Ugoda o zachowek – wzór

Czym jest zachowek?

Zachowek po zmarłym jest roszczeniem pieniężnym należnym wszystkim spadkodawcom, którzy zgodnie z przepisami zostaliby powołani do spadku, jednak nie stało się tak ze względu na to, że spadkodawca wykluczył ich z dziedziczenia za pomocą testamentu.

Spłata zachowku jest problemem tych, którzy faktycznie odziedziczyli majątek po zmarłym, ponieważ do od nich osoby uprawnione mogą domagać się zapłaty. Zachowek wynosi natomiast:

• dwie trzecie wartości udziału spadkowego w przypadku osób nieletnich lub trwale niezdolnych do pracy,
• jedną drugą wartości udziału spadkowego w pozostałych przypadkach. 

Co ważne, o wypłatę zachowku osoba uprawniona może ubiegać się w sądzie, ale często woli ona załatwić sprawę polubownie.

Jeśli spadkodawcy zdecydują się „spłacić” taką osobę, wskazana będzie ugoda o zachowek, która pełni rolę dowodową – świadczy o przekazaniu określonej sumy uprawnionemu do dziedziczenia po zmarłym. 

Czy warto zawrzeć ugodę o zachowek?

Podobnie jak ugoda spadkowa, ugoda w sprawie dotyczącej zachowku to korzystne rozwiązanie zarówno dla uprawnionego do dziedziczenia, jak i dla faktycznych spadkobierców.

Chociaż umowa może opiewać na kwotę niższą, niż prawdopodobnie ustaliłby to sąd, to jednak polubowne załatwienie sprawy jest o wiele wygodniejsze, choćby dlatego, że nie wiąże się ze stresem i innymi negatywnymi emocjami.

Unikając rozprawy sądowej strony mają szansę zachować dobre relacje – mogą porozumieć się na neutralnym gruncie, nie roztrząsając swoich prywatnych spraw przed sądem. 

Poza tym, w ramach ugody można znacznie szybciej otrzymać ustaloną kwotę zachowku. Zazwyczaj sprawy sądowe tego typu trwają miesiącami, zaś umowę można zawrzeć w ciągu jednego dnia i ustalić w niej płatność w gotówce lub przelewem, czyli w terminie maksymalnie kilku dni. Co więcej, każde postępowanie sądowe tego typu będzie wiązało się z kosztami, a zawarcie ugody – nawet w formie aktu notarialnego – powinno okazać się znacznie tańsze, zwłaszcza w obliczu konieczności przeprowadzenia profesjonalnych ekspertyz dotyczących majątku po zmarłym. 

Jak dogadać się w sprawie o zachowek?

Szukając odpowiedzi na pytanie „jak załatwić zachowek polubownie?”, nie wolno zapominać o tym, że kluczem do zawarcia porozumienia w takiej sprawie jest ustalenie odpowiedniej kwoty zachowku.

Ta zgodnie z przepisami stanowi niecałą wartość udziału spadkowego, lecz jego część – odpowiednio ½ lub ⅔ wartości udziału spadkowego. Zatem, aby obliczyć, ile należy się uprawnionemu, należy w pierwszej kolejności ustalić ogólną wartość spadku, a dopiero później wartość zachowku.

Poza tym umowa o zachowek pozwala stronom również zignorować te zasady. Zatem zawierając polubowną ugodę, można ustalić zarówno wyższą, jak i niższą sumę spłaty.

Co ważne, w ramach postępowania sądowego niemożliwe jest przekazanie uprawnionemu do zachowku na przykład nieruchomości będącej częścią majątku spadkodawcy. Natomiast w przypadku ugody strony mają już taką możliwość – nie muszą ograniczać się do roszczeń pieniężnych.

Oczywiście, w przypadku ustalenia, że zachowek zostanie pokryty za pomocą nieruchomości, konieczne będzie sporządzenie ugody w formie aktu notarialnego.

Dopuszcza się również ustalenie ratalnej spłaty należnego zachowku pod warunkiem zaplanowania konkretnych terminów przekazywania uprawnionemu kolejnych transzy całej sumy.

Co powinna zawierać ugoda o zachowek?

W sieci nietrudno znaleźć darmowy wzór ugody o zachowek, jednak nie każda taka umowa pozwala dobrze zabezpieczyć interesy obu stron.

Należy pamiętać, że ugoda dotycząca zachowku powinna zawierać szereg niezbędnych elementów formalnych. Należy opisać w niej przede wszystkim przedmiot ugody, czyli roszczenie pieniężne, które otrzyma uprawniony. 

Poza tym dokument musi uwzględniać:

• datę i miejsce sporządzenia,
• oznaczenie stron,
• oznaczenie spadkodawcy,
• postanowienia ugody i oznaczenie terminu zapłaty zachowku, 
• określenie konsekwencji niedotrzymania ustalonego terminu zapłaty,
• oświadczenie dotyczące wyczerpania roszczeń uprawnionego z tytułu zachowku,
• czytelne podpisy stron.

Są to podstawowe elementy ugody o zachowek, ale strony mogą dodać do takiego dokumentu kolejne zapisy, które pozwolą im precyzyjniej ustalić sposób rozliczenia się.

Jak zawrzeć ugodę o zachowek?

Ugodę o zachowek [Umowa przekazania zachowku] (można zawrzeć w każdym czasie, nawet wtedy kiedy uprawniony zdążył już wnieść pozew do sądu. Jeśli strony dogadają się i powód wycofa wniosek, możliwe będzie odzyskanie też połowy opłaty od pozwu.

Aby jednak doszło do zawarcia ugody, trzeba wezwać drugą stronę do podjęcia próby polubownego rozwiązania problemu. Uprawniony powinien wezwać spadkobierców do zapłaty zachowku, przygotowując w tym celu odpowiednie pismo.

Wezwanie do zapłaty zachowku musi wskazywać zarówno na kwotę roszczenia, jak i na oczekiwany termin zapłaty. Zwykle jest to do 7 dni w przypadku drobnych kwot, a do 30 w przypadku sum większych. Wezwanie do zapłaty powinno wskazywać też adres do przekazu pocztowego lub numer konta do przelewu. 

Co ważne, niemożliwe będzie wystąpienie z pozwem o zapłatę zachowku do sądu, jeśli podmiot, który jest uprawniony do takiego roszczenia, nie wystosuje oficjalnego wezwania do zapłaty.

Pisemne wezwanie pełni w tym przypadku rolę dowodową – wskazuje na podjęcie próby pozasądowego rozwiązania sporu. Bez kopii takiego dokumentu nie można wnieść pozwu o zapłatę zachowku. 

Równocześnie, wezwanie do zapłaty jest też propozycją zawarcia ugody o zachowek, czyli porozumienia się bez udziału sądu. Jeśli spadkobierca zdecyduje się spłacić podmiot uprawniony do zachowku, powinien dopilnować udokumentowania takiej transakcji.

W interesie obu stron jest więc zawarcie umowy, która będzie pełniła rolę dowodową na wypadek ewentualnych nieporozumień czy dodatkowych roszczeń w przyszłości.

Na koniec:

Ugodę dotyczącą zapłaty zachowku strony mogą zawrzeć na każdym etapie postępowania sądowego, a także na mocy wzajemnego porozumienia, czyli poza sądem.

Niestety postępowanie sądowe oznacza nie tylko duże koszty, ale także duży stres dla każdej ze stron, oraz tak naprawdę nieprzewidywalny wyrok sądu, sąd może przecież oddalić powództwo w całości bądź wydać postanowienie zasądzenia całej żądanej kwoty.

Dlatego najpewniejszym, najbezpieczniejszym i najtańszym rozwiązaniem jest pójście na pewne ustępstwa i zdecydowanie się na podpisanie porozumienia. Aby ułatwić Ci jego sporządzenie – przygotowalśmy gotowy do wypełnienia wzór ugody – który pobierzesz na samej górze.