Władza rodzicielska – ważne pytania i odpowiedzi

Co oznacza wykonywanie władzy rodzicielskiej?

Wykonywanie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzic osobiście zajmuje się sprawami dziecka. Chodzi tu o wykonywanie wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój.

Władzę rodzicielską powinni wykonywać oboje rodzice, jednak może się zdarzyć, że na skutek różnych okoliczności wykonywanie władzy rodzicielskiej będzie powierzone jednemu z nich bez pozbawiania praw rodzicielskich drugiego rodzica.

Gdy władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich w zwykłych sprawach dziecka może działać samodzielnie. O istotnych sprawach dziecka (np. takich, jak wybór miejsca pobytu, wyjazd za granicę, wybór szkoły, zawodu, sposób leczenia) rodzice (oboje mający władzę rodzicielską) powinni rozstrzygać wspólnie.

W braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy (97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Według 97 krio o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie. Przyjmuje się, że rodzice są obowiązani uzgadniać ogólny kierunek sprawowania władzy rodzicielskiej. Przykładowo można wskazać, że do spraw istotnych w rozumieniu powyższego przepisu należą: wybór dla dziecka imienia, okreœlenie miejsca jego pobytu, wybór szkoły i przyszłego zawodu, decyzja co do leczenia dziecka, oczywiœcie w wypadku poważ­niejszej choroby, decyzja co do wyjazdu dziecka za granicę. W czasie trwania małżeństwa rodziców dziecka o wszelkich istotnych sprawach rodziny i dziecka małżonkowie (rodzice) rozstrzygają wspólnie i dopiero w braku ich porozumienia rozstrzyga sąd.

Skoro wydane w sprawie postanowienie rozstrzygające o istotnych sprawach dziecka zastępuje wolę rodziców z powodu istniejących między nimi rozbieżnoœści, wobec tego brak jest przeszkód do tego, aby mimo prawomocnoœści postanowienia, o jakim tu mowa, rodzice podjęli wspólnie decyzję odmienną od wydanej przez sąd.

Jakie prawa i obowiązki ciążą na rodziców, który ma władzę rodzicielską – przykładowe wyliczenie?

Melduje dziecko w miejscu jego zamieszkania, zapisuje dziecko do przedszkola, do szkoły, chodzi na wywiadówki, zarządza majątkiem dziecka, reprezentuje dziecko, nadaje kierunek wychowaniu dziecka, strzeże interesów dziecka.

Władza rodzicielska a kontakty z dzieckiem

Osobista styczność z dzieckiem nie jest atrybutem władzy rodzicielskiej i prawo do tego mają rodzice nawet wtedy, gdy władzy rodzicielskiej zostali pozbawieni. Realizacja osobistej styczności z dzieckiem może następować w różnej formie, również poprzez określenie terminów i sposobu spotkań. Istniejąca czasowa przeszkoda związana z aresztowaniem jednego z rodziców nie stanowi dostatecznej podstawy do odstąpienia od uregulowania tej kwestii.

Władza rodzicielska a meldunek dziecka

Przepisy ustawy z 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, interpretowane z uwzględnieniem przepisów Kodeksu cywilnego i Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyłączają możliwość zameldowania małoletniego dziecka w innym miejscu, niż są zameldowani jego rodzice lub przynajmniej jedno z nich, pod którego władzą rodzicielska dziecko się znajduje.

Czy można przekazać władzę rodzicielska na inna osobę?

Rodzice dziecka sprawują władzę rodzicielską osobiście na zasadzie wyłączności w zakresie pieczy nad osobą dziecka, zarządu jego majątkiem i reprezentacji, chociaż nie jest wyłączona możliwość posługiwania się przy jej wykonywaniu innymi osobami, jeżeli takie rozwiązanie służy dobru dziecka, a rodzice nie rezygnują z ingerencji w podstawowych sprawach dotyczących jego osoby. Niedopuszczalne jest jednak udzielenie przez rodzica pełnomocnictwa ogólnego do wykonywania wszystkich czynności z zakresu władzy rodzicielskiej (w tym blankietowej zgody na wykonywanie zabiegów medycznych).

Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyraża wprawdzie zasadę osobistego wykonywania władzy rodzicielskiej przez rodziców, lecz nie wyłącza możliwości posługiwania się przez nich przy sprawowaniu tej władzy innymi osobami, o ile z przyczyn życiowych takie rozwiązanie służy dobru dziecka, a rodzice nie rezygnują z ingerencji w podstawowych sprawach dotyczących jego osoby.

Kto może złożyć wniosek, aby ograniczyć władzę rodzicielską rodzicowi?

Każdy z rodziców, ale także w sprawach opiekuńczych, które mogą być wszczęte z urzędu, złożenie wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej przez osobę nieuprawnioną do złożenia tego wniosku nie uprawnia sądu do ograniczenia rozpoznania sprawy tylko do zbadania kwestii legitymacji do złożenia tego wniosku bez rozpoznania istnienia merytorycznych podstaw do podjęcia decyzji przez sąd opiekuńczy w przedmiocie władzy rodzicielskiej.

Dobro dziecka a interes rodzica

Rozstrzygnięcia dotyczące pieczy nad małoletnimi dziećmi mają przede wszystkim służyć ich dobru. Jednak mimo tego, iż dobro dziecka stanowi nadrzędne wskazanie, nie można przy stosowaniu przepisów o władzy rodzicielskiej wykluczyć interesu rodziców. Interes rodziców ustępuje jedynie wówczas przed interesem dziecka, gdy nie da się pogodzić z ochroną małoletniego.

Władza rodzicielska a stanowisko/zdanie dziecka?

Wymóg posłuszeństwa ze strony dziecka nie może ograniczać samodzielności dorastających dzieci w podejmowaniu decyzji i składaniu oświadczeń woli.

Rodzice przed podjęciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni go wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwalają, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Kiedy kurator dla dziecka?

Małoletni, który nie ukończył trzynastu lat albo jest ubezwłasnowolniony całkowicie, może podejmować czynnoœci procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego (art. 66 Kodeksu postępowania cywilnego).

Gdy żaden z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy. Najczęściej zdarza się to w sprawie karnej przeciwko jedenemu z rodziców, gdy pokrzywdzonym jest małoletnie dziecko.