Jakie są koszty sądowe w sprawach cywilnych?

Do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie. Osoba, której nie stać na poniesienie tych kosztów, może zamiast opłaty złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części.Wysokość opłat sądowych w wybranych rodzajach spraw wygląda następująco.

Za złożenie pozwu o rozwód opłata sądowa wynosi 600 zł.

Pozew o separację – 600 zł.

Pozew o ochronę dóbr osobistych – 600 zł.
Skarga na czynności komornika – 50 zł.
Pozew o zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa – 200 zł.
Pozew o ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej – 200 zł.
Pozew w sprawie o naruszenie posiadania – 200 zł.
Pozew o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu – 200 zł.
Pozew o eksmisję (opróżnienie lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu) – 200 zł.
Wniosek o separację na zgodne żądanie małżonków – 100 zł.
Wniosek o zniesienie separacji – 100 zł.
Wniosek o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej – 1000 zł. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.
Wniosek o ustanowienie drogi koniecznej – 200 zł.
Wniosek o rozgraniczenie nieruchomości – 200 zł.
Wniosek o rozstrzygnięcie co do dokonania czynności dotyczącej rzeczy wspólnej – 100 zł.
Wniosek o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie – 2000 zł.
Wniosek o zniesienie współwłasności – 1000 zł. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.
Wniosek o założenie księgi wieczystej – 60 zł.
Wniosek o połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest już prowadzona, niezależnie od liczby łączonych nieruchomości – 60 zł.
Wniosek o odłączenie nieruchomości lub jej części – 60 zł.
Wniosek o wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym – 60 zł.
Wniosek o wpis w księdze wieczystej własności nabytej w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami – 150 zł.
Wniosek o wpis w księdze wieczystej praw osobistych i roszczeń – 150 zł.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku – 100 zł.
Wniosek o zabezpieczenie spadku – 100 zł.
Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza – 100 zł.
Wniosek o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – 100 zł.
Apelacja, skarga kasacyjna i skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku – 100 zł.
Wniosek o dział spadku – 500 zł., a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.
Wniosek o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności – 1000 zł., a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 złotych.

Powyżej zostały przedstawiony opłaty sądowe tzw. stałe, czyli konkretne kwoty wynikające z ustawy.

Najistotniejszą zmianą od 7 listopada 2019 r. dla praktyki było wprowadzenie opłaty stałej w kwocie 100 złotych pobieranej od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem zgłoszonego w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia albo doręczenia tego orzeczenia albo zarządzenia. W przypadku wniesienia środka zaskarżenia opłatę uiszczoną od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem zalicza się na poczet opłaty od środka zaskarżenia. Ewentualna nadwyżka nie podlega zwrotowi. Bez złożenia wniosku o uzasadnienie i jego opłacenia nie ma aktualnie możliwości złożenia odwołania od wyroku czy postanowienia, a nawet zarządzenia.

1)do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;

2)ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;

3)ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;

4)ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;

5)ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;

6)ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;

7)ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.

W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.

W sprawach z zakresu prawa pracy pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Jednakże w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50.000 złotych, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych opłatę stosunkową.

Innymi słowy, adwokat wyjaśnia, że pracownik pozywający pracodawcę będzie zobowiązany uiścić tylko opłatę podstawową w wysokości 30 zł (ale wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia). W sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 50 tys. zł, pracownik pozywający pracodawcę powinien uregulować opłatę stosunkową. Wynosi ona 5 proc. wartości przedmiotu sporu, ale nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł. Pobiera się ją od wszystkich pism procesowych podlegających opłacie, a zatem także od pozwu. Adwokat podpowiada: aby opłaty uniknąć, wystarczy podzielić roszczenie na mniejsze kwoty. Sąd rozstrzyga o wydatkach w orzeczeniu kończącym postępowanie w danej instancji. Jeżeli pracownik wygra sprawę, to obciążony zostanie pracodawca, który zwróci wydatki Skarbowi Państwa. Gdy pracownik przegra, to obciążenie go wydatkami poniesionymi na postępowanie sądowe przez państwo możliwe jest jedynie wyjątkowo.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach odwołań rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Kto ostatecznie ponosi koszty procesu sądowego w sprawie cywilnej (w tym rodzinnej i pracowniczej)

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Warto również wiedzieć, że w zakresie zwrotu kosztów procesu w przypadku umorzenia postępowania (również po po przekazaniu sprawy do sądu właściwości ogólnej np. na skutek złożenia sprzeciwu lub zarzutów od nakazu zapłaty), należy mieć na uwadze, że w świetle art. 98 § 1 KPC strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Oznacza to zatem, że rozstrzygnięcie o kosztach jest pochodną orzeczenia co do istoty sprawy.

W praktyce uznaje się, że w razie umorzenia postępowania przegrywającym sprawę jest powód, którego żądanie nie zostało uwzględnione. Strona powodowa nie zdołała bowiem wówczas uzyskać rozstrzygnięcia korzystnego dla siebie (postanowienie o umorzeniu postępowania, choć jest rozstrzygnięciem formalnym, jednak niewątpliwie nie oznacza, że strona powodowa otrzymała ochronę prawną w oczekiwanym zakresie). W konsekwencji strona powodowa powinna zwrócić stronie pozwanej poniesione przez nią koszty procesu.