Przesłuchanie małoletniego w procesie karnym

Jak wygląda przesłuchanie małoletniego, który jest pokrzywdzonym?

Zgodnie z art.  185a Kodeksu postępowania karnego w sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub dotyczące wolności seksualnej i obyczajności, dotyczące pozbawienia wolności, groźby karalnej, uporczywego nękania (stalkingu), jak również dotyczące przestępstw przeciwko rodzinie i opiece np. znęcania się czy rozpijania małoletniego – pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, przesłuchuje się w charakterze świadka tylko wówczas, gdy jego zeznania mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, i tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub żąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego.

Przesłuchanie przeprowadza sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa. Prokurator, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego mają prawo wziąć udział w przesłuchaniu. Przedstawiciel ustawowy lub osoba pełnoletnia wskazana przez pokrzywdzonego ma prawo również być obecna przy przesłuchaniu, jeżeli nie ogranicza to swobody wypowiedzi przesłuchiwanego. Jeżeli oskarżony zawiadomiony o tej czynności nie posiada obrońcy z wyboru, sąd wyznacza mu obrońcę z urzędu.

Na rozprawie głównej odtwarza się sporządzony zapis obrazu i dźwięku przesłuchania oraz odczytuje się protokół przesłuchania.

Jak wygląda przesłuchanie małoletniego, który jest świadkiem?

W sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub dotyczące wolności seksualnej i obyczajności oraz rodzinie i opiece – świadka, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, przesłuchuje się w taki sam sposób jak małoletniego pokrzywdzonego w sposób opisany powyżej po spełnieniu dodatkowego warunku, a mianowicie, jeżeli zeznania tego świadka mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Gdyby organ przesłuchujący – sąd stwierdził, że zeznania małoletniego świadka, który nie ukończył 15 lat nie mają istotnego znaczenia w sprawie, wówczas przesłuchanie takiego świadka może odbyć się bez opisanego powyżej trybu ochronnego. Nie ma jednak przeszkód, aby takie przesłuchanie odbyło się jednak również w opisanym trybie ochronnym.

W związku z tym podkreślić należy, że jeżeli zeznania świadka mają dotyczyć okoliczności, które „mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy” to przesłuchanie powinno odbyć się w sposób przewidziany dla małoletniego pokrzywdzonego – przez sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa.

Opisany sposób przesłuchania świadka małoletniego nie dotyczy sytuacji, jeżeli świadkiem, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat jest osoba współdziałająca (współsprawca) w popełnieniu przestępstwa, którego dotyczy sprawa. Świadka takiego przesłuchuje się bowiem tak jak każdego innego.

Czy możliwe jest ponowne przesłuchanie małoletniego?

Zdaniem sądów, oskarżony mógłby skutecznie domagać się ponowienia przesłuchania pokrzywdzonych małoletnich, tylko pod warunkiem, że ponowne przesłuchanie byłoby możliwe z uwagi na aktualny stan zdrowia psychicznego świadków i tylko w wypadku, gdy przesłuchanie nie wywrze realnie negatywnego wpływu na stan psychiczny pokrzywdzonych i tego stanu nie pogorszy.

Ponowne przesłuchanie pokrzywdzonych naraziłoby je na powtórne przeżywanie trudnych doświadczeń i mogłoby pogłębić trudności w codziennym funkcjonowaniu.

Natomiast Sąd Najwyższy wskazał, że sam fakt złożenia wniosku o ponowne przesłuchanie małoletnich świadków w trybie w art. 185a § 1 Kodeksu postępowania karnego już w postępowaniu sądowym obliguje sąd do przeprowadzenia tej czynności i nie jest to uzależnione od uzyskania opinii biegłego z zakresu psychologii co do wpływu przesłuchania na psychikę pokrzywdzonych.

Dotychczasowe podejście do zagadnienia ponownego przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego należy zweryfikować z uwagi na obowiązujące od 27 stycznia 2014 r. unormowanie zawarte w art. 185a § 4 KPK, zgodnie z którym trybowi określonemu w § 1-3 poddaje się także pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania ma już ukończone 15 lat, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że przesłuchanie go na zasadach ogólnych mogłoby negatywnie wpłynąć na jego stan psychiczny.

Pozwala to wnioskować, że stan ten powinien być brany pod uwagę również przy rozważaniu ponowienia przesłuchania małoletniego świadka, nie tylko w aspekcie faktycznej niemożności uzyskania od niego zeznań, ale także z uwagi na realną możliwość negatywnego wpływu przesłuchania na stan psychiczny świadka.

Kto reprezentuje małoletniego pokrzywdzonego?

 

Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje. Przedstawiciel taki może jednocześnie ustanowić dla małoletniego pokrzywdzonego lub świadka pełnomocnika w osobie adwokata.

About the author

Jako legalnie działająca firma pod numerem NIP: 665-259-59-85, REGON: 369166329 dostarczamy produktów najwyższej jakości.