Wniosek o ustalenie ojcostwa – wzór

Jak ustala się ojcostwo?

Zasadą jest domniemanie ojcostwa męża matki. Inny mężczyzna nie może uznać dziecka urodzonego w czasie trwania małżeństwa, dopóki ojcostwo męża nie zostanie zaprzeczone.

Jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki lub gdy domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa następuje poprzez uznanie ojcostwa lub na mocy orzeczenia sądu.

Należy wiedzieć, że domniemanie nie zachodzi wtedy, gdy matka jest niezamężna, o czym mówi art. 62 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w brzmieniu:

Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.

Ustalenie ojcostwa może także nastąpić po tym, jak ojcostwo męża matki dziecka lub innego mężczyzny zostanie zaprzeczone. Jeśli matka dziecka jest niezamężna, mężczyzna przekonany o tym, że jest ojcem dziecka, może dokonać jego uznania. Uznanie powinno być jednak zgodne z biologicznym pochodzeniem dziecka.

Ojciec może uznać swoje dziecko poprzez złożenie stosownego oświadczenia przed:

• sądem opiekuńczym,
• kierownikiem urzędu stanu cywilnego,
• konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula (za granicą), 
• notariuszem (w przypadku zagrożenia życia ojca).

Dla skuteczności uznania dziecka przez ojca wymagana jest zgoda matki dziecka. Od tej zasady istnieje jednak kilka wyjątków. Zgoda nie jest potrzebna, jeśli:

• matka dziecka nie żyje,
• matce dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
• porozumienie się z matką dziecka napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.

Kto ma prawo złożyć pozew o ustalenie ojcostwa?

Wniosek o ustalenie ojcostwa ma prawo złożyć do sądu tylko kilka osób. Wśród nich wylicza się:

• matkę dziecka,
• mężczyznę, czyli potencjalnego ojca,
• pełnoletnie dziecko,
• prokuratora. 

Rodzice mogą wnieść pozew o ustalenie ojcostwa do czasu, kiedy dziecko ukończy 18. rok życia. Nie wolno też wnieść pozwu o ustalenie pochodzenia dziecka, jeżeli dziecko ma już ojca prawnego. W takiej sytuacji konieczne jest najpierw zaprzeczenie ojcostwa. 

Warto wspomnieć, że pozew o ustalenie ojcostwa wnosi się do właściwego Wydziału Rodzinnego Sądu Rejonowego – właściwego dla miejsca zamieszkania powoda lub pozwanego. 

Pozew o ustalenie ojcostwa wniesiony przez ojca nic nie kosztuje, chyba że wniesienie pozwu okaże się bezzasadne. W trakcie postępowania sąd zleci bowiem wykonanie testu DNA, a kosztami jego realizacji obarczy stronę przegraną.

Czasami możliwe jest podzielenie takich kosztów między strony lub zwolnienie stron z opłaty, jednak tylko w przypadku bardzo złej sytuacji materialnej rodziców dziecka.

Jak napisać wniosek o ustalenie ojcostwa?

Wniosek o ustalenie ojcostwa złożony przez ojca czy matkę musi spełniać wszystkie wymagania formalne. Należy więc przygotować go tak, jak inne pisma procesowe.

Najważniejsze elementy pozwu to:

• oznaczenie sądu i stron, w tym imię i nazwisko, miejsce zamieszkania powoda i pozwanego,
• określenie żądania – wniosek ma wskazywać na to, że pozwany jest ojcem małoletniego,
• dodatkowe wnioski, na przykład: wniosek o zasądzenie alimentów, wniosek o pokrycie wydatków poniesionych przez matkę w związku z ciążą, porodem i utrzymaniem przez okres 3 miesięcy połogu, wniosek o pokrycie innych wydatków matki dziecka, wniosek o pokrycie szczególnych strat majątkowych, wniosek o zabezpieczenie powództwa, wniosek o nadanie dziecku nazwiska ojca, wniosek o orzeczenie, że pozwanemu nie będzie przysługiwała władza rodzicielska nad dzieckiem, wniosek o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu.
• uzasadnienie – czyli okoliczności uzasadniające i dowody na ich poparcie, na przykład zeznania świadków czy badania lekarskie, 
• podpis powoda,
• załączniki.

Ustalenie ojcostwa a zaprzeczenie ojcostwa

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa złożony przez ojca nie jest tym samym, co pozew o ustalenie ojcostwa, ponieważ w pierwszym przypadku mężczyzna dąży do ustalenia, że dziecko nie jest jego, a w drugim domniemany ojciec dąży do sądowego ustalenia ojcostwa. 

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa może złożyć:

• domniemany ojciec dziecka w ciągu jednego roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności; 
• matka dziecka w takim samym terminie jak domniemany ojciec dziecka;
• dziecko po osiągnięciu pełnoletności w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od domniemanego ojca;
• prokurator bez ograniczenia żadnym terminem.

Proces o zaprzeczenie ojcostwa ma na celu wykazać niepodobieństwo, aby mąż matki mógł być ojcem jej dziecka.

Strona, która wnosi pozew w takiej sprawie, może powołać się w tym celu na fakt przebywania małżonków w rozłączeniu w momencie poczęcia, na przykład na skutek wyjazdu za granicę lub przebywania w szpitalu.

Zarówno przy ustalaniu ojcostwa, jak i przy zaprzeczeniu ojcostwa sąd bierze pod uwagę takie dowody jak:

• dowód z badań antropologicznych,
• dowód z badań DNA,
• dowód z grupowego badania krwi,
• dowód niezdolności mężczyzny do zapłodnienia,
• dowód z zestawienia stopnia rozwoju dziecka z datą obcowania mężczyzny z jego matką,
• dowód obcowania mężczyzny z matką dziecka w czasie naturalnej niezdolności do zapłodnienia.

W dzisiejszych czasach sądy najczęściej korzystają z dowodu w postaci testu DNA, który ma kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia takiej sprawy.

Unieważnienie uznania dziecka

Pozew w sprawie ojcostwa może dotyczyć także unieważnienia uznania dziecka przez ojca. Mężczyzna, który uznał dziecko, może żądać unieważnienia uznania z powodu wady złożonego oświadczenia woli.

Jest to dopuszczalne między innymi w przypadku:

• kiedy mężczyzna został do tego zmuszony groźbą lub podstępem,
• kiedy mężczyzna był w stanie nieświadomości podczas składania oświadczenia,
• jeśli mężczyzna popełnił błąd w czasie składania oświadczenia o uznaniu ojcostwa.

Na koniec:

Sądowego ustalenia ojcostwa żądać może wyłącznie:

• ojciec,
• dziecko,
• lub jego matka.

Domniemany ojciec dziecka wytaczają powództwo o ustalenie ojcostwa, wytacza je tak naprawdę przeciwko dziecku oraz matce, a gdy matka nie żyje, powództwo wytacza przeciwko dziecku.