Kiedy jeszcze można warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności?

Z dniem 6 października 2019 r. rządzący kontynuując politykę zaostrzania odpowiedzialności karnej usunęli przepis art. 152 Kodeksu karnego wykonawczego, który umożliwiał zawieszanie kary pozbawienia wolności, jeśli wcześniej karę odroczono na okres co najmniej roku. Dlatego też przed podjęciem decyzji, co zrobić w swojej sprawie, skonsultuj się z adwokatem i dobierz rozwiązanie odpowiednie dla Twojej sytuacji. 

Jednakowoż stoję osobiście na stanowisku, które forsuję w sądach, że :

W postanowieniu z dnia 21 marca 2017 r. Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. III KK 415/16 przesądził, że  reguły intertemporalne określone w art. 4 § 1 k.k. mają zastosowanie do uregulowań zawartych w art. 152 § 1 k.k.w. Sąd Najwyższy wskazał, że  nie jest kwestią sporną to, że reguła z art. 4 § 1 k.k. stosowana musi być w postępowaniach toczących się już po wydaniu prawomocnego wyroku skazującego oraz, że przepis art. 4 § 1 k.k. znajduje zastosowanie – co jest zresztą sprawą oczywistą – do wszelkich norm karnych mających materialnoprawny charakter. Jak wynika z brzmienia art. 152 § 1 k.k.w. ma on przynajmniej częściowo charakter materialnoprawny. 

Również w postanowieniu Sądu Najwyższego – Izba Karna z 2017-01-19 I KZP 13/16 wskazano, że zasada wyboru ustawy względniejszej (art. 4 § 1 KK) ma zastosowanie do orzekania o warunkowym zawieszeniu wykonania kary w postępowaniu wykonawczym (w trybie art. 152 § 1 KKW).

W postanowieniu Sądu Najwyższego – Izba Karna z 2018-06-14 III KK 290/18 stwierdzono, że pod pojęciem „czas orzekania” użytym na gruncie art. 4 § 1 KK należy rozumieć nie tylko czas wydawania wyroku rozstrzygającego o odpowiedzialności karnej oskarżonego, lecz także czas orzekania we wszystkich fazach postępowania karnego (przygotowawczego, głównego, wykonawczego), w których ma zapaść rozstrzygnięcie dotyczące losu osoby, przeciwko której toczy się postępowanie. Regulacja zawarta w art. 152 § 1 KKW ma charakter materialnoprawny, gdyż stanowi przejaw rozstrzygania o odpowiedzialności karnej.

W związku z tym należy zauważyć, że art. 152 Kodeksu karnego wykonawczego w brzmieniu obowiązującym do 5 października 2019 r. winien mieć zastosowanie aktualnie co najmniej do spraw, w których wcześniej zapadł już wyrok skazujący.

Przepis dotyczący warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności istotnie się zmieniło z dniem 1 lipca 2015 r.

Przed tą datą brzmiał następująco: Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat, kary ograniczenia wolności lub grzywny orzeczonej jako kara samoistna, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.

Po tej dacie, czyli od 1 lipca 2015 roku brzmi następująco: Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.

Pierwsza zmiana dotyczy wysokości orzeczonej kary, która nie może przekraczać roku, wcześniej 2 lata.

Biorąc pod uwagę, że 60% kar orzekanych był właśnie z warunkowym jej zawieszeniem, zmiana obecnie już w istotny sposób rzutuje na ilość osób osadzanych w zakładach karnych.

Nie ma znaczenia, czy kara orzeczona w wyroku w wymiarze roku pozbawienia wolności została orzeczona za przestępstwo umyślne, czy nieumyślne. Warto wiedzieć, że istnieje możliwość warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności jeśli jest ona również orzekana łącznie z karą grzywny czy obowiązkiem naprawienia szkody lub przepadku.

Drugie novum obecnego brzmienia przepisu dotyczącego warunkowego zawieszania kar pozbawienia wolności dotyczy uprzedniej karalności osoby. Warto zwrócić uwagę, że sama dotychczasowa karalność, czyli skazanie prawomocne jakie miało miejsce przed aktualnym wyrokiem, nie ma znaczenia. Znaczenie natomiast ma czy sprawca w czasie popełnieniatego aktualnie osądzanego czynu był skazany na karę pozbawienia wolności. Bowiem, aby skorzystać z dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie może być skazany na karę pozbawienia wolności. Nie ma tutaj również znaczenia czy to wcześniejsze skazanie, które już było w momencie popełnienia nowego przestępstwa było skazaniem na kare pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary czy bez warunkowego zawieszenia wykonania kary. Chodzi w przepisie o jakiekolwiek prawomocne skazanie za przestępstwo.

Obecnie nie ma już również obecnie możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej do 5 lat w trybie art. 335, czyli wniosku prokuratora o skazanie bez rozprawy na skutek uzgodnienia z prokuratorem kary. Wcześniej było możliwe zawieszenie kary pozbawienia wolności w wymiarze do 5 lat na okres próby do lat 10. Podkreślam, tego już nie ma.

Jednak nadal możliwe jest warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w wysokości do 5 lat na okres próby wynoszący do 10 lat, jeżeli sprawca ujawni wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia albo osoba ta, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, a dotyczące przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.

Ponadto sąd musi dojść do przekonania, że pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa

Adwokat podkreśla, że warunkowe zawieszenie wykonania kary zawsze jest prawem sądu. Merytorycznie najistotniejszym warunkiem orzeczenia kary z warunkowym jej zawieszeniem jest dodatnia prognoza oparta na właściwościach i warunkach osobistych sprawcy oraz na jego dotychczasowym sposobie życia. To ma decydujące znaczenie i najczęściej na tym sąd skupia się w postępowaniu oraz w uzasadnieniu.