Jak napisać testament wzajemny małżonków – wzór

Czym jest testament wzajemny małżonków?

W innych krajach możliwe jest sporządzenie testamentu wspólnego. Taki testament pozwala wspólnie zadecydować o tym, kto odziedziczy majątek po śmierci małżonka. W polskim prawie nie ma natomiast testamentów wspólnych.

Zgodnie z przepisami, testament zawsze zawiera rozrządzenia jednego spadkodawcy. Alternatywnym rozwiązaniem jest testament wzajemny małżonków. Spisanie testamentu wzajemnego to dwie osobne deklaracje przygotowane przez męża i żonę, w ramach których małżonkowie powołują siebie nawzajem do całości spadku.

Testament wzajemny małżonków to dokument złożony z dwóch osobnych deklaracji, w których obie strony – mąż i żona – wskazują siebie nawzajem do dziedziczenia spadku na wypadek swojej śmierci. Zarówno mąż, jak i żona mogą wyznaczyć swojego wyłącznego spadkobiercę, czyli osobę, na którą przeniesiony zostanie udział w spadku w przypadku odejścia jednej ze stron. 

Co ważne, testament wzajemny musi zostać poświadczony notarialnie. Notariusz przygotowuje taką deklarację, zgodnie z rozrządzeniem testamentowym małżonków, a następnie ci podpisują ją przed notariuszem.

Czy można odwołać testament wzajemny?

Raz sporządzony testament wzajemny może zostać odwołany przez jednego z małżonków, jeśli obydwoje pozostają przy życiu. Dokument służący odwołaniu takiego rozrządzenia również musi zostać poświadczony przez notariusza.

Odwołanie testamentu wzajemnego zostanie uznane tylko wtedy, kiedy druga strona otrzyma powiadomienie zgodne z procedurą notarialną.

W przypadku śmierci jednego z małżonków drugi może odstąpić od swojego rozrządzenia, jeśli zrzeknie się udziału w spadku, który przysługuje mu na mocy testamentu.

Jak sporządzić testament wzajemny małżonków?

Testament wzajemny małżonków musi zostać sporządzony własnoręcznie przez męża i żonę. Do przygotowania takiego dokumentu można wykorzystać gotowy do wypełnienia wzór testamentu wzajemnego małżonków.

Warto pamiętać jednak, aby całość dokumentu przepisać odręcznie. Należy także zwrócić uwagę na podpis –  musi on uwzględniać imię i nazwisko spadkodawcy, powinien także być czytelny.

Testament wzajemny musi zawierać deklarację małżonków, podpis oraz datę sporządzenia testamentu. Co ważne, przy sporządzaniu dokumentu nie wymaga się obecności spadkobierców testamentowych. Istotne jest jednak powiadomienie ich o tym, że taka deklaracja została przygotowana.

 Testament wzajemny powinien zawierać:

• oznaczenie daty i miejsca sporządzania,
• odpowiedni tytuł,
• dane spadkodawcy, w tym imię, nazwisko, adres, numer PESEL
• szczegóły dotyczące treści testamentu: wskazanie danych drugiego małżonka powołanego do spadku.

Testament ma wyrażać własną, nieprzymuszoną wolę spadkodawcy, dlatego nie istnieje jeden odgórnie obowiązujący wzór takiego dokumentu. Najważniejsze przy przygotowywaniu takiej deklaracji jest wyrażenie chęci zapisania swojego majątku innej osobie na wypadek własnej śmierci.

Należy zaznaczyć, że nie umieszczenie daty w testamencie wzajemnym, spowoduje, że stanie się on nieważny, chyba że nie istnieją żadne wątpliwości co do zdolności spadkodawcy odnośnie sporządzenia testamentu i wzajemnego stosunku innych testamentów.

Podstawa prawna:

Art. 949. Testament sporządzony własnoręcznie (holograficzny)

§ 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.

§ 2. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

Czy sąd może unieważnić testament wzajemny?

W sprawach spadkowych sąd sprawdza przede wszystkim, kto jest spadkobiercą i czy spadkodawca pozostawił po sobie testament. Testament może zostać unieważniony jedynie w sytuacjach szczególnych, określonych w kodeksie cywilnym.

Są to między innymi takie okoliczności, jak sporządzenie deklaracji w sposób niewłaściwy, na przykład w formie elektronicznej. Sąd może unieważnić testament również wtedy, kiedy podejrzewa, że spadkodawca sporządził go pod wpływem błędu lub szantażu

Kiedy korzystne jest sporządzenie testamentu wzajemnego małżonków?

Sporządzenie testamentu wzajemnego małżonków  jest szczególnie korzystne w przypadku małżeństw, które nie posiadają wspólnych dzieci ani potomków z innych związków. W takiej sytuacji rodzeństwo zmarłego małżonka może zechcieć przejąć część pozostawionego przez niego majątku.

Aby uchronić się przed takim zagrożeniem, można przygotować testament wzajemny małżonków. Taki dokument pozwala powołać do dziedziczenia siebie nawzajem. Równocześnie prowadzi do sytuacji, w której dziedziczenie ustawowe nie obowiązuje.

Należy pamiętać jednak, że dokument nie chroni przed wykorzystaniem prawa do zachowku przez osoby najbliższe. Prawo do zachowku można wykluczyć jedynie poprzez wydziedziczenie lub podpisanie umowy o zrzeczeniu się prawa do zachowku.

Testament wzajemny sprawdza się również w sytuacji, gdy małżonkowie wychowują wspólnie małoletnie dzieci. W przypadku śmierci męża lub żony w wyniku dziedziczenia ustawowego część majątku normalnie przypadłaby małoletnim, powodując tym samym różne problemy, na przykład ze sprzedażą domu.

Ponieważ w ramach testamentu wzajemnego przepisów ustawy nie stosuje się, małżonek dziedziczy cały majątek po zmarłym, a małoletnie dzieci nie zostają uwzględnione przy dziedziczeniu. 

Warto wiedzieć, że testament wzajemny ze wskazaniem małżonka pozwala mieć wpływ na to, jak majątek zostanie podzielony po śmierci. Dziedziczenie ustawowe odbywa się na określonych zasadach.

Co jeśli nie ma testamentu?

Jeśli testament nie zostanie sporządzony, to przepisy kodeksu cywilnego będą określały, kto odziedziczy majątek po zmarłym. Zgodnie z prawem, spadkobiercami w pierwszej kolejności są osoby najbliższe zmarłego.

Małżonek i dzieci dziedziczą w równych proporcjach, przy czym małżonek nie może otrzymać mniej niż 25% majątku. Prawo nie przewiduje dziedziczenia przez wnuków czy osoby z dalszej części rodziny, jeśli bezpośredni spadkobiercy żyją.

Jedynie sporządzając własny testament, można dodać wnuki czy osoby spoza rodziny do grona spadkobierców testamentowych. Możliwe jest także wydziedziczenie tych krewnych, którzy zawiedli spadkodawcę.

Jak zostało wspomniane, przygotowanie testamentu sprawia, że dziedziczenie na podstawie ustawy zostaje wyłączone. W oświadczeniu można wskazać bez ograniczeń, komu i w jakiej części ma przypadać dany składnik majątku. Przepisy kodeksu cywilnego wprowadzają bowiem zasadę swobody testowania. Warto pamiętać zatem, że testament zawsze jest nadrzędny wobec dziedziczenia ustawowego.