Kara pozbawienia wolności a władza rodzicielska i alimenty

Poniżej znajdziesz informacje dotyczące niektórych problemów rodzinnych i alimentacyjnych związanych z wykonywaniem kary pozbawienia wolności.

Czy rozpoczęcie wykonywania kary pozbawienia wolności wpływa na władzę rodzicielską?

Skazanie na karę pozbawienia wolności i rozpoczęcie wykonywania tej kary bezpośrednio nie wpływa na istnienie i zakres władzy rodzicielskiej. Kierując do wykonania orzeczenie o pozbawieniu wolności, sąd ma obowiązek zawiadomienia sądu opiekuńczego, jeśli zachodzi potrzeba opieki nad dziećmi 07skazanego. Potrzeba zawiadomienia sądu opiekuńczego zachodzi, gdy skazany jest wyłącznym opiekunem dziecka (tzn. nie ma innej osoby, której przysługiwałaby władza rodzicielska).

Sąd opiekuńczy, kierując się dobrem dziecka, może zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej i odpowiednio ograniczyć władzę rodzicielską osoby skazanej.

Kierując do wykonania karę pozbawienia wolności, sąd zawiadamia także właściwy organ, jeżeli zachodzi potrzeba opieki nad osobą niedołężną lub chorą, którą opiekował się skazany albo gdy zachodzi potrzeba ochrony mienia lub mieszkania skazanego (sąd zwraca się najczęściej do władz odpowiedniej gminy).

Jednocześnie przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowią, że jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.

I tutaj wskazać należy, że przeszkoda trwała – to taka okoliczność, która według rozsądnego przewidywania będzie trwała przez długi czas. JAko przykład takich sytuacji w praktyce występuje wyjazd na stałe lub nawet na czas nieokreślony za granicę, połączony z całkowitym brakiem zainteresowania dzieckiem, a także umieszczenie w zakładzie karnym w celu odbycia długotrwałej kary. Pamiętać należy, że władzę rodzicielską wykonuje się na co dzień.

Należy również pamiętać, że organy ścigania mają obowiązek, w sprawie o przestępstwo popełnione na szkodę małoletniego, lub o przestępstwo we współdziałaniu z małoletnim lub w okolicznościach, które mogą świadczyć o demoralizacji małoletniego albo o gorszącym wpływie na niego, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, zawiadamia sąd rodzinny w celu rozważenia środków przewidzianych w przepisach o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Nadto sąd karny, uznając za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich lub opiekuńczych w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim, zawiadamia o tym właściwy sąd rodzinny.

Jednocześnie zgodnie z orzecznictwem europejskim – Europejskiego Trybunału Praw Człowieka podkreśla się, że odebranie praw rodzicielskich, które następowałoby automatycznie przy stwierdzeniu winy przez sądy karne, stanowiło ingerencję w życie rodzinne skazanego. Innymi słowy nie ma tutaj automatyzmu, a każdą sprawę należy analizować indywidualnie.

Czy odbywający karę pozbawienia wolności może uniknąć płacenia zasądzonych alimentów?

Odbywanie kary pozbawienia wolności niewątpliwie może wpłynąć na wykonywanie obowiązku alimentacyjnego (płacenia alimentów na dziecko). Z pewnością osadzenie w zakładzie karnym nie zwalnia z obowiązku płacenia alimentów, choć może wpłynąć na jego zakres i na sposób realizacji. Przyjęte w Kodeksie karnym wykonawczym i w Kodeksie postępowania cywilnego rozwiązania ułatwiają wierzycielowi prowadzenie postępowania egzekucyjnego i stwarzają warunki do możliwie pełnego zaspokojenia roszczeń alimentacyjnych.

Przy przyjęciu do zakładu karnego skazany ma obowiązek poinformowania o ciążącym na nim obowiązku alimentacyjnym. Zobowiązanie do świadczeń alimentacyjnych, podobnie jak szczególnie trudna sytuacja materialna skazanego lub jego rodziny, jest podstawą do uzyskania zatrudnienia w zakładzie karnym z pierwszeństwem przed innymi osadzonymi.

Wierzyciel alimentacyjny może złożyć tytuł wykonawczy wprost do dyrektora zakładu karnego, w którym wykonuje karę zobowiązany do płacenia alimentów.

Dyrektor zakładu karnego ma obowiązek wypłacania alimentów z należności za pracę osadzonego i z jego znajdujących się w depozycie zakładu karnego pieniędzy.

Należy przy tym pamiętać, że z przypadającego skazanemu wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, wolne jest w każdym czasie od egzekucji 60%.

Wypłata należności alimentacyjnych przez dyrektora zakładu karnego nie jest możliwa, jeśli  wnioski o wypłatę alimentów złożyło kilku wierzycieli, a należności za pracę dłużnika lub jego pieniądze znajdujące się w depozycie zakładu karnego nie wystarczają na zaspokojenie wszystkich należności tych wierzycieli lub jeżeli są zajęte przez organ egzekucyjny. W takim wypadku wnioski o wypłatę alimentów są przekazywane do właściwego komornika.

Co się natomiast tyczy skazanego to rozpoczęcie odbywania kary pozbawienia wolności jest zmianą stosunków uprawniającą do sądowej zmiany wcześniejszego rozstrzygnięcia alimentacyjnego zarówno wyroku sądowego zasądzającego alimenty czy ugody sądowej jak również w ustalenia pozasądowe – umowę o świadczenie alimentacyjne.