiduje umorzenia do wysokości niższej wierzytelności. 

Należy mieć też na uwadze, że kompensata trójstronna nie jest formą płatności i nie jest tym samym co barter. Najpopularniejsza jest kompensata dwustronna, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką formę wzajemnych rozliczeń stosować w relacjach wielostronnych.

Najczęściej bywa, że podlegające kompensacie wierzytelności nie są sobie równe. W takiej sytuacji umarza się wzajemne wierzytelności wynikające ze współpracy do kwoty wynikającej z wierzytelności niższej.

Kompensata w przepisach

Jak zostało wspomniane, kompensata należności i wzajemnych zobowiązań jest formą rozliczenia bezgotówkowego. Jeśli przedsiębiorcy są dla siebie i wierzycielami, i dłużnikami jednocześnie, mogą skorzystać z takiej formy rozliczenia, czyli umorzyć wierzytelności do kwoty wierzytelności najniższej. 

Co istotne, istnieją dwa rodzaje potrąceń należności: umowne i ustawowe. Kompensata umowna opiera się na ustaleniach, które strony uzgadniają między sobą w sposób swobodny – na zasadzie swobody umów. Ustawowa kompensata bazuje zaś na przepisach Kodeksu cywilnego, art. 498:

§ 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

§ 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Prawo nie reguluje jednak, w jakiej formie powinno zostać złożone oświadczenie o wzajemnym umorzeniu wierzytelności, dlatego strony mogą wybrać dowolną formę: ustną lub pisemną. Dla celów dowodowych zawsze zaleca się jednak, aby oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności przyjmowało formę umowy w formie pisemnej.

Jakie elementy powinna zawierać umowa kompensaty trójstronnej?

Umowa o kompensacie trójstronnej może zostać sformułowana w dowolny sposób, ponieważ strony mają tutaj niemalże pełną swobodę. Istotne jest jednak, aby zapisy takiego kontraktu były zgodne z zasadami współżycia społecznego.

Oświadczenie o wzajemnym rozliczeniu zobowiązań i należności musi uwzględniać przede wszystkim:

• datę i miejsce zawarcia umowy,
• dane stron, w tym nazwa, adres siedziby, numer NIP,
• oznaczenie rozliczanych wierzytelności, czyli numery faktur/umów, z których wynika płatność,
• informacje o kwocie pozostałej po rozliczeniu wierzytelności,
• określenie sposobu uregulowania pozostałej części zobowiązania,
• podpisy stron. 

Umowa kompensaty trójstronnej powinna zawierać wszystkie te elementy. Nie może natomiast odnosić się do rozliczeń niedozwolonych, czyli obejmować wierzytelności:

• przeterminowanych (jeśli potrącenie nie było możliwe przed ich przeterminowaniem),
• zajętych (jeśli dłużnik stał się wierzycielem już po dokonaniu zajęcia),
• nieulegających zajęciu (jak zasiłki),
• wynikających z czynów niedozwolonych, 
• co do których potrącenie zostało wyłączone na podstawie przepisów szczególnych,
• o dostarczenie środków utrzymania (jak alimenty).

Jak wygląda kompensata trójstronna w praktyce?

Porozumienie trójstronne polegające na kompensacie wzajemnych należności i zobowiązań jest nieco bardziej skomplikowaną formą rozliczenia niż kompensata trójstronna , w której występują dwa podmioty. W modelu trójstronnej kompensaty mamy do czynienia z trzema podmiotami, czyli z:

• przekazującym – to strona, która wydaje swojemu dłużnikowi polecenie przekazania pieniędzy na rzecz odbiorcy przekazu,
• przekazanym – to strona, do której adresowane jest polecenie przekazania pieniędzy,
• odbiorcą przekazu – to strona, której przekazany ma zapłacić pieniądze, należące do przekazującego. 

W praktyce oznacza to, że za pomocą porozumienia trójstronnego jeden podmiot może pokryć swoje zobowiązania wobec drugiej firmy za pomocą należności od trzeciej firmy. Takiego rozliczenia nie można jednak dokonać w sposób nieformalny.

Konieczne jest sporządzenie odpowiednich oświadczeń, w ramach których przekazany zobowiąże się zapłacić pieniądze odbiorcy przekazu. Warto pamiętać też, że kompensatę można anulować, ale niezbędna jest w tym celu zgoda odbiorcy przekazu. 

Czym skutkuje kompensata trójstronna?

Trójstronna kompensata skutkuje tym, że umorzone zostają dwa zobowiązania:

• to, które przekazany ma wobec przekazującego 
• to, które przekazujący ma wobec odbiorcy przekazu. 

Kompensata trójstronna jest sposobem na likwidację zatorów finansowych, które powstają na skutek stosowania faktur z długim terminem płatności, dodatkowego odraczania terminów zapłaty i udzielania kredytów kupieckich. Dzięki kompensacie strony nie muszą posiadać gotówki, aby uregulować swoje długi.

Z kolei wierzyciele nie muszą czekać na zapłatę, aby uzyskać pieniądze na własne wierzytelności. Kompensaty są więc stosowane powszechnie. Pozwalają uniknąć nie tylko kłopotliwych zatorów płatniczych, ale nawet – w skrajnych przypadkach – bankructwa. Można stosować je jednak jedynie za zgodą każdego z trzech rozliczających się podmiotów.

Podsumowanie informacji

Kompensata trójstronna skupia w sobie wzajemne należności, a także zobowiązania pomiędzy trzema podmiotami, mianowicie:

1. Przekazującym (podmiot, który wydaje swojemu dłużnikowi polecenie przekazu),
2. Przekazanym (podmiot, do którego kieruje się polecenie przekazania należności),
3. Odbiorcą przekazu (podmiot, na rzecz którego przekazany ma przekazać środki pieniężne).

Podsumowując jednym zdaniem: wzajemna kompensata wierzytelności polega na zaliczeniu jednej wierzytelności na rzecz drugiej, co skutkuje ich wzajemnym umorzeniem, dzięki czemu firmy mogą zachować płynność finansową.

Warto też dodać, że decydując się na kompensatę faktury lub innych wierzytelności, warto zwrócić uwagę na precyzyjne rozliczenie kwoty kompensaty, czyli dokładne skalkulowanie wzajemnego rozliczenia.

Chcąc ułatwić Ci sporządzenia takiego dokumentu – przygotowaliśmy gotowy do wypełnienia wzór kompensaty trójstronnej, którą wystarczy jedynie uzupełnić danymi, a następnie wydrukować i podpisać przez każdą ze stron.