Co w sytuacji, gdy zostanie spełnione świadczenie po wniesieniu pozwu?

Nierzadko zdarza się, że pozwany spełnia żądanie powoda już po wniesieniu pozwu (płaci oznaczoną kwotę pieniężną, wydaje nieruchomość w posiadanie powoda, składa oświadczenie woli o przeniesieniu własności).

Spełniając żądanie powoda, pozwany przewiduje przegraną w procesie o zapłatę i chce uniknąć kosztów procesu i kosztów postępowania egzekucyjnego (kosztów związanych z wynagrodzeniem biegłego za sporządzenie opinii, kosztów wynagrodzeń pełnomocników, kosztów związanych z dojazdem świadka na rozprawę, kosztów egzekucji).

Jakie decyzje procesowe może podjąć powód po spełnieniu przez pozwanego żądania powoda (przy założeniu, że pozwany nie kwestionuje żądania pozwu)?

Po spełnieniu żądania pozwu powód może nadal popierać powództwo i domagać się wydania wyroku zasądzającego. W takiej sytuacji kodeks postępowania cywilnego przewiduje, że pomimo tego, że żądanie powoda było zasadne w chwili wniesienia pozwu (i pozwany nie zaprzecza słuszności żądania), sąd oddali powództwo, ponieważ pozwany zachował się już w sposób oczekiwany przez powoda (np. spełnił świadczenie pieniężne, wydał nieruchomość).

Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego wydając wyrok, sąd bierze pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (a nie w chwili wniesienia pozwu); nie może zatem pominąć faktu spełnienia świadczenia.

Po spełnieniu świadczenia powód może także cofnąć pozew. W wypadku cofnięcia pozwu sąd umorzy postępowanie.

Kodeks postępowania cywilnego przewiduje, że pozew może być bez zgody pozwanego cofnięty do rozpoczęcia rozprawy. Jeśli cofnięcie pozwu jest powiązane ze zrzeczeniem się roszczenia albo jeśli pozwany wyrazi zgodę na cofnięcie pozwu, powód może cofnąć pozew aż do wydania wyroku (tzn. do momentu uprawomocnienia się wyroku).

Jeśli powód cofnie pozew przed uprawomocnieniem się wyroku i przed jego zaskarżeniem, z jednoczesnym zrzeczeniem się roszczenia (a za zgodą pozwanego także bez zrzeczenia się roszczenia), sąd pierwszej instancji uchyli swój wyrok i umorzy postępowaniem, jeżeli uzna cofnięcie pozwu za dopuszczalne.

W wypadku cofnięcia pozwu powód co do zasady ma obowiązek zwrócenia pozwanemu kosztów procesu. Jeśli jednak cofnięcie pozwu nastąpiło na skutek spełnienia przez pozwanego żądania powoda, należy uznać, że to pozwany przegrał proces; powód może żądać od pozwanego zwrotu kosztów procesu.

Zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, jeśli powód cofnie pozew przed wysłaniem do pozwanego odpisu pozwu, sąd z urzędu zwraca mu całą uiszczoną opłatę; jeśli cofnie pozew przed rozpoczęciem rozprawy, sąd zwraca połowę uiszczonej opłaty.

Jeżeli pozew zostanie cofnięty po rozpoczęciu rozprawy, sąd nie zwraca opłaty, z wyjątkiem spraw o rozwód i separację (w wypadku pojednania stron przed sądem pierwszej instancji w sprawach o rozwód lub separację sąd zwraca całą opłatę, w wypadku pojednania w postępowaniu apelacyjnym – połowę opłaty).